Introductie Late Middeleeuwen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Welkom in de

Late Middeleeuwen

Deze periode + Planning

• Lesboek hoofdstuk: 5. Afsluiten met een praktische opdracht: deadline volgt!
• Je kan met je aantekeningen stickers winnen (5 stickers = extra punten)!

Vandaag:

• Instructie (met opdrachten tussendoor)
• Aan de slag!
• Afsluiten

Wat zou er veranderen in de late ME?

Lesdoelen

Aan het einde van de les ...

• Kan ik uitleggen waarom het rond het jaar 1000 beter gaat met de landbouw (en voorbeelden noemen van ontwikkelingen).
• Kan ik uitleggen hoe dit zorgt voor 

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

Tijdvak 4: Late Middeleeuwen

1. Hoe konden door vernieuwingen in de landbouw rond het jaar 1000 steden ontstaan?
2. Waarom kregen steden stadsrechten? Hoe werden steden bestuurd? 
3. Hoe werden steden beschermd tegen gevaar? Waardoor stierven er in de 14e eeuw zoveel mensen door de pest?
4. Welke conflicten waren er tussen hoge en lage adel? Hoe gingen koningen om met ongehoorzame leenheren?

Veranderingen

• 1000: klimaatverandering
• Droger en warmer > beter voor landbouw.
• Er komen meer mensen en heren willen een groter domein.
• Nieuwe grond nodig... > Ontbossen en droogleggen van moerassen.
• Dit is ontginnen.

Ontginnen = het bruikbaar maken van land voor landbouw.

Canon van Nederland: ontginning van het veen.

Opdracht: Tijdlijn

• Maak een tijdlijn van de Late Middeleeuwen (1000-1500).
• Plaats de belangrijke gebeurtenissen van deze les op de tijdlijn.
• Deze tijdlijn ga je elke les of week aanvullen met nieuwe belangrijke gebeurtenissen.
• Het mag op papier of online. Let op! Hoe creatiever, hoe beter (kans op een hoger cijfer).

schooltv.nl

Uitvindingen

• Drieslagstelsel
• IJzeren keerploeg
• Arabisch halsjuk
• Paard als trekdier

Dit alles zorgt voor een veel betere oogst!

Meer eten = meer mensen (bevolkingsgroei).

Voor meer over het drieslagstelsel -> terug naar het vorige hoofdstuk.

IJzeren keerploeg: steviger dan van hout. Kan de grond beter bewerken.

Arabisch halsjuk: maakt het makkelijker voor het dier om een ploeg te trekken. Snijdt minder in de keel.

Paard als trekdier: in plaats van een os. Paarden zijn sterker. De grond kan zo beter worden bewerkt.

Dit zorgt allemaal voor meer landbouwopbrengst/betere oogst en dan ook weer meer mensen waardoor er meer grond nodig is (daardoor gaan ze nóg meer ontginnen).

Opdracht: uitvindingen

• Maak een tekening die één van de uitvindingen in de landbouw laat zien.
• Je kan kiezen uit: Arabisch halsjuk, drieslagstelsel, ijzeren keerploeg, ontginning of paard als trekdier.
• Leg daarna uit waarom deze uitvindingen het makkelijker maakte in de landbouw en zorgde voor meer landbouwopbrengst. 

• Denk eraan! Ook bij deze opdracht mag je zelf weten of je dit online of op papier doet. Meer creativiteit = meer punten!

Nieuwe kansen

• Boeren gingen ontginnen en hoefden als beloning geen herendiensten meer te doen.
• Er was bevolkingsgroei en zelfs te veel eten (voedseloverschot).
• Niet iedereen hoeft meer boer te zijn, ze gaan specialiseren in een ambacht!

Dus door de betere landbouwopbrengst komen er meer mensen. Het gaat nog beter met de landbouw en er is zelfs een overschot. 

Er is meer dan voldoende eten, dus niet iedereen hoeft meer boer te zijn.

Volgende les meer over ambachten en wat de mensen dan nu verder gaan doen.

Late Middeleeuwen

EU, in het jaar 1000

• Klimaatverandering: droger, warmer.
• Nu betere oogst / beter met landbouw.
• Meer eten = gezondere mensen > meer baby's: bevolkingsgroei.

Deze slide is eigenlijk de hoofdzaak van de les. Het allerbelangrijkste. Als je de begrippen begrijpt en kan uitleggen, ben je goed op weg.

> dit teken gebruik ik als ik bedoel: gevolg of zorgt voor. 

Bijvoorbeeld: gezondere mensen > meer baby's = gezondere mensen zorgt voor meer baby's.

Let goed op de pijltjes en lijntjes! Dit is erg belangrijk.

• Meer mensen > meer grond nodig. 
• Oplossing: ontbossen en/of droogleggen = ontginning.
• Gedaan door horigen/horige boeren. Beloning = geen herendiensten meer.

• Uitvindingen landbouw:
• Drieslagstelsel
• IJzeren keerploeg
• Arabisch halsjuk
• Paard als trekdier

Opdrachten deze week (huiswerk)

• Tijdlijn Late Middeleeuwen

Met de data uit deze les erbij. Elke week aanvullen!

• Uitvinding in de landbouw

Tekening van één besproken uitvinding en uitleg waarom deze uitvinding belangrijk was.

• Op papier of online. Hoe creatiever, hoe beter!
• Bewaar de opdrachten heel goed! Deze zijn al onderdeel van je eindcijfer!!!

Het ging goed tijdens de les.

Leg in je eigen woorden uit wat ontginnen is en wie dit moesten doen.

Wat was de beloning die werd gegeven aan de horige boeren?

Noem 2 uitvindingen voor de landbouw uit de late Middeleeuwen.

Ondersteuning

Uitdaging