H5 - T5: Samenhang en examenopgaven

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Samenhang

Examenopgaven

H5

Thema 5

Gaswisseling en uitscheiding

vandaag 

• filmpje longen (5 min)
• herhaling thema 5 door het maken van toepassing en analyse opdrachten (40 min)
• oefentoets (30 min)
• afsluiten (5 min)

Toepassen in nieuwe situaties

Tot nu toe ben je voornamelijk bezig geweest met het verwerken van nieuwe stof: kennis op doen, processen leren kennen en dit in simpele situaties toepassen (R en T1).

Deze les staat in het teken van het toepassen van de stof in nieuwe situaties en inzichtelijk redeneren (T2 en I).

Je werkt zelfstandig een (flink) aantal opgaven door uit de volgende bronnen:

- BVJ online: Samenhang opgaven

- Classroom: Examenopgaven. 

BELANGRIJK: Werk de antwoorden VOLLEDIG uit. Alleen dan oefen je ook de belangrijke formuleringsvaardigheden.

Context- en samenhangopgaven uit BVJ online

Aan het einde van elke basisstof en aan het einde van het hoofdstuk staan er een aantal opgaven waarin je de geleerde stof moet toepassen vanuit een bepaalde context. Dit zijn waardevolle opgaven om te maken omdat context-gerichte vragen ook worden gesteld op je (school)examen. Je maakt de volgende opgaven uit BVJ online. Tip gebruik de Binas. 

- BS1: 12 

- BS2: 21 en 22

- BS3: 26

- BS4: 32

- BS5: 37

- Samenhang: de koningsziekte: 1 t/m 3

BELANGRIJK: Werk de antwoorden VOLLEDIG uit. Alleen dan oefen je ook de belangrijke formuleringsvaardigheden.

EXAMENOPGAVEN THEMA 5

- Maak de opgaven alsof het toetsvragen zijn

- Ook hier geldt: werk je antwoorden volledig uit.

- Het kan zijn dat je uitwerkingen gebruikt gaan worden in een werkvorm tijdens de volgende les.

Met deze 12 oefenvragen totaal kun je 21 punten behalen, succes! 

Inhalator

Een bepaald geneesmiddel tegen astma wordt door middel van een inhalator ingeademd, zie de afbeelding. 

Op de volgende slide beginnen we met vraag 1, goed voor 2 punten (2p).

1. (2p) Door welke eigenschap of eigenschappen van de longen wordt dit geneesmiddel na het inademen snel in het bloed opgenomen?

1. Alleen door het grote gezamenlijke oppervlak van de longblaasjes
2. Alleen door de grote hoeveelheid bloed die per tijdseenheid langs het longweefsel stroomt
3. Zowel door het grote gezamenlijke oppervlak van de longblaasjes als door de grote hoeveelheid bloed die per tijdseenheid langs het longweefsel stroomt
4. Zowel door het kleine gezamenlijke oppervlak van de longblaasjes als door de kleine hoeveelheid bloed die per tijdseenheid langs het longweefsel stroomt

2. (2p) Noteer de namen van vier delen van de luchtwegen waar het geneesmiddel uit de inhalator doorheen gaat voordat het de longblaasjes bereikt.

Sportfysiotherapeut

Isabeau en Sterre willen sportfysiotherapeut worden. Ze onderzoeken voor hun profielwerkstuk veranderingen in de bloedsomloop en de ademhaling die optreden tijdens het sporten. De hoeveelheid lucht die per ademhaling ververst wordt, is bij inspanning groter dan in rust. Aan de hoeveelheid lucht die in één keer kan worden ververst, zit bij elke persoon een maximum, hierover gaat vraag 3.

3. (1p) Hoe wordt deze maximale hoeveelheid genoemd?

Isabeau en Sterre hebben de gegevens van de gemiddelde proefpersoon in rust verwerkt in een respirogram, zie de afbeelding. In het respirogram is een periode Q tussen twee lijnen aangegeven hierover gaat vraag 4.

4. (2p)
Worden tijdens deze periode Q de ademhalingsspieren samengetrokken?
Zo ja, welke ademhalingsspieren?

1. Nee
2. Ja, buikspieren en tussenribspieren
3. Ja, buikspieren en migddenrifspieren
4. Ja, middenrifspieren en tussenribspieren

Zwemmer

Een zwemmer ontdekte dat, als hij diep in- en uitademde in één minuut, hij langer onder water kon blijven. 

Op de volgende slide gaat vraag 5 hierover.

5. (2p)
Wat is de meest voor de hand liggende reden daarvoor?

1. Alle onzuiverheden werden uit zijn longen verwijderd
2. De hoeveelheid CO2 in zijn bloed werd kleiner
3. De inhoud van zijn longen nam toe
4. Zijn dode ruimte nam af

Een nieuwe astmatherapie (1)

Mensen met astma kunnen soms moeilijk ademhalen: zij worden kortademig, ademen piepend of moeten hoesten. Dit komt doordat hun luchtwegen snel geprikkeld raden door allerlei stoffen. De één krijgt bijvoorbeeld problemen door huisstofmijt, de ander kan niet tegen huisdieren of pollen. 

Een nieuwe astmatherapie (2)

Bij een bepaalde persoon is de luchtpijp ten gevolgde van overmatige slijmvorming vernauwd. De gaswisseling in de longblaasjes is daardoor slecht. Ook in rust krijgt hij het hierdoor benauwd en gaat hij hijgen. Men heeft de keus uit drie gasmengsels die deze persoon kan inademen om zijn gaswisseling te verbeteren. 

Een nieuwe astmatherapie (3)

De mengsels hebben de volgende samenstelling: 

De vochtigheidsgraad van alle drie de mengsels is laag en de temperatuur ervan bedraagt 20 graden Celsius. Met behulp van deze informatie kun je vraag 6 beantwoorden

6. (2p)
Door inademing van welk van de drie gas- mengsels zal de gaswisseling in de longblaasjes van de persoon het meest verbeteren?

1. Mengsel 1
2. Mengsel 2
3. Mengsel 3
4. Geen van de mengsels

Twee Canadese artsen ontwikkelden een nieuwe behandelmethode. Bij deze nieuwe techniek

De tekst op deze en de volgende slide hoort bij vraag 7.

Twee Canadese artsen ontwikkelden een nieuwe behandelmethode. Bij deze nieuwe techniek. 'bronchiale thermoplastiek' genaamd, brengen artsen een klein flexibel slangetje via de neus of de mond in de luchtwegen van de patiënt. Een sonde aan het eind van dit slangetje warmt de luchtwegen tien seconden plaatselijk op tot 65 graden Celsius. Door deze hoge temperatuur worden spiercellen in de bronchiën weggebrand, waardoor deze minder heftig kunnen reageren.

Twee Canadese artsen ontwikkelden een nieuwe behandelmethode. Bij deze nieuwe techniek

 Door een lichte verdoving voelt de patiënt niets van de behandeling.

Volgens de onderzoekers speelt bij astmatherapie het placebo-effect een grote rol. Als iemand alleen maar het idee heeft dat hij behandeld wordt, lijkt dat ook al re helpen tegen de klachten. Om te bewijzen dat het wegbranden van de spiercellen helpt tegen astma werd ook bij een andere groep astmapatiënten een behandeling uitgevoerd (controlegroep). 

Hierna komt vraag 7 (2p)

7. (2p)
-Aan welke voorwaarden dienen de astmapatiënten die tot de controlegroep behoren te voldoen?
- Hoe dienen deze astmapatiënten te worden behandeld?

Grote schoonmaak (1)

De lever is een belangrijk orgaan in het menselijk lichaam. Eén van de taken van de lever is het verwijderen van schadelijke en giftige stoffen uit het bloed; schoonmaken dus! Zonder lever zouden we binnen 24 uur sterven aan een totale vergiftiging door ammoniak. De lever zet ammoniak om in ureum. Een ander schoonmaakproces van de lever gebeurt in samenwerking met de milt. 

Grote schoonmaak (2)

In de milt worden rode bloedcellen afgebroken, waarvan afvalproducten oor de lever naar de twaalfvingerige darm worden uitgescheiden. Verder kan de lever bepaalde stoffen opslaan tot het lichaam de stof nodig heeft. Medicijnen worden door de lever gezien als giftige stoffen en zo mogelijk afgebroken. Een onderzoeker bekijkt een preparaat van een stukje lever, met een kleuringstechniek kan hij glycogeen aantonen, zie volgende slide.

Afbeelding Leverpreparaat

8. (2p) In welk van de genummerde delen zal hij glycogeen hebben aangetoond?

1. Deel 1
2. Deel 3
3. Deel 2
4. Deel 4

Een survivaltocht (1)

Op 14 april 1994 verdwaalde de Italiaanse hardloper Mauro Prosperi tijdens een meerdaagse toch door de Sahara. Pas na negen dagen werd hij door de bedoeïenen gevonden. Medich-biologen waren er verbaasd over dat hij zonder water en voedsel zo lang had kunnen overleven. Ze ondervroegen hem over zijn gedrag. Hij bleek zeer verstandig te zijn omgegaan met zijn water- en energiehuishouding.

Ultraviolet licht op de huid (1)

De afbeelding geeft een advertentie weer waarin de stichting Melanoom waarschuwt voor de gevolgen van de aantasting van de ozonlaag.

Ultraviolet licht op de huid (2)

Door de aantasting van de ozonlaag dringen bepaalde ultraviolette stralen meer tot het aardoppervlak door. Mensen kunnen pigment in de huid vormen als bescherming tegen deze ultraviolette straling, maar toch verwacht men dat het aantal gevallen van huidkanker ten gevolge van deze straling zal toenemen. Er wordt dan ook aangeraden zich tegen al te veel zonnestraling te beschermen. 

Bouw van de huid

10. (1p) Bekijk de afbeelding 'Bouw van de Huid' op de vorige slide. Op welke van de aangegeven plaatsen ontstaat onder invloed van ultraviolet licht pigment?

1. Plaats 1
2. Plaats 2
3. Plaats 3
4. Plaats 4

11. (2p) Kan de huidkanker waartegen de stichting Melanoom waarschuwt, ontstaan in de opperhuid? Zo ja, alleen in de hoornlaag, alleen in de kiemlaag of in beide lagen?

1. Nee, huidkanker kan alleen in de diepere lagen ontstaan
2. Ja, alleen in de hoornlaag
3. Ja, alleen in de kiemlaag
4. Ja, in zowel de hoornlaag als de kiemlaag

12. (2p) In Guyana (een land in het noorden van Zuid-Amerika) gebruikt de bevolking verschillende planten als medicijn. Eén ervan is de black haiariplant, die plaatselijk wordt gebruikt tegen huidkanker. Welk effect heeft deze plant blijkbaar?

1. Afremmen van bacteriële groei
2. Afweer van uv-straling
3. Bevorderen van de immuniteit
4. Verhinderen van celdeling

Hoe gingen de oefen examenvragen?

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

Het ligt voor de hand:

- De BVJ online opgaven op de slide

- herhalen hart ivm met practicum 

Succes!