donderdag Examentraining Staatsinrichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Examentraining geschiedenis

Staatsinrichting

Vandaag

• Uitleg Staatsinrichting
• Zelfstandig werken: examen staatsinrichting

Revolutiejaar 

1848

De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en 

ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Ook in Den Haag...

...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Gevolgen (1)

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid
3. Klassieke grondrechten
4. censuskiesrecht
5. Rechtstreekse Tweede Kamer verkiezingen

Taken parlement (1e +2e kamer)

1. Controleren van de regering

*recht van budget

*recht van interpellatie

*recht van enquete

2. Maken van goedkeuren en wetten (alleen 2e kamer!)

*recht van amendement

*recht initiatief

Willem III, Luxemburgse Kwestie en artikel caoutchouc

Koning Willem III

• opvolgen vader Willem II.
• 1849 op troon na woelige tijd (Belgische onafhankelijkheid - revolutiejaar 1848 - nieuwe grondwet van Thorbecke)

Dromen van vergane glorie van macht koning  Willem I

Luxemburgse kwestie (1866 - 1867)

vóór 1839:

Koninkrijk der Nederlanden

* Nederland

* België

(!) koning Willem I ook  Groot -Hertog van Luxemburg (onderdeel Duitse Bond)

Tekst

1839: Officiële onafhankelijkheid België

=>  Koninkrijk der Nederlanden 
      (Nederland)

=> Groot-Hertog Luxemburg (Duitse
       Bond)

1866 - 1867:

Pruisisch - Oostenrijkse Oorlog

• Pruisen (Otto von Bismarck)  ><  Oostenrijk
• Noord Duitse Bond

Pruisen wordt een machtig Duits keizerrijk

• Noord Duitse Bond olv Pruisen
• Luxemburg tegen plan !

(!) FRANKRIJK

Duitse Bond?

Voor 1871 bestond Duitsland niet. De Duitse Bond was een unie van ongeveer 40 Duitse staatjes. De grootste en machtigste staten waren Pruisen en Oostenrijk. De Duitse Bond hield op te bestaan na de Pruisisch-Oostenrijkse oorlog (1866). Die machtsstrijd werd door Pruisen gewonnen.

Frankrijk

• Neutrale houding => compensatie?
• Machtsevenwicht Europa herstellen
• Luxemburg overkopen Willem III
  

Luxemburgse Kwestie

Verloop

  Luxemburg (lid Noord-Duitse Bond)

• Willem III akkoord (fl 5 miljoen)
• Otto von Bismarck stiekem akkoord.

Luxemburgse Kwestie

Verloop

  Luxemburg (lid Noord-Duitse Bond)

• Frankrijk rekent nu op Luxemburg.
  

Luxemburgse Kwestie

Verloop

   Oorlog dreigt!

• Otto von Bismarck bedenkt zich.
• Pruisen dreigt met oorlog tegen NL en FR.

Luxemburgse Kwestie

Verloop

1867 :

neutraal Groot Hertogdom Luxemburg

De Nederlandse Tweede Kamer was niet op de hoogte van de hele situatie. Waarom is dit een probleem?

• Willem III => grondwet (1848) omzeilen door Parlement buiten te sluiten
  (Parlement wist niet van dreigende oorlog met Pruisen of Frankrijk)
• motie van wantrouwen tov regering door Parlement
• Willem III => herkiezen Parlement
• motie van wantrouwen
• regering stapt op !
• Willem III verliest de strijd om de macht met het Parlement

Elke regering heeft sindsdien de steun nodig had van een meerderheid in de Tweede Kamer*.(vertrouwensregel)

*Ook een minderheidsregering heeft steun nodig van de meerderheid in de Tweede Kamer. Zo had Rutte I (VVD en CDA) slechts 52 zetels. Het kabinet kreeg echter gedoogsteun van de PVV die 24 zetels had. Op die manier werd de regering gesteund door een meerderheid (76 zetels).

Caoutchouc - artikel (1887)

Censuskiesrecht betekent dat...

1. Je mag stemmen als je genoeg belasting betaalt
2. Iedereen mag stemmen
3. Je kiest wie er koning wordt
4. Als je van adel bent mag je stemmen

Caoutchouc - artikel

• rubberen artikel
• 1887
• einde censuskiesrecht
• kiesrecht voor mannen die beschikten over kenteeken van geschiktheid en maatschappelijke welstand

Noem een socialist uit de 19e eeuw

Pieter Jelles Troelstra (SDAP)

Ferdinand Domela Nieuwenhuis (SDB)

SOCIALE KWESTIE

Discussies over de ‘sociale kwestie’

*Opvattingen over oorzaken en mogelijke oplossingen naar voren, variërend van niets doen tot ingrijpen door de overheid. 

* Arbeiders richtten vakbonden op om gezamenlijk met werkgevers te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden.

* Algemeen kiesrecht

* Sociale wetten

Herman Schaepman (Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen)

Abraham Kuyper (ARP)

'De kleine luyden'

Schoolstrijd

- Schoolstrijd: liberale regering stichtte openbare scholen --> voor iedereen toegankelijk

- katholieken en protestanten wilden bijzondere scholen = katholieke en protestantse scholen.

- regering wilde deze scholen niet subsidiëren --> Schoolstrijd --> liberalen en socialisten <--> katholieken en protestanten

Oplossing sociale kwestie
Confessionelen

Katholieken

• De katholieken willen dat de overheid dekatholieke scholen betaald (schoolstrijd).
  
• Rekenen op christelijke naastenliefde en samenwerking om sociale kwestie op te lossen.

• De rol van de kerk is belangrijker dan de rol van de overheid.
  
• Zijn voor algemeen kiesrecht.
  

Opgelost in de Pacificatie van 1917

• actief kiesrecht voor mannen
• passief kiesrecht vrouwen
• gelijkstelling onderwijs
• Stelsel van evenredige vertegenwoordiging

Gevolgen van de Pacificatie

• Van districtenstelsel (1848-1917) naar evenredige vertegenwoordiging (1917-NU).

• Liberalen buiten spel gezet.

Verhoudingen politieke stromingen vóór en na de Pacificatie van 1917 -> wat is veranderd? Hoe komt dit?

Kiesdeler

Kiesdeler = aantal behaalde stemmen / 150 zetels

Aan de slag: 45 minuten

We maken van het examen van 2019

Klik op de volgende pagina

Maken

Tijdvak 2: 1 tm 10