1.3 Liberalen, conservatieven en confessionelen

• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

1.3. Liberalen, conservatieven en confessionelen

Eerste les

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat de Luxemburgse kwestie inhoud.

Benoemen wat de rol van koning Willem III is in de Lux. kwestie

Uitleggen wat het Caoutchouc-artikel inhield en wat dit veranderde voor de democratie. 

Wie was koning van Nederland tijdens het Revolutiejaar?

1. Lodewijk Napoleon
2. Willem I
3. Willem II
4. Willem III

Alleen mensen die veel belasting betalen, mogen stemmen.

1. Actief kiesrecht
2. Passief kiesrecht
3. Algemeen kiesrecht
4. Censuskiesrecht

Willem I, II en III

Wie heeft de macht?
1815-1840 Willem I    veel macht
1840-1849 Willem II  door grondwet van 1848 minder macht
1849-1890 Willem III volgt zijn vader paar maanden na de
                                           grondswetswijziging op

Koning Willem III

'Mijn vader heeft die belachelijke grondwet van 1848 geslikt.'

Wie benoemt en ontslaat officieel de ministers en staatssecretarissen?

1. De koning.
2. De Eerste Kamer en Tweede Kamer
3. De kiezers bij de Tweede Kamerverkiezing.
4. De minister-president.

Aan welke voorwaarde moet een kabinet (ministers en staatssecretarissen) voldoen om Nederland te kunnen/mogen regeren?

1. Iedereen in het kabinet moeten lid zijn van een politieke partij.
2. Iedereen in het kabinet moeten de Nederlandse nationaliteit hebben.
3. Iedereen in het kabinet moet verkozen zijn in de Tweede Kamer.
4. Iedereen in het kabinet moet door de meerderheid in de beide Kamers gesteund worden.

Luxemburgse Kwestie
Nederland verkoopt Luxemburg

• Frankrijk bang voor machtig Duitse bond. 
  
• Naast staatshoofd van Nederland, was Willem III ook staatshoofd van Luxemburg. Hij
  verkocht dat land in ruil voor geld aan Frankrijk. 
  
• Luxemburg was echter lid van de Duitse bond en dus was Pruisen woedend. Het dreigde met
  oorlog.
• De koop werd afgeblazen, maar toen was Frankrijk kwaad en dreigde het met oorlog.
  
  
  
  
  
  

Luxemburgse Kwestie

Congres in Londen

Tijdens een conferentie werd besloten dat Luxemburg neutraal zou blijven. Dus niet van Duitsland en niet van Frankrijk.

Napoleon III 

Otto von Bismarck

De Nederlandse Tweede Kamer was niet op de hoogte van de hele situatie. Waarom is dit een probleem?

Luxemburgse Kwestie

Gevolgen

   Tweede Kamer buitenspel

• Parlement wist niet van oorlogsdreiging.
• Parlement steunt niet langer de regering.
• Willem III laat parlement herverkiezen.

   Zelfde regering, nieuw parlement.

• Het nieuwe parlement stemt regering weg.
• Regering besluit op te stappen.

   Willem III verliest machtsstrijd met parlement.

Conclusie

Regering kan alleen aanblijven met steun/vertrouwen van de Tweede Kamer

Nederland steeds democratischer

1848 censuskiesrecht, ±12% van de mannen
1887 caoutchouc-artikel, ± 25% van de mannen
1917 algemeen kiesrecht mannen, passief kiesrecht vrouwen
1919 algemeen kiesrecht vrouwen  

1919 24 jaar en ouder
1965 21 jaar en ouder
1983 18 jaar en ouder

Caoutchouc-artikel
1887

• De 'rubberen regel' komt in de Grondwet, waarbij het kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
  
• Dat klinkt vaag, en dat was ook de bedoeling: de eisen konden steeds worden verlaagd. Aan deze 'rubberen' flexibiliteit dankt het artikel haar naam.
  

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat de Luxemburgse kwestie inhoud.

Benoemen wat de rol van koning Willem III is in de Lux. kwestie

Uitleggen wat het Caoutchouc-artikel inhield en wat dit veranderde voor de democratie. 

Er volgen nog wat vragen om de leerdoelen te controleren: 

Welke koning is vorst tijdens de Luxemburgse Kwestie?

1. Willem I
2. Willem II
3. Willem III
4. Willem-Alexander

Over welke kwestie gaat de tekst? 

En over welk onderdeel van de grondwet gaf Willem III toe?

1. de Luxemburgse kwestie de ministeriële verantwoordelijkheid
2. de Luxemburgse kwestie het recht van interpellatie
3. de Sociale kwestie de ministeriële verantwoordelijkheid
4. de Sociale kwestie het recht van interpellatie

Caoutchouc artikel werd ingevoerd in:

1. 1848
2. 1887
3. 1914
4. 1918

Caoutchouc artikel heeft als gevolg dat:

1. Iedereen mag stemmen
2. Alle mannen mogen stemmen
3. De kiesdrempel steeds lager wordt
4. Er rubber ingevoerd wordt vanuit Indie

Hoeveel procent van de mannen mocht in 1888 stemmen voor de Tweede Kamer?

