1HVc - grammatica zinsdelen les 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands - 1HVc

Wat gaan we doen?

- Lezen 

- Herhalen grammatica zinsdelen

- Aan de slag

10 minuten lezen

Geen boek mee? Kom even naar me toe.

Grammatica zinsdelen

Persoonsvorm en zinsdelen.

Pak je laptop en doe mee met LessonUp! 

Persoonsvorm (pv)

In elke zin staan werkwoorden.

Een werkwoord (ww) zegt wat iets of iemand doet of overkomt.

Eén van de werkwoorden in de zin is de persoonsvorm (pv).

De persoonsvorm is dus altijd een werkwoord!

Bij het ontleden van zinnen is het heel fijn als je weet wat de persoonsvorm is.

In het Nederlands begin je altijd met het zoeken naar de persoonsvorm als je een zin wil ontleden, anders lukt het niet :) 

Op welke 3 manieren kun je de persoonsvorm vinden?

Zo vind je de persoonsvorm (pv)

1. Maak van de zin een vraag. Het werkwoord dat

   vooraan komt te staan, is de pv.

2. Zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat

    verandert, is de pv.

3. Verander het getal van de zin: maak van het enkelvoud

   (één persoon of ding) het meervoud of andersom.

De persoonsvorm is altijd een werkwoord.

1. waar
2. niet waar

Wat is de persoonsvorm?
'In zijn broek heeft Tom een scheur.'

1. zijn
2. Tom
3. heeft
4. Er is geen persoonsvorm.

Wat is de persoonsvorm?
'Houd eens je mond.'

1. Houd
2. Er is geen persoonsvorm.
3. eens

wat is de persoonsvorm:
Jacob wil heel graag gamen.

1. Jacob
2. gamen
3. wil
4. graag

Wat is de persoonsvorm?
'Waarom wandelt hij niet graag?'

1. Waarom
2. hij
3. wandelt
4. Er is geen persoonsvorm.

Zet het volgende zinnetje in een andere tijd.

Wanneer gaat zij naar Amerika?

Zet het volgende zinnetje in een andere tijd.

Gisteren vroegen wij hem om raad.

Verander het getal van het volgende zinnetje. 

Wij maken vanmiddag het huiswerk.

Verander het getal van het volgende zinnetje. 

De leerling heeft een boek geleend.

Het verdelen van de zin in zinsdelen.

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen. Voor de persoonsvorm staat maar één zinsdeel.

• Probeer welke woorden je voor de persoonsvorm kunt zetten. Die woorden zijn samen één zinsdeel.
• Kijk welke woorden altijd in dezelfde volgorde naast elkaar blijven staan als je de zin verandert. Die woorden zijn samen een zinsdeel.

Het verdelen van de zin in zinsdelen.

• Zet een streep voor en achter de pv
• Alles voor de pv is een zinsdeel.
  
• Kijk vervolgens of er nog meer werkwoorden in de zin staan,zet daar ook een streep voor en achter.
• Als er nog woorden overblijven, ga je deze voor de pv zetten op een manier dat de zin blijft kloppen. Je doet dat met zoveel mogelijk woorden.
  

Voorbeeld

Tussen zinsdelen zet je deze streepjes: |

Stap 1: zoek de persoonsvorm en zet deze tussen 2 streepjes: 

je hebt het eerste zinsdeel al gevonden!

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Stap 2: welke woorden kunnen vóór de persoonsvorm staan? Puzzelen en schuiven maar!

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

• De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven
  
• Aan de patiënt | heeft | de dokter een pijnlijke prik | gegeven
  
• Een pijnlijke prik | heeft | de dokter aan de patiënt | gegeven
  

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

Na deze slide zijn twee routes mogelijk:

1. naar het online schoolbord (link in volgende dia), en hier meeschrijven met de antwoorden van de leerlingen.

2. De leerlingen laten vertellen en met de dia's 14-16 nog eens kort uitleggen en illustreren hoe het werkt.

De dokter | heeft | aan de patiënt | een pijnlijke prik | gegeven

Aan de slag

Schrijf de zinnen over, onderstreep de persoonsvorm en knip ze in zinsdelen:

1. De leraar gaf mij lachend een voldoende.

2. De dierenarts moest vanochtend heel vroeg op pad.

3. De les Nederlands vind ik het leukst.

4. Mijn telefoon is al dagen kapot.

5. De agenda van de docent lag in het fietsenhok.

Antwoorden - zin 1

1. De leraar gaf mij lachend een voldoende.

De leraar | gaf | mij | lachend | een voldoende.

Antwoorden - zin 2

2. De dierenarts moest vanochtend heel vroeg op pad.

De dierenarts | moest | vanochtend | heel vroeg | op pad.

Antwoorden - zin 3

3. De les Nederlands vind ik het leukst.

De les Nederlands | vind | ik | het leukst.

Antwoorden - zin 4

4. Mijn telefoon is al dagen kapot.

Mijn telefoon | is | al dagen | kapot.

Antwoorden - zin 5

5. De agenda van de docent lag in het fietsenhok.

De agenda van de docent | lag | in het fietsenhok.