H3 Samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H3 grammatica en formuleren

les 1: samentrekkingen

- Vooraf: bekijk het filmpje over samentrekkingen

- M. de test in Quizizz: joinmyquiz.com, code: 6047 9592

- Klaar? Bestudeer de theorie en/of maak de opdrachten die bij je score horen.

Klaar met de opdrachten? Ga lezen (tekst met opdracht)

quizizz.com

Opdrachten (blz. 210-211)

Bestudeer en maak de uitleg in deze LessonUp, slide 5-12, en m. opdracht 1 t/m 5

opdracht 1 t/m 5

 

opdracht 2 t/m 4

1. minder dan 50 procent goed 

 

2. 50 tot 80 procent goed 

3.  80 procent of meer goed  

Theorie - samentrekking

Samentrekking houdt in dat een woord(deel) of een zinsdeel wordt weggelaten, omdat het ook elders in de zin voorkomt.

 Gewone zin = "Je kunt bij hem niet alleen nieuwe computerspelletjes kopen, maar je kunt bij hem ook oude computerspelletjes kopen."

 Verkorte zin =  "Je kunt bij hem niet alleen nieuwe (computerspelletjes kopen), maar (je kunt bij hem) ook oude computerspelletjes kopen."

• Bij een achterwaartse samentrekking staan alle woorden achter in de zin. 
• Bij een voorwaartse samentrekking staan alle woorden voor in de zin.

samentrekking - woordniveau

-deel van het woord wordt weggelaten

-op de plaats van het samengetrokken woorddeel schrijf je een streepje 

           dames- en herenschoenen

           zon- en feestdagen

           feestneuzen en -mutsen

schrijf korter:
damesschoenen en herenschoenen

Samentrekking - woordgroepsniveau

-binnen een woordgroep worden een of meerdere woorden weggelaten

-geen streepje 

           kleine en grote landen

           hoge en lage bergen

           dure ringen en armbanden

schrijf korter:
kleine landen en grote landen

samentrekking - zinsniveau

-zelfde functie (ow/lv/mv...)

-zelfde getal (ev/mv)

-zelfde betekenis

   De docent heeft de toets nagekeken en de cijfers ingevoerd.

*In het park is een vijver aangelegd en picknicktafels geplaatst.

Schrijf korter:
Marius reed 200 km/h en Marius kreeg daarom een boete.

Wat is een samentrekking?

1. Herhaalde woorddelen/woorden/zinsdelen weglaten
2. Twee woorden of uitdrukkingen die je door elkaar gooit
3. Een bijzin waarbij het niet duidelijk is wie de handeling uitvoert
4. Een hoofdzin die het onderwerp bevat van de bijzin

Waar zie je een samentrekking?

1. keukenstoel en keukentafel
2. zon- en feestdagen
3. dure ringen en dure armbanden
4. hoge bergen en lage bergen

Wat is geen samentrekking?

1. huis-, tuin- en keukenspullen
2. blauwe en groene schoenen
3. hotel-restaurant
4. kook- en bakboeken

Formuleren (samentrekking)

Welke zin maakt optimaal gebruik van een samentrekking?

1. De jongen heeft zijn vriend gefeliciteerd en de jongen heeft zijn vriend daarna een cadeau gegeven.
2. De jongen heeft zijn vriend gefeliciteerd en hem daarna een cadeau gegeven.
3. De jongen heeft zijn vriend gefeliciteerd en daarna een cadeau gegeven.
4. De jongen heeft zijn vriend gefeliciteerd en zijn vriend daarna een cadeau gegeven.

De jongen heeft zijn vriend gefeliciteerd en hem/de jongen daarna een cadeau gegeven. (lijdend voorwerp / meewerkend voorwerp) 

Wat voor samentrekking is dit?

Voor- en achterwaarts

1. woordniveau
2. woordgroepniveau
3. zinsniveau

Wat is geen samentrekking?

1. huis- tuin- en keukenspullen
2. blauwe en groene schoenen
3. hotel-restaurant
4. kook- en bakboeken

les 2: Samentrekkingen controleren

- M. de test in Quizizz: joinmyquiz.com, code: 3834 6984

- Klaar? Bestudeer de theorie en/of maak de opdrachten die bij je score horen.

