Paragraaf 1.3 Liberalen, conservatieven en confessionelen

• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Nederland van 1848 tot 1914

1.3. Liberalen, conservatieven en confessionelen

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je de eerste polititieke stromingen van Nederland herkennen en beschrijven. En ken je de  betekenis van de Luxemburgse kwestie en het Caoutchouc-artikel voor de Nederlandse staatsinrichting.

Wie was koning van Nederland tijdens het Revolutiejaar?

1. Lodewijk Napoleon
2. Willem I
3. Willem II
4. Willem III

Willem I, II en III

Wie heeft de macht?
1815-1840 Willem I    veel macht
1840-1849 Willem II  door grondwet van 1848 minder macht
1849-1890 Willem III volgt zijn vader paar maanden na de
                                           grondswetswijziging op

Koning Willem III

'Mijn vader heeft die belachelijke grondwet van 1848 geslikt.'

Wie benoemt en ontslaat officieel de ministers en staatssecretarissen?

1. De koning.
2. De Eerste Kamer en Tweede Kamer
3. De kiezers bij de Tweede Kamerverkiezing.
4. De minister-president.

Aan welke voorwaarde moet een kabinet (ministers en staatssecretarissen) voldoen om Nederland te kunnen/mogen regeren?

1. Iedereen in het kabinet moeten lid zijn van een politieke partij.
2. Iedereen in het kabinet moeten de Nederlandse nationaliteit hebben.
3. Iedereen in het kabinet moet verkozen zijn in de Tweede Kamer.
4. Iedereen in het kabinet moet door de meerderheid in de beide Kamers gesteund worden.

Luxemburgse Kwestie
Nederland verkoopt Luxemburg

• Frankrijk bang voor machtig Duitse bond. 
  
• Naast staatshoofd van Nederland, was Willem III ook staatshoofd van Luxemburg. Hij
  verkocht dat land in ruil voor geld aan Frankrijk. 
  
• Luxemburg was echter lid van de Duitse bond en dus was Pruisen woedend. Het dreigde met
  oorlog.
• De koop werd afgeblazen, maar toen was Frankrijk kwaad en dreigde het met oorlog.
  
  
  
  
  
  

Luxemburgse Kwestie

Congres in Londen

Tijdens een conferentie werd besloten dat Luxemburg neutraal zou blijven. Dus niet van Duitsland en niet van Frankrijk.

De Nederlandse Tweede Kamer was niet op de hoogte van de hele situatie. Waarom is dit een probleem?

Luxemburgse Kwestie

Gevolgen

   Tweede Kamer buitenspel

• Parlement wist niet van oorlogsdreiging.
• Parlement steunt niet langer de regering.
• Willem III laat parlement herverkiezen.

   Zelfde regering, nieuw parlement.

• Het nieuwe parlement stemt regering weg.
• Regering besluit op te stappen.

   Willem III verliest machtsstrijd met parlement.

Conclusie

Regering kan alleen aanblijven met steun/vertrouwen van de Tweede Kamer

Nederland steeds democratischer

1848 censuskiesrecht, ±12% van de mannen
1887 caoutchouc-artikel, ± 25% van de mannen
1917 algemeen kiesrecht mannen, passief kiesrecht vrouwen
1919 algemeen kiesrecht vrouwen  

1919 24 jaar en ouder
1965 21 jaar en ouder
1983 18 jaar en ouder

Caoutchouc-artikel
1887

• De 'rubberen regel' komt in de Grondwet, waarbij het kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
  
• Dat klinkt vaag, en dat was ook de bedoeling: de eisen konden steeds worden verlaagd. Aan deze 'rubberen' flexibiliteit dankt het artikel haar naam.
  

Caoutchouc artikel werd ingevoerd in:

1. 1848
2. 1887
3. 1914
4. 1918

Caoutchouc artikel heeft als gevolg dat:

1. Iedereen mag stemmen
2. Alle mannen mogen stemmen
3. De kiesdrempel steeds lager wordt
4. Er rubber ingevoerd wordt vanuit Indie

Hoeveel procent van de mannen mocht in 1888 stemmen voor de Tweede Kamer?

1. 10%
2. 20%
3. 25%
4. 50%

Opkomst nieuwe politieke stromingen

Deze komen op voor bevolkingsgroepen die achtersteld waren = emancipatie

Confessionelen (christelijk)
- Protestanten    --> verzet tegen niet Christelijke ideeen.
- Katholieken      --> nog steeds achtergesteld in de praktijk

- Socialisten        --> opkomen voor rechten van de arbeiders

Liberalen

liberalisme

• Libertas, Latijn voor vrijheid   
• Ze willen zoveel mogelijk hun eigen keuzes maken. 
• Burgers moesten invloed krijgen in het bestuur. 
• Johan Rudolf Thorbecke
  

Vrijheid

Confessionelen

Katholieken

Protestanten

Katholieken

• Protestant was officieel geloof in Nederland

• Katholieken achtergesteld
• 1926: Schaepman: R.K.S.P.
• Rooms Katholieke Staatspartij
  
• Limburg, Noord-Brabant
  

Protestanten

• 1879: A.R.P: Kuyper

Antirevolutionaire Partij

• "kleine luyden" : boeren, arbeiders, kleine winkeliers

• kiesrecht voor het mannelijke hoofd van het gezin

Confessionelen

De schoolstrijd

• Confessionelen baseren hun politieke ideeën op geloof.
  
• In Nederland waren er protestanten en katholieken. Zij willen eind 19de eeuw meer rechten.
• Het openbare onderwijs werd betaald door de overheid en was neutraal.
• Protestanten en katholieken richtten hun eigen scholen op. Dit is het bijzonder onderwijs.
• De confessionelen streden voor gelijke rechten (emancipatie):

1. De overheid moest ook bijzondere scholen financieren (schoolstrijd).
   
2. Bij het maken van wetten moet meer rekening gehouden worden met geloof.
   

video

Huiswerk

maken van paragraaf 1.3 de opdrachten 1 t/m 10.