1. 10%
2. 20%
3. 25%
4. 50%

Voor de volgende les:

Heb je gelezen: de teksten van 1.3: Willem III en de grondwet - Ruzie om Luxemburg - Rekbaar als rubber

En heb je de teksten geleerd.

1.3. Liberalen, conservatieven en confessionelen

Tweede les

Benoem de 2 grote onderwerpen uit de vorige les.

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat het uitbreiden van het kiesrecht te maken heeft met het opkomen van nieuwe stromingen.

Beschrijven wie de kleine luyden waren. 

De verschillen tussen de liberalen en anti-revolutionaire kunnen benoemen.

De personen (en hun rollen) Kuyper en Schaepman omschrijven. 

Opkomst nieuwe politieke stromingen

Deze komen op voor bevolkingsgroepen die achtersteld waren = emancipatie 
Confessionelen (christelijk)
- Protestanten    --> verzet tegen niet Christelijke ideeen.
- Katholieken      --> nog steeds achtergesteld in de praktijk

- Socialisten        --> opkomen voor rechten van de arbeiders

Gaan dus opkomen voor bevolkingsgroepen die eerder niet meetelden.

liberalisme

• Libertas, Latijn voor vrijheid   
• Ze willen zoveel mogelijk hun eigen keuzes maken. 
• Burgers moesten invloed krijgen in het bestuur. 
• Johan Rudolf Thorbecke
  

Vrijheid

Confessionelen

Katholieken

Protestanten

Katholieken

• Protestant was officieel geloof in Nederland

• Katholieken achtergesteld
• 1926: Schaepman: R.K.S.P.
• Rooms Katholieke Staatspartij
  
• Limburg, Noord-Brabant
  

Protestanten

• 1879: A.R.P: Kuyper

Antirevolutionaire Partij

• "kleine luyden" : boeren, arbeiders, kleine winkeliers

• kiesrecht voor het mannelijke hoofd van het gezin

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat het uitbreiden van het kiesrecht te maken heeft met het opkomen van nieuwe stromingen.

Beschrijven wie de kleine luyden waren. 

De verschillen tussen de liberalen en anti-revolutionaire kunnen benoemen.

De personen (en hun rollen) Kuyper en Schaepman omschrijven. 

Voor de volgende les

Heb je geleerd par 1.3 tot en met kleine luyden

Je hebt af van paragraaf 1.3: vraag 1 tot en met 6. (pag. 26 en 27 tekstboek)

1.3. Liberalen, conservatieven en confessionelen

Derde les

HW

Heb je geleerd par 1.3 tot en met kleine luyden

Je hebt af van paragraaf 1.3: vraag 1 tot en met 6. (pag. 26 en 27 tekstboek)

Boek, schrift en pen op tafel. 

Leerdoelen

Je kunt de schoolstrijd beschrijven.

1878: nieuwe (liberale) schoolwet

• Hogere kwaliteitseisen voor basisscholen
  
• Leerlingen maken op openbare scholen kennis met moderne ideeën. 

Bijzondere scholen kregen geen geld om aan de eisen te voldoen. De liberalen hoopten dat daardoor meer ouders hun kind naar de gratis openbare scholen zouden sturen.  

Schoolstrijd > onderwijs

De overheid betaalde alleen voor openbaar onderwijs. Liberalen wilden het volk geen godsdienst opleggen -> Daarom wilden zij bijzonder onderwijs geen geld geven.
Schoolstrijd = ruzie over de vraag wie het bijzonder onderwijs moest betalen

Katholieken en protestanten werkten samen tijdens schoolstrijd.

De Pacificatie van 1917

CONFESSIONELEN           SOCIALISTEN

Steunen elkaar, gaan samen werken                  Meerderheid in de kamer  

Uitkomst:

-Algemeen kiesrecht voor alle MANNEN 
-Passief kiesrecht voor vrouwen

-Subsidie voor elk soort onderwijs

-Districtenstelsel -> evenredige vertegenwoordiging

De schoolstrijd: De priester vraagt waarom de kinderen naar de openbare school gaan. Op deze manier staan ze van god. Moeder geeft aan dat ’god’ hun het geld niet heeft gegeven om naar de bijzondere school te gaan. 

De protestanten en de katholieken worden samen de ..... genoemd.

1. Communisten
2. Liberalen
3. Socialisten
4. Confessionelen

Lezen paragraaf 1.3

Opdracht

Zet de verschillende stromingen uit je boek in 4 hoeken van een blad.  (liberalen - protestanten - katholieken - socialisten)

Zet de verschillende partijen/kenmerken erbij. 

Klaar? Maak opdracht 7 tot en met 10 van blz 27. 

Leerdoelen

Je kunt de schoolstrijd beschrijven.

Af voor de volgende les:

De opdracht uit deze les + opdracht 7 tot en met 10.

Leer paragraaf 1.3. 

De patroon: Ik lees daar in de krant dat jullie zoveel jute-vezels in de longen krijgt. Dat moet uit zijn. Denk jullie dat de jute mij op den rug groeit?

Oefening: 

Wie van deze mensen is liberaal? Waar kun je dat aan zien?

Noem ten minste 1 beeldkenmerk!