Voeding en vertering 10.2 en 10.3- VWO 5

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Het verteringsstelsel

Verteringsstelsel

mond
slokdarm
maag
12-vingerige darm
dunne darm

dikke darm

endeldarm

Welke van de genoemde verteringsorganen maakt niet zelf verteringsenzymen?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. mond
2. slokdarm
3. 12 vingerige darm
4. maag

Voedingsstoffen

-koolhydraten                          - vitamines

-vetten                                        - mineralen

-eiwitten                                    - water

-DNA/RNA                                 - voedingsvezels

-vitaminen

-mineralen

-water

-voedingsvezels

-mineralen

-water

-voedingsvezels

Wat zijn die voedingsvezels eigenlijk?

1. plantaardige eiwitten (gluten)
2. plantaardige koolhydraten (cellulose)
3. dierlijke koolhydraten (glycogeen)
4. plantaardige koolhydraten (zetmeel)

Voedingsmiddelen
met koolhydraten

Vertering van koolhydraten(Binas 67 F)

- brandstof, reservestof, bouwstof (beetje)

- mono-, di-, polysachariden

- Ook wel koolhydraten / suikers genoemd.

Uit welke 2 monosachariden is lactose opgebouwd? (Binas 67F)

1. glucose en fructose
2. glucose en ribose
3. glucose en galactose

Binas

82 E

82 F

82 G

Zoek deze Binastabellen op.

Begrijp je alle termen die gebruikt worden?

Begrijp je de opbouw/info die gegeven wordt?

https:

Eiwitten (Binas 67H)

- Vooral bouwstof, in mindere mate ook brandstof

- Aan elkaar geschakelde 

aminozuren

- Er zijn 20 soorten aminozuren, 

waarvan 8 'essentieel'.

Waarom worden die 8 aminozuren ''essentieel'' genoemd?

Vertering van eiwitten

Maag maakt:

1 slijm

2 zoutzuur

3 pepsinogeen

Welke enzymen zijn achtereenvolgens nodig voor eiwitvertering, volgens 82 E?

1. amylase en maltase
2. peptase, tryptase, chymotrypsine en peptidase
3. pepsine, trypsine en peptonen
4. gal en lipase

Vertering van eiwitten

Wat betekenen de pH waarden die in 82E staan?

1. Dat zijn de pH-waarden van de enzymen
2. Dat is de pH-waarde van de voedselbrij ter plekke
3. Dat is het pH-maximum van de enzymen
4. Dat is de pH-optimum van de enzymen

Optimum pH

reactieversnellers van stofwisselingsreacties

gereedschappen van de cel

bij lichaamstemperatuur is het te koud om in een cel normaal gesproken reacties te laten plaatsvinden

reactiespecifiek

herbruikbaar

substraatspecifiek

substraat = stof die wordt bewerkt

zuurgraad in het maagdarm kanaal

Hoeveel liter alvleessap produceren we gemiddeld per dag? Zie 82 F.

Wat is pepsinogeen? Zie 82 F.

peptase: knipt eiwit in polypeptiden

Waarom is het nuttig dat er pas actief peptase ontstaat ín de maag?

Van polypeptide naar aminozuren

Vertering op molecuulniveau: hydrolyse

Hydrolyse = moleculen splitsen met behulp van water.

Welke twee enzymen knippen aan de uiteinden van een polypeptide aminozuren af (oftewel: wat zijn de twee exopeptidasen)?

10.4 Vetten

- Vooral brandstof, ook bouwstof:
                          (hormonen, fosfolipiden)

- Glycerol, met daaraan drie vetzuren:

Verzadigd/onverzadigd vet

Verzadigd vet:
- Ongezond; kans op 'dichtslibben' aders. Vooral bij dierlijke vetten. Hebben geen dubbele bindingen.

Onverzadigd vet:
- Gezond. Zorgen voor daling cholesterol. Hebben één of meer dubbele bindingen.

Zie BINAS 82. Waar start de vetvertering bij baby's?

1. In de maag
2. In de lever
3. In de alvleesklier
4. in de 12-vingerige darm

Vertering van vetten

Vetdruppels

Let op: hier is nog géén sprake van 

vertering! Je ziet hier slechts het

 emulgeren  van een vet: grote 

vetdruppels vallen uiteen in kleinere 

druppels door galzure zouten.

Verteringsproducten van vet

Niet opneembaar

Niet opneembaar

Opneembaar

Opneembaar

Daarna opname in... 

Bloed of lymfe: Route hangt af van formaat vetzuurstaarten.

Kleine vetzuren (12 C-atomen of minder) zijn redelijk wateroplosbaar                   opname in bloedvat

Grotere vetzuren zijn niet wateroplosbaar                   opname in lymfevat, via chylomicronen

Opname met chylomicronen

HDL / LDL: gezond / ongezond

 Lever maakt uit lipoproteïnen transportblaasjes voor vetachtige stoffen (zoals vetmoleculen, vetzuren en cholesterol)

- Blaasjes gemaakt met veel lipoproteïnen (High Density Lipoproteins) verkleinen de kans op aderverkalking

- Blaasjes gemaakt met weinig lipoproteïnen (Low Density Lipoproteins) vergroten de kans op aderverkalking

Vertering van DNA en RNA

Ja, dat eet je ook en verteer je dus ook.

Eindproducten van vertering: 

losse stikstofbasen, fosfaten en suikers.

Welk enzym heb je nodig om DNA te verteren tot nucleotiden? 82 E.

1. nucleasen
2. nucleosidase
3. nucleotidase
4. DNAse

Nog een paar vragen om te checken...

Eiwitten zijn:

1. Brandstoffen
2. Bouwstoffen
3. Brandstoffen en bouwstoffen
4. aminozuren

Kun je van niet-essentiële aminozuren essentiële aminozuren maken?

1. ja
2. nee

Als ik een vetmolecuul volledig verteer, hoeveel moleculen hou ik dan over?

1. 1
2. 2
3. 4
4. meer dan 4

Onverzadigde vetten:

1. Hebben dubbele bindingen, zijn gezond
2. Hebben dubbele bindingen, zijn ongezond
3. Geen dubbele bindingen, zijn gezond
4. Geen dubbele bindingen, zijn ongezond

Chylomicronen:

1. transportblaasjes voor vet
2. transportblaasjes voor aminozuren
3. geëmulgeerde vetten
4. micellen

Laatste: Welke van de twee is gezond?

1. cholesterol in HDL-blaasjes
2. cholesterol in LDL-blaasjes