1.3 Liberalen, conservatieven en confessionelen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Historisch Overzicht 

vanaf 1848

Liberalen, conservatieven en confessionelen

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie:

1. Uitleggen waarom de Luxemburgse Kwestie (1867) uitbreekt.
2. Uitleggen wat het Caoutchoucartikel inhoudt.

Willem I, II en III

Wie heeft de macht?
1815-1840 Willem I    veel macht
1840-1849 Willem II  door grondwet van 1848 minder macht
1849-1890 Willem III volgt zijn vader paar maanden na de
                                           grondswetswijziging op

Grondwet van Thorbecke

Willem III (1849-1890)

• Willem III volgt in 1849 Willem II op.
• Hij is het oneens met de nieuwe grondwet.
• Hij wil regeren zoals Willem I dat kon.

Luxemburgse kwestie

1867

• 
  
• Frankrijk wil Luxemburg kopen van Nederland: dat was geen enkel probleem! (koning Willem III was ook groothertog van Luxemburg)
• Maar...Luxemburg was vrienden met Duitsland!
• In eerste instantie waren de Duitsers akkoord en kon Willem III zijn zoon naar Parijs sturen om de verkoop te regelen.
• Maar de Duitsers veranderden hun mening, en dreigde Frankrijk en Nederland met oorlog!
  
• Nederland schrikt en verkoopt Luxemburg toch niet..

...eind goed, al goed?

• Het Nederlandse parlement hoorde pas achteraf dat er een oorlogsdreiging  was geweest, en vond dat de ministers weg moesten.
• De ministers wilden dat niet, en werden hierin gesteund door Willem III
• Het parlement besloot daarom alle financiële plannen van de ministers af te keuren: nu móesten de ministers wel opstappen.

Sinds de Luxemburgse kwestie neemt een regering altijd ontslag als de meerderheid van het parlement dat wil. De wordt de Vertrouwensregel genoemd. Het is geen wet, maar een ongeschreven regel.

Conclusie

Kabinet kan alleen aanblijven met steun/vertrouwen van de Tweede Kamer
DUS HET PARLEMENT IS HET MACHTIGST VANAF DE LUXEMBURGSE CRISIS

Wie was koning van Nederland tijdens het Revolutiejaar?

1. Lodewijk Napoleon
2. Willem I
3. Willem II
4. Willem III

Wie is dit?

1. Koning Willem I
2. Thorbecke
3. Koning Willem II
4. Koning Willem III

Welke koning is vorst tijdens de Luxemburgse Kwestie?

1. Willem I
2. Willem II
3. Willem III
4. Willem-Alexander

Wie kan gezegd hebben: "Mijn vader had Thorbecke nooit die grondwet moeten laten schrijven"

1. Thorbecke
2. Willem I
3. Willem II
4. Willem III

Welke landen horen bij het Koninkrijk der Nederlanden?

1. Nederland, België en Luxemburg
2. Nederland, Luxemburg en Spanje
3. België en Luxemburg
4. Nederland, België en Duitsland

Welk land wilde Luxemburg kopen in 1867?

1. Duitsland
2. Frankrijk
3. Nederland

de kwestie Luxemburg ging over:

1. onschendbaarheid van de koning
2. het recht van initiatief
3. het recht van amendement
4. ministeriële verantwoording

Nederland steeds democratischer

1848 censuskiesrecht, ±12% van de mannen
1887 caoutchouc-artikel, ± 25% van de mannen
1917 algemeen kiesrecht mannen, passief kiesrecht vrouwen
1919 algemeen kiesrecht vrouwen  

1919 24 jaar en ouder
1965 21 jaar en ouder
1983 18 jaar en ouder

0

Caoutchouc-artikel
1887

• De 'rubberen regel' komt in de Grondwet, waarbij het kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
  
• Dat klinkt vaag, en dat was ook de bedoeling: de eisen konden steeds worden verlaagd. Aan deze 'rubberen' flexibiliteit dankt het artikel haar naam.
  

Caoutchouc artikel werd ingevoerd in:

1. 1848
2. 1887
3. 1914
4. 1918

Caoutchouc artikel heeft als gevolg dat:

1. Iedereen mag stemmen
2. Alle mannen mogen stemmen
3. De kiesdrempel steeds lager wordt
4. Er rubber ingevoerd wordt vanuit Indie

Hoeveel procent van de mannen mocht in 1888 stemmen voor de Tweede Kamer?

