grammatica zinsdelen pv en zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

lesdoelen

• Je weet na deze les hoe je de persoonsvorm (pv) in de zin kunt vinden.               
• Je kunt zinnen in zinsdelen verdelen. 

De persoonsvorm (pv)

• In elke zin staan werkwoorden (werkwoordelijk gezegde)

• Een van die werkwoorden (let op: soms zijn het er meer) is de persoonsvorm.

• De pv geeft het getal aan en de tijd.

Pieter bestelt een tosti.

De vrienden bestelden een hamburger.

bestelt geeft enkelvoud aan en tegenwoordige tijd. 

bestelden geeft meervoud aan en verleden tijd.

Zo vind je de persoonsvorm (pv)

1. Zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat

    verandert, is de pv.

2. Verander het getal van de zin: maak van het enkelvoud

   (één persoon of ding) het meervoud of andersom.

enkelvoud

tegenwoordige tijd

enkelvoud

verleden tijd

meervoud

tegenwoordige tijd

meervoud

verleden tijd

We gaan morgen naar Amsterdam

Blijft Lotte logeren?

De docent leest een mooi boek voor.

Waar bleven jullie?

Geloofde jij dat verhaal?

Wij zagen het winnende doelpunt.

De leerlingen lachen om de leuke grap.

Bas wilde een nieuwe fiets.

Wat is de persoonsvorm?
'In zijn broek heeft Tom een scheur.'

1. zijn
2. Tom
3. heeft
4. Er is geen persoonsvorm.

Wat is de persoonsvorm?
'Houd eens je mond.'

1. Houd
2. Er is geen persoonsvorm.
3. eens

Wat is een persoonsvorm altijd?

1. Lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. werkwoord

Zet het volgende zinnetje in een andere tijd.

Wanneer gaat zij naar Amerika?

Verander het getal van het volgende zinnetje. 

Wij maken vanmiddag het huiswerk.

Verander het getal van het volgende zinnetje. 

De leerling heeft een boek geleend.

Wat zijn zinsdelen?

• Een zin bestaat uit zinsdelen.
• Een zinsdeel kan bestaan uit één woord, maar ook uit een paar woorden die bij elkaar horen.
• Belangrijk: de persoonsvorm is altijd een zinsdeel!

Zinsdelen vinden

Voorbeeld

Tussen zinsdelen zet je deze streepjes: |

Stap 1: zoek de persoonsvorm en zet deze tussen 2 streepjes: 

je hebt het eerste zinsdeel al gevonden!

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Stap 2: welke woorden kunnen vóór de persoonsvorm staan? Puzzelen en schuiven maar!

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

• De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven
  
• Aan de patiënt | heeft | de dokter een pijnlijke prik | gegeven
  
• Een pijnlijke prik | heeft | de dokter aan de patiënt | gegeven
  

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

Na deze slide zijn twee routes mogelijk:

1. naar het online schoolbord (link in volgende dia), en hier meeschrijven met de antwoorden van de leerlingen.

2. De leerlingen laten vertellen en met de dia's 14-16 nog eens kort uitleggen en illustreren hoe het werkt.

De dokter | heeft | aan de patiënt | een pijnlijke prik | gegeven.

Jullie verfden gisteren twee kozijnen.

1. Jullie verfden/gisteren twee kozijnen.
2. Jullie/verfden/gisteren/ twee kozijnen.
3. Jullie verfden/gisteren/ twee kozijnen.
4. Jullie/verfden/gisteren/ twee/kozijnen.

Frits kocht de auto met aanhanger.

1. Frits/kocht/de auto met aanhanger.
2. Frits/kocht de auto/met aanhanger.
3. Frits kocht/ de auto met aanhanger.
4. Frits kocht de auto/met aanhanger.

De lerares vergat haar lekkere boterhammen.

1. De lerares vergat / haar lekkere boterhammen
2. De lerares/vergat/ haar lekkere boterhammen
3. De lerares/vergat haar lekkere boterhammen
4. De lerares vergat haar/ lekkere boterhammen

De agent gaf een forse bekeuring.

1. De agent gaf /een forse bekeuring.
2. De agent / gaf / een forse / bekeuring.
3. De agent / gaf een forse bekeuring.
4. De agent / gaf / een forse bekeuring.

Zijn vervelende buurman heeft agressieve honden.

1. Zijn vervelende / buurman / heeft agressieve honden.
2. Zijn vervelende buurman /heeft/ agressieve honden.
3. Zijn vervelende buurman heeft/ agressieve honden.
4. Zijn vervelende buurman/ heeft agressieve/ honden.

Joan vergaf haar vervelende kat.

1. Johan / vergaf / haar / vervelende / kat
2. Johan vergaf / haar / vervelende / kat
3. Johan / vergaf / haar / vervelende kat
4. Johan / vergaf / haar vervelende kat

Neem het zinnetje over en onderstreep de pv. Verdeel het zinnetje daarna in zinsdelen.

De beste voetballer werd beloond met een bijzondere trofee.

Neem het zinnetje over en onderstreep de pv. Verdeel het zinnetje daarna in zinsdelen.

Ik heb gisteren een vis gevangen. 

De baby slaapt zacht.

In de middag probeerde hij te leren.

Hoe vond je de opdrachten gaan?

😒🙁😐🙂😃

Aan de slag!

Maak oefening 1 t/m 5 vanaf blz. 30.