3.3 - Experimenteren: Transport door celmembranen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 3

Onderzoek doen

Hoofdstuk 3 Onderzoek doen

3.1 - Waarneming: je eten bederft

3.2 - Onderzoeksvraag: Hoe rem je voedselbederf

3.3 - Experimenteren: Transport door celmembranen

3.4 - Resultaten en conclusie: Meten is weten!

3.5 - Discussie: Mag biotechnologie?

3.3 - 

Experimenteren:

Transport

Doelen van deze paragraaf

- Je kan uitleggen wat diffusie is

- Je kan uitleggen op welke manieren diffusie plaatsvind in cellen

- Je kan het verschil uitleggen tussen actief en passief transport

- Je weet wat endocytose en exocytose is

- Je weet wat de osmotische waarde inhoudt

- Je kan uitleggen wat het verschil is tussen een hypertone, isotone en hypotone oplossing

- Je kan uitleggen wat turgor is

- Je kan uitleggen wat plasmolyse is

Transport door het celmembraan

Celmembraan aan buitenkant dierlijke cel

Dubbele laag moleculen (fosfolipiden en eiwit) (Binas 79D, H2)

Transport door het celmembraan

Celmembraan aan buitenkant dierlijke cel

Dubbele laag moleculen (fosfolipiden en eiwit) (Binas 79D, H2)

Fosfolipiden: vetachtig -> andere vetachtige stoffen kunnen er daardoor doorheen (bijv. bepaalde hormonen)

Transport door het celmembraan

Celmembraan aan buitenkant dierlijke cel

Dubbele laag moleculen (fosfolipiden en eiwit) (Binas 79D, H2)

Eiwitten: transportkanaaltjes

Voor elke stof een ander kanaal

Transport door het celmembraan

Celmembraan aan buitenkant dierlijke cel

Dubbele laag moleculen (fosfolipiden en eiwit) (Binas 79D, H2)

O2 en CO2 kunnen zo door het celmembraan heen: Diffusie

Kost geen energie (passief transport)

Van hoge concentratie naar lage concentratie (netto-transport)

Watertransport

Via 'waterkanaaltjes' -> osmose (passief)

Van lage concentratie opgeloste deeltjes naar hoge concentratie

Hierdoor wordt de lage concentratie hoger en de hoge concentratie lager

Energie voor transport

Ionen (Na+, Cl-) en moleculen (glucose) hebben ook eigen transportkanaaltjes

Met concentratie mee (dus van hoge concentratie naar lage concentratie): passief transport

Tegen concentratie in (dus van lage concentratie naar hoge concentratie): actief transport

Membraantransport voor grote deeltjes

Endocytose: grote deeltjes (sommige moleculen) omringd door en 'verpakt' in celmembraan

Bijvoorbeeld witte bloedcellen of eencelligen

Membraantransport voor grote deeltjes

Exocytose: grote deeltjes aangemaakt in de cel

Transport via transportblaasjes (gemaakt in Golgi-systeem)

Versmelten met celmembraan

Osmose in plantaardige cellen

Plantencellen hebben celwanden - werken als een soort koffiefilter (permeabel)

Celmembranen laten niet alles door (selectief-permeabel)

Veel water in de cel -> celmembraan drukt stevig tegen celwand: turgor

Veel water uit de cel -> celmembraan laat los van celwand: plasmolyse

Osmotische waarde

Hypertonisch - oplossing met de hoogste osmotische waarde

Rode bloedcel in hypertonische omgeving geeft water af -> krimpt

Hypotonisch - oplossing met de laagste osmotische waarde

Rode bloedcel in hypotonische omgeving neemt water op -> zwelt op en barst

Osmotische waarde

Isotonisch - oplossing met gelijke osmotische waarde

Rode bloedcel in isotonische omgeving neemt evenveel water op als het afstaat -> stabiele situatie

Bron 17 (blz 100)

Houdbaarheid voedsel vergroten

Conserveren -> osmotische waarde van oplossing rondom ziekteverwekker wordt verhoogd -> ziekteverwekker geeft water af en sterft

Aan het werk

Verwerk de paragraaf op een manier die je prettig vind

Zorg dat je de doelen van deze les bereikt:

- Je kan uitleggen wat diffusie is

- Je kan uitleggen op welke manieren diffusie plaatsvind in cellen

- Je kan het verschil uitleggen tussen actief en passief transport

- Je weet wat endocytose en exocytose is

- Je weet wat de osmotische waarde inhoudt

- Je kan uitleggen wat het verschil is tussen een hypertone, isotone en hypotone oplossing

- Je kan uitleggen wat turgor is

- Je kan uitleggen wat plasmolyse is

Vragen

Wat is een celmembraan?

1. laagje vet- en eiwitmoleculen om de vacuole
2. laagje vet- en eiwitmoleculen om de kern
3. laagje vet- en eiwitmoleculen om de cel

Deze cel(len) heeft(hebben) een celmembraan:

1. plantencel
2. dierencel
3. beide

Wat gebeurt er altijd bij diffusie?

1. deeltjes trekken elkaar aan
2. deeltjes verspreiden zich zo goed mogelijk
3. deeltjes verplaatsen zich door een celwand
4. alle antwoorden zijn goed

Wat is osmose?

1. Het passeren van een stof, bijv. zuurstof
2. Het passeren van een stof, bijv. water
3. Het passeren van de stoffen zuurstof en water
4. Het passeren van opgeloste stoffen

osmose is een vorm van

1. actief transport
2. passief transport

wat is turgor?

1. druk van de cel tegen de celwand
2. druk van de celwand tegen de cel
3. druk van de celmembraan tegen de celwand
4. druk van de celwand tegen de vacuole

Wanneer treedt plasmolyse op in een plantaardige cel?

1. Als de osmotische waarde van de extracellulaire vloeistof hoger is
2. Als de osmotische waarde van de extracellulaire vloeistof lager is
3. Als de osmotische waarde van extracellulaire vloeistof gelijk is aan de cel

Passief transport van deeltjes (diffusie en gefaciliteerde diffusie) is altijd....

1. met de concentratiegradiënt mee (van hoog naar laag)
2. tegen de concentratiegradiënt in (van laag naar hoog)

Een plantencel wordt in een hypertonische oplossing gelegd. Wat gebeurt er met deze cel?

1. de cel krimpt
2. de cel zwelt op
3. de cel verandert niet van vorm

Huiswerk

Verwerk 3.1 op je eigen manier

Lees 3.2