1. 10%
2. 20%
3. 25%
4. 50%

Personen uit deze les

• Koning Willem II
• Koning Willem II

Jaartallen uit deze les

• 1849 Koning Willem III
• 1867 Luxemburgse kwestie
• 1887 Caoutchouc-artikel
  

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Opkomst nieuwe politieke stromingen

Deze komen op voor bevolkingsgroepen die achtersteld waren = emancipatie

Confessionelen (christelijk)
- Protestanten    --> verzet tegen niet Christelijke ideeen.
- Katholieken      --> nog steeds achtergesteld in de praktijk

- Socialisten        --> opkomen voor rechten van de arbeiders

Confessionelen

De schoolstrijd

• Confessionelen baseren hun politieke ideeën op geloof.
  
• In Nederland waren er protestanten en katholieken. Zij willen eind 19de eeuw meer rechten.
• Het openbare onderwijs werd betaald door de overheid en was neutraal.
• Protestanten en katholieken richtten hun eigen scholen op. Dit is het bijzonder onderwijs.
• De confessionelen streden voor gelijke rechten (emacipatie):

1. De overheid moest ook bijzondere scholen financieren (schoolstrijd).
   
2. Bij het maken van wetten moet meer rekening gehouden worden met geloof.
   

video

Protestanten

• 1879: A.R.P: Kuyper

• "kleine luyden" : boeren, arbeiders, kleine winkeliers

• kiesrecht voor het mannelijke hoofd van het gezin

Katholieken

• Protestant was officieel geloof in Nederland

• Katholieken achtergesteld
• 1926: Schaepman: R.K.S.P.
• Limburg, Noord-Brabant
  

Personen uit deze les

• Abraham Kuyper (Protestant)
• Herman Schaepman (katholiek)
  

Jaartallen uit deze les

• 1878 schoolwet
  
• 1879 oprichting Anti-Revolutionaire Partij
  

Welke politieke leider kwam op voor de 'gewone mens' of 'kleine luyden'?

1. Schaepman
2. Thorbecke
3. Troelstra
4. Kuyper

Confessionele partijen willen:

1. Samenwerken met de socialisten
2. De rijkdom eerlijk willen verdelen
3. Dat het geloof geen invloed heeft op de politiek
4. Emancipatie van katholieken en protestanten

Wie behoorden tot de kleine luyden?

1. directeuren
2. artsen
3. kleine boeren
4. winkeliers

Bij welke politieke stroming hoort deze persoon? (hint = Thorbecke)

1. Liberalen
2. Rooms-Katholieken
3. Protestanten
4. Socialisten/Sociaal-Democraten

Bij welke zuil hoort hetgeen je in deze foto ziet?

1. Socialisten
2. Protestanten
3. Rooms-Katholieken
4. Liberalen

Bij welke partij hoort Schaepman?

1. ARP
2. Liberale Unie
3. SDAP
4. RKSP

Bij welke partij hoort Kuyper?

1. ARP
2. Liberale Unie
3. SDAP
4. RKSP

Politieke partijen die in hun programma uitgaan van het geloof.

1. Feministen
2. Socialisten
3. Confessionelen
4. Liberalen

De schoolstrijd staat voor...

1. De strijd tussen ouders en leerkrachten over goed onderwijs.
2. De strijd tussen de confessionelen en de openbaren over goed onderwijs.
3. De strijd tussen de confessionelen en de openbaren over de betaling van de schoolkosten.
4. De strijd tussen de confessionelen en de openbaren om een eigen school te kunnen starten.

Politieke stroming die opkomt voor vrijheid van burgers door zo weinig mogelijk regels te maken

1. socialisten
2. communisten
3. confessionelen
4. liberalen

De confessionelen en liberalen waren verwikkeld in de schoolstrijd. Deze ruzie ging over:

1. Het aantal uren godsdienstles in de week.
2. De vraag of er wel of geen les in liberale ideeën gegeven mocht worden op school.
3. De vraag of het christelijk onderwijs ook door de regering gefinancierd moest worden.
4. De wens van de liberalen om de christelijke scholen te sluiten.

Geef een omschrijving van de volgende vier begrippen.
- emancipatie
- hogere burgerij
- katholieken
- parlementair stelsel

Noteer vanaf wanneer het confessionalisme opkwam en waarop deze politieke stroming zich baseerde.

Het confessionalisme bestond uit twee bevolkingsgroepen. Welke twee groepen waren dit? Leg je antwoord uit met een bronelement.

Dit artikel stond waarschijnlijk in een… (vul in: liberale of confessionele) krant, want de schrijver… (geef uitleg met bronelement).
(2 punten)

Hoe kun je zien dat dit om een confessionele partij gaat?

In de schoolstrijd stonden twee politieke stromingen recht tegenover elkaar.
Noteer welke twee stromingen dit waren en leg uit waarover zij het oneens waren. Doe het zo:
Deze twee groepen waren de … (geef groep) en de … (geef groep). Zij waren het oneens over … (geef een omschrijving).