Thema 8.3- gedrag beschrijven - pls1337

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Thema 2.1/2.2: zintuigstelsel en ogen

Thema 2.1: Zintuigstelsel

Leerdoelen:

Je kunt de werking van zintuigen beschrijven en de relatie van het zintuigstelsel met het zenuwstelsel beschrijven

ja kan de werking van de ogen beschrijven

Huiswerk: opdracht 1, 3, 4 en 8

Voor deze les een demonstratie met een kaars doen.

Misschien ook een pinda?

Hoe ontstaat gedrag?

Zintuigcellen zijn de receptoren

Gedrag = Waarneembare activiteiten van een dier of mens.

Bewegingen

Geluiden

Slapen

Van kleur veranderen

Geurstoffen

Etc

Prikkels:

Inwendig

uitwendig

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

1. Je kunt toelichten wat gedrag is en hoe gedrag is ingedeeld.
   
2. Je kunt uitleggen hoe gedrag tot stand komt en dat gedrag het resultaat is van de relatie van een organisme met zijn omgeving.
   
3. Je kunt beschrijven wat ethologie inhoudt en een eenvoudig gedragsonderzoek uitvoeren.

Begrippen

handeling, motivatie, prikkel, voortplantingsdrang, etogram

Huiswerk

Gedrag beschrijven

Gedragssysteem = handelingen met gemeenschappelijk doel

Gedragsketen = effect ene handeling leid tot volgende handeling

Ethogram = beschrijving van gedrag

uitwendig

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Gedrag beschrijven

Gedragssysteem = handelingen met gemeenschappelijk doel

Gedragsketen = effect ene handeling leid tot volgende handeling

Ethogram = beschrijving van gedrag

uitwendig

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Een Ethogram maken

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

00:00

Hoe ontstaat gedrag?

Zintuigcellen zijn de receptoren

Gedrag = Waarneembare activiteiten van een dier of mens.

Bewegingen

Geluiden

Slapen

Van kleur veranderen

Geurstoffen

Etc

Prikkels:

Inwendig

uitwendig

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Sociaal gedrag

Sociaal gedrag is gedrag van soortgenoten naar elkaar. 
Mensen en dieren hebben sociaal gedrag.

Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag heet een signaal.

Communiceren

Communiceren is het gebruik maken van signalen of informatie over te brengen.

Dit kan door:

• Kleuren
• Geuren
• Gebaren
• (Lichaams-)Houdingen
• Taal

• Zelfde soort
• Juiste geslacht
• Brengt geslachten bij elkaar in vruchtbare periode
• Verlaagt agressie
• Maakt keuze mogelijk

Balts

Geritualiseerd gedrag

De handelingen bij de balts worden vaak overdreven, omgevormd en/of versneld uitgevoerd, zodat ze een signaalfunctie krijgen

Bronst = de bereidheid tot paren bij zoogdieren

Territoriumgedrag

• Door een territorium te vormen wordt een zekere hoeveelheid voedsel of ruimte veiliggesteld
• Territorium vermindert conflicten tussen soortgenoten
• Mannetje verdedigt het gebied tegen binnendringende soortgenoten
• Dreiggedrag op de grens

Dreiggedrag

Dreiggedrag is gedrag bedoeld om indringers te verjagen

Imponeergedrag

Imponeergedrag is gedrag waarbij een dier zich indrukwekkend voordoet.

Belangrijk om vechten (en schade) te voorkomen.

Overspronggedrag

Niet logisch gedrag, dat een dier laat zien als hij twee soorten gedrag tegelijk wil laten zien.

Voorbeeld: een hond weet niet of hij moet vechten of vluchten. 

Daarom gaat hij gapen. 

Gapen is in dit geval overspronggedrag

0

Sociaal overleven

Sociaal gedrag kan de overlevingskans van een individu (en de groep) vergroten, bijv. door:

• Bescherming predatoren
• Makkelijker voedsel vinden

Rangorde en pikorde

In sociale groepen bestaan rangorden (zoogdieren) en pikorden  (vogels). Het hebben van rangorde zorgt ervoor dat een groep kan overleven. 

De rangorde kan door dominatie of leeftijd bepaalde worden. 

0

Rangorde

• Imponeergedrag: zich zo groot en indrukwekkend mogelijk maken. Vaak door dominant mannetje
• Verzoeningsgedrag staat vaak tegenover het dreiggedrag van dominante mannetje: een signaal dat de agressie van dominante mannetje doet afnemen

Statenvormende insecten

• sterke taakverdeling binnen grote populaties van insecten