7.1 Nieuwe ideeën over samenleven

7.1: Nieuwe ideeën over samenleven
  • Kenmerkende aspecten:
  • Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
  • Voortbestaan van 'ancien régime' met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse, verlichte wijze vorm geven (verlicht absolutisme)
  • De democratische revoluties in westerse landen als gevolg van discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap
  • Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme
1 / 20
suivant
Slide 1: Diapositive
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 4

Cette leçon contient 20 diapositives, avec quiz interactif, diapositives de texte et 3 vidéos.

time-iconLa durée de la leçon est: 120 min

Éléments de cette leçon

7.1: Nieuwe ideeën over samenleven
  • Kenmerkende aspecten:
  • Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
  • Voortbestaan van 'ancien régime' met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse, verlichte wijze vorm geven (verlicht absolutisme)
  • De democratische revoluties in westerse landen als gevolg van discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap
  • Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme

Slide 1 - Diapositive

