4.4 - Spieren (ha1)

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 4 - Stevigheid en beweging

Thema 4 - Stevigheid en beweging

4.1 - Het skelet

4.2 - De bouw van botten

4.3 - Beenverbindingen

4.4 - Spieren

4.5 - De wervelkolom

4.6 - Gezond bewegen

4.7 - Vorm en functie van botten (VWO)

4.3 - Beenverbindingen

Welke type beenverbindingen ken je

Een naadverbinding is

1. een beetje beweeglijk
2. beweeglijk
3. niet beweeglijk

welke van onderstaande beenverbindingen is een vergroeiing?

1. schedelbeenderen
2. heiligbeenderen
3. wervels

Welk van de plaatjes is een kraakbeenverbinding

1. 
2. 
3. 
4. 

Wat is geen scharniergewricht?

1. Elleboog
2. Knie
3. Vingerkootje
4. Ellepijp en spaakbeen gewricht

Een rolgewricht is een verbinding tussen

1. spaakbeen en ellepijp
2. ellepijp en opperarmbeen
3. dijbeen en scheenbeen
4. borstbeen en rib

Welk onderdeel of onderdelen van het gewricht zorgt voor het soepel laten bewegen

Welk nummer geeft de gewrichtsknobbel aan?

1. nummer 1
2. nummer 3
3. nummer 5
4. nummer 6

Wat is de taak van het gewrichtskapsel?

1. Geeft extra versteviging.
2. Houdt de botten bij elkaar en maakt gewrichtssmeer
3. Voorkomt dat de botten slijten
4. Hierdoor beweegt het gewricht soepel

Wat is de taak van het gewrichtskapsel?

4.4 - Spieren

Doelen van de paragraaf

Je kunt de werking van spieren beschrijven

Je kunt voorbeelden benoemen van bewuste en onbewuste spierbewegingen

Spierstelsel

Zorgt voor beweging

Samen met skelet

Hoe werken spieren

Spiercel > spiervezel > spierbundel > spier

Om een spierbundel: taai vlies

Eindigt in de uiteinden van spierbundels: pezen

Pezen

Verbinding van spier aan bot

Aanhechtingsplaats

Pezen zijn stug en niet elastisch

Hierdoor kunnen ze het bot meetrekken als de spier aanspant

Samentrekken spier

antagonisten

Antagonisten

Andere

Darmen hebben ook spieren

Lengtespieren > voedsel wordt ‘vooruit’ geduwd bij samentrekking

Kringspieren > darm wordt smaller bij samentrekking

Bewust of onbewust

Skeletspieren kan je bewust aanspannen -> heb je controle over (vb. biceps, triceps, kuitspier)

Orgaanspieren kan je niet bewust aanspannen -> gaat vanzelf (vb. hartspieren, darmspieren, etc.)

Bouw 

skeletspieren

Spiervezel is opgebouwd uit samengesmolten spiercellen. Deze cellen hebben meerdere kernen en bevatten langgerekte eiwitfilamenten, de myofibrillen: actine en myosine

Door het in elkaar 

schuiven van de 

actine en myosine

filamenten kan de 

spier samentrekken.

Dwarsgestreept spierweefsel

- Samengesmolten spiercellen

- Cellen vormen lange vezels

- Verbonden aan skelet

- Bewuste aansturing

Gladde spieren

- Enkelvoudige, niet vergroeide cellen.

- Zit rond inwendige organen zoals darmen, blaas, bloedvaten, baarmoeder. 

- Combinatie van kringspieren en lengtespieren (antagonisten).

- Kunnen niet bewust worden aangestuurd.

Hartspierweefsel

- Dwarsgestreept spierweefsel.

- Netwerk van onderling verbonden spiervezels 

- Via Gap-junctions verbonden waardoor gecoördineerde samentrekking kan plaatsvinden.

- Onwillekeurig = kunnen niet bewust worden aangestuurd.

- Aanwezig in het hart.

Snelle/langzame spiervezels (skeletspieren!)

Verdeling van spiervezels is erfelijk.

Door training kan je geen langzame spiervezels omzetten in snelle spiervezels (of andersom)!

Wel kun je meer van bepaalde spiervezels krijgen!

Vragen

Waar of niet? Pezen zijn elastisch

1. Waar
2. Niet waar

Het spierstelsel zorgt voor...

1. Stevigheid
2. Beweeglijkheid
3. Gevoel

Hoe noem je 2 tegengesteld werkende spieren?

1. Synergisten
2. Willekeurige spieren
3. Onwillekeurige spieren
4. Antagonisten

Wat zijn antagonisten?
Twee spieren die...

1. ...met elkaar verbonden zijn door middel van een pees
2. ...samenwerken om dezelfde beweging te maken
3. ...dezelfde taak hebben aan twee kanten van het lichaam
4. ...tegenovergestelde bewegingen maken

Een voorbeeld van een spier die bewust beweegt is:

1. hart
2. dunne darmspieren
3. kuitspier
4. bloedvaatspier

Aan het werk

Maken: 

Moeilijk? 1 t/m 7

Makkelijk? 5 t/m 8

Lezen: 

4.5

Begrippen

Spierstelsel

Pezen

Aanhechtingsplaats

Biceps

Triceps

Antagonistisch paar

Orgaanspieren

Leerdoelen:

Je kunt de werking van spieren beschrijven

Je kunt voorbeelden benoemen van bewuste en onbewuste spierbewegingen