Les 5 en 6 - naamwoordelijk gezegde (huiswerk) en het meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

                               Grammatica

Lesdoel

Je leert over de zinsdelen en hun functies in de zin.

Dit helpt je om teksten beter te begrijpen en om zelf betere teksten te schrijven.

Wat gaan we vandaag doen?

• Wat weet je nog van het lijdend voorwerp en het naamwoordelijk gezegde?
• Bespreken huiswerk - H4 naamwoordelijk gezegde opdracht 1 en 2 (blz. 119)
• Maken opdracht 4 
• Pauze

Wat gaan we vandaag doen?

• Theorie meewerkend voorwerp (blz. 148).
• Zelf aan de slag met opdrachten en Cambiumned

Grammatica 

Herhaling zinsontleding

- zinsontleding stap voor stap

- lijdend voorwerp

- naamwoordelijk gezegde

Zinsontleden stap voor stap

1. persoonsvorm
2. streepjes tussen de zinsdelen
3. onderwerp
4. gezegde (werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde)
5. lijdend voorwerp
6. meewerkend voorwerp
7. bijwoordelijke bepaling

Lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp is een zinsdeel. 

Bij het lijdend voorwerp 'overkomt iemand' of 'ondergaat een onderwerp' iets. 

Het is belangrijk dat je weet dat niet iedere zin een lijdend voorwerp heeft.

Lijdend voorwerp (lv)

Hoe vind je het lijdend voorwerp? 

Het antwoord op de vraag = het lijdend voorwerp!

wie/wat + wwg + onderwerp = lijdend voorwerp. 

Wie of wat

+

wwg

+

lijdend voorwerp

onderwerp

=

Het naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp 'is', wordt of blijft en geeft altijd een eigenschap, kenmerk of toestand weer van het onderwerp.

B (beroep)

E (emotie / eigenschap)

T (toestand)

Zo vind je het naamwoordelijk gezegde

1. Stel vast: of het onderwerp iets doet of iets is.
   
   
2. Als het onderwerp iets is, stel je de vraag:
   Wat + persoonsvorm + onderwerp + overige werkwoorden =
   [naamwoordelijk deel]
   
   
3. Noteer het naamwoordelijk gezegde:
   persoonsvorm + [naamwoordelijk deel] + overige werkwoorden

Bespreken van het huiswerk

Pak je schrift erbij en controleer je huiswerk

opdracht 1 en 2 (blz. 119)

Antwoorden opdracht 1 (blz. 119)

1. Wat blijft (pv) Daniëla (ow)?

ow = Daniëla

ng = blijft [vrij klein]

2. Wat komt (pv) dat verhaal van Melinde (ow) + andere werkwoorden?

 ow = Dat verhaal van Melinde

ng = komt [erg bekend] voor

3. Wat bleek (pv) de Cito-toets (ow)? 

ow = de Cito-toets

ng = bleek [behoorlijk pittig]

Antwoorden opdracht 1 (blz. 119)

4. Wat is (pv) de Braziliaan Pelé (ow)?

ow = de Braziliaan Pelé

ng = Is [de beste voetballer aller tijden]

5.  Wat lijken (pv) de deelnemers aan deze quiz (ow)?

ow = de deelnemers aan deze quiz

ng = lijken [een beetje verlegen]

6. Wat dunkt (pv) een iPad (ow)?

ow = Een iPad

ng = dunkt [een bijzonder nuttig verjaardagscadeau]

Antwoorden opdracht 2 (blz. 119)

Zelf aan de slag!

Maak opdracht 4 blz. 119

Klaar? vergelijk jouw antwoorden met die van je buurman.

Antwoorden opdracht 4 (blz. 119)

1. ow = Klein Duimpje en zijn broers

wg = werden achtergelaten

2. ow = Sneeuwwitje

ng = is [de verzorgster van de zeven dwergen] gebleven

3. ow = de twee kinderen

wg = waren aan het knabbelen

4. ow = Doornroosje en de andere kasteelbewoners

wg = bleven slapen

Vervolg antwoorden opdracht 4 (blz. 119)

5. ow = De molenaarsdochter

wg = bleek te kunnen spinnen

6. ow = Hans en Grietje

ng = Waren [een tweeling]

7. ow = Rapunzel

wg = werd opgesloten

8. ow = haar stiefzusters

ng = bleken [erg jaloers]

Pauze

Wat gaan we vandaag doen?

• Theorie meewerkend voorwerp (blz. 148).
• Zelf aan de slag met opdrachten en Cambiumned

Meewerkend voorwerp (mw) 

Het meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is. 

Komt voor bij werkwoorden:

vertellen (aan), meedelen (aan), uitleggen (aan), zeggen (aan), of het 'geven' (overhandigen, lenen, toesturen)

Meewerkend voorwerp (mw) 

Je kunt er 'voor' of 'aan' voor denken.
Als 'aan' al in de zin staat en je kunt het weglaten -> meewerkend voorwerp.

vb. Heb/ jij/ (aan) die muziekhandelaar (mw)/ al je cd's/ verkocht?

'Voor' kun je moeilijker weglaten in de zin.

vb. De kok/ schepte, (voor) de soldaten (mw)/ een flink portie/ op. 

Zo vind je het meewerkend voorwerp...

1. Noteer onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp.
2. Stel de vraag: aan/ voor wie + wg + onderwerp + lijdend voorwerp?
3. Controleer of je 'aan' (voor) kunt weglaten of toevoegen?

Zinsontleding

De vrouw / gaat / de boodschappen / betalen / aan de kassamedewerker.

Pv = 

Ond =

Gezegde= 

Lv = 

Mv = 

Zinsontleding

De vrouw / gaat / de boodschappen / betalen / aan de kassamedewerker.

Pv = gaat

Ond = de vrouw

Wwg = gaat betalen

Lv = de boodschappen

Mv = aan de kassamederwerker

Zelf aan de slag!

Maak opdracht 1 en 2 blz. 149

Klaar? Maak opdracht 4. Dit is huiswerk!

Antwoorden opdracht 1 (blz. 149)

1. Tijdens de les/ gaf/ Nouschka/ alle weekendnieuwtjes/ door/ aan Jolinde.

ow = Nouschka

wg = gaf door

lv = alle weekendnieuwtjes

mv = aan Jolinde

Antwoorden opdracht 1 (blz. 149)

2. Heeft/ Herman Brood/ dit museum/ ooit/ een van zijn schilderijen/ geschonken?

ow = Herman Brood

wg = Heeft geschonken

lv = een van zijn schilderijen

mv = dit museum

Antwoorden opdracht 1 (blz. 149)

3. Wil/ jij/ alle feestgangers/ even/ een glaasje cola/ inschenken?

ow = jij

wg = Wil inschenken

lv = een glaasje cola

mv = alle feestgangers

Antwoorden opdracht 1 (blz. 149)

4.Zijn nieuwe vriendin/ heeft/ Harold/ vorige week/ aan zijn ouders/ voorgesteld. 

ow = Harold

wg = heeft voorgesteld

lv = Zijn nieuwe vriendin

mv = aan zijn ouders

Antwoorden opdracht 1 (blz. 149)

5. Mijn oom uit Oss/ heeft/ laatst/ deze shirts van Nike/ voor mij/ meegebracht.

ow = Mijn oom uit Oss

wg = heeft meegebracht

lv = deze Nike-shirts

mv = voor mij

Antwoorden opdracht 2 (blz. 149)

Meer oefenen?

Wil je meer oefenen met zinsontleding, kijk op 

Zinsontleding

• www.cambiumned.nl/theorie/grammatica/zinsdelen

 

Je kunt nu...

Zinnen ontleden en de zinsleden de juiste functie geven.

Je weet te vinden: de persoonsvorm, het onderwerp, het gezegde, het lijdend voorwerp en het meewerkend voorwerp.

Huiswerk voor maandag 30 mei

Leren:

H1 t/m H5 van grammatica - redekundig ontleden

Maken: opdracht 4 blz. 149

Redekundig ontleden is

1. woorden benoemen
2. zinsdelen benoemen

De persoonsvorm hoort bij...

1. redekundig ontleden
2. taalkundig ontleden

Een zn hoort bij...

1. redekundig ontleden
2. taalkundig ontleden

Grammatica
Welke verdeling in zinsdelen is juist?

1. Op de Dam / kun / je overdag / honderden duiven / voeren.
2. Op de Dam / kun / je overdag / honderden / duiven / voeren.
3. Op de Dam / kun / je / overdag honderden duiven / voeren.
4. Op de Dam / kun / je / overdag / honderden duiven / voeren.