Klaar met de opdrachten? Ga lezen (tekst met opdracht)

Opdrachten (blz. 230-231)

Bestudeer de uitleg en maak de opdrachten in deze LessonUp, slide 22-29, en m. opdracht 1 t/m 4

opdracht 1 t/m 3

 

opdracht 2 en 3

1. minder dan 50 procent goed 

 

2. 50 tot 80 procent goed 

3.  80 procent of meer goed  

Samentrekking controleren

Als een samentrekking niet op de goede manier wordt uitgevoerd, spreek je van een foutieve samentrekking. 

Valt je iets op aan deze zinnen?

Wat is er mis met de volgende zinnen? 

• Hier wordt een nieuw sportveld aangelegd en enkele kleedkamers geplaatst. 
• Max keek naar een leuk meisje en daardoor niet goed uit bij het oversteken.
• Tim heeft keelpijn en een ijsje gekregen. 

Drie voorwaarden

Om iets weg te laten moet je eerst aan drie voorwaarden voldoen:

De woorden hebben:

1. dezelfde functie (onderwerp, lv, koppelww, hww, zww enz.)

2. dezelfde betekenis 

3. hetzelfde getal (enkelvoud of meervoud)

Stappenplan 

1. Kijk wat er is samengetrokken in de zin.
2. Bepaal de functie, de betekenis en het getal van het eerste deel.
3. Bepaal de functie, de betekenis en het getal van het tweede deel. 
4. Alles hetzelfde? Goede samentrekking. 
5. Niet? Voeg de ten onrechte weggelaten delen toe.

Voorbeeld

Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

Weggelaten: Tabitha; heeft

1e deel: Tabitha = ow (enk); heeft = pv (enk) in het wg heeft → zww

2e deel: Tabitha = ow (enk); heeft = pv (enk) in het wg heeft gewerkt → hww

Tabitha – correct; heeft – fout

Verbetering: Tabitha heeft hoge cijfers, maar heeft er ook hard voor gewerkt.

Deze literaire thriller is spannender dan de detectives.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

De conciërge zet de kratten frisdrank in het magazijn en daarna de vaatwasser uit.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

Trix is moe en ziekgemeld door haar moeder.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

les 3: Herhalen

- M. de opdrachten in deze LessonUp (slide 24 t/m 38)

- Klaar? Ga lezen (of maak de bijbehorende opdracht)

Is de volgende zin goed samengetrokken?
Sjakie liep naar de winkel en kocht een boek.

1. Ja
2. Nee

Is de zin goed samengetrokken?
De cabaretier verbaasde zich erg over de prijs en de toeschouwers nog meer.

1. Ja
2. Nee

Is de zin goed samengetrokken?
Hij heeft een diploma en daar hard voor gewerkt.

1. Ja
2. Nee

Zij doet werk op gemeentelijk en op provinciaal niveau.

1. Voorwaartse samentrekking
2. Achterwaartse samentrekking

De trainer leert je onderhands werpen en bovenhands.

1. Voorwaartse samentrekking
2. Achterwaartse samentrekking

Zij zijn verzekerd tegen brand-, water- en stormschade.

1. Samentrekking op woordniveau
2. Samentrekking op woordgroepniveau
3. Samentrekking op zinsniveau

In de plannen van het nieuwe kabinet kan en zal iedereen erop vooruitgaan.

1. Samentrekking op woordniveau
2. Samentrekking op woordgroepniveau
3. Samentrekking op zinsniveau

De activiteiten zijn gepland in en naast de sporthal.

1. Samentrekking op woordniveau
2. Samentrekking op woordgroepniveau
3. Samentrekking op zinsniveau

Waarom klopt deze zin niet?

WHO bestempelt nieuwe coronavariant als zorgelijk en krijgt naam omicron

Is de volgende zin goed samengetrokken?
Emma liep naar de winkel en kocht een boek.

1. Ja
2. Nee

Is de zin goed samengetrokken?
De cabaretier verbaasde zich erg over de prijs, en de toeschouwers nog meer.

1. Ja
2. Nee

Wat zijn de drie voorwaarden waaraan een samentrekking moet voldoen?

Deze film kreeg een internationale prijs en heb ik vandaag in de bioscoop gezien.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

Wij bieden u een baan aan en hopen u volgende week te zien.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

Veel sporters vonden het benauwd in de sporthal en wilden enkele deuren openzetten.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal