Hoofdstuk 1 1.4

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

§1.4 Hoog-Nederland

Planning

lesopening: pak je boek

lesdoelen: hoog-nederland

terugblik: sedimentatie

instructie: gebergten, laagvlakten

begeleid oefenen: opdracht 1 en 2

zelfstandig werken: opdracht 3 t/m 5

huiswerk/reflectie: hoe is het gegaan?

Lesopening

Pak je boek

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je....

• … uitleggen wat stuwwallen en zwerfstenen zijn.
• ... in eigen woorden uitleggen hoe stuwwallen ontstaan en waarom Hoog-Nederland als eerste bewoond werd.

Terugblik

Wat is sedimentatie?

Als het water in een steen bevriest en de steen splijt is er sprake van:

1. Verwering
2. Erosie

Sleep de woorden 'erosie' & 'sedimentatie', 'bovenloop, middenloop en benedenloop' naar de juiste plekken in de afbeelding

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

veel erosie

sedimentatie

Instructie

Hoog Nederland

Laag Nederland

Hoog Nederland

Noord-Nederland (het gele gedeelte in de afbeelding).

N.A.P= Normaal Amsterdams Peil.

Wat hebben de Rijn, de Maas en andere rivieren die via Nederland naar zee stroomden overal neergelegd?

Is het landijs vroeger ook gekomen in het gebied waar wij nu wonen?

1. Ja
2. Nee

HUN-lijn

HUN lijn

Tot deze lijn is het landijs gekomen in Nederland.

Bladel

De vorming van stuwwallen

200.000 jaar geleden was Noord-Nederland bedekt met landijs.

landijs = een aaneengesloten stuk ijs op een groot landoppervlak.

De vorming van stuwwallen

Al het neergelegde sediment van de rivieren werd door het landijs aan de kant geduwd: erosie.

sediment = materiaal dat door water, wind of ijs is neergelegd.

erosie = het uitschuren van gesteente

De vorming van stuwwallen

Na het smelten van het landijs is de opzij geschoven grond als heuvels in het landschap blijven liggen: stuwwallen.

stuwwallen = hoge heuvels (soms 100 meter hoog) die door landijs zijn ontstaan.

Overblijfselen van de IJstijd

Met het landijs werden grote keien vanuit Scandinavië naar Nederland vervoert. Toen dit landijs ging smelten bleven deze keien liggen in het landschap: zwerfstenen.

zwerfstenen = grote, zware rotsblokken die door het ijs vervoerd zijn.

Weichselien-ijstijd

(50.000 jaar geleden)

Jagers worden boeren

De eerste mensen in Nederland waren jagers. Zij leefden van het jagen en verzamelen. Op een gegeven moment gingen zij op vaste plekken wonen. Ze werden boeren.

Boeren leefden van veeteelt en akkerbouw.

De eerste boeren leefden in Zuid-Limburg

 Jagers worden boeren

Er waren twee problemen:

1) Hoog-Nederland was bedekt met bos.

2) Zandgronden zijn niet vruchtbaar. 

Oplossing: mest van schapen gebruiken.

Begeleid oefenen

Opdracht 1 doen we samen.

Zelfstandig werken

Basis/plus/intensief
opdracht 2 t/m 7

Huiswerk/reflectie

Volgende les OPEN BOEK TOETS (alle behandelde paragrafen)

Zijn er vragen? Begrijp je alle stof?

Basis/plus/intensief: opdracht 3 t/m 7

compact: 4, 6 en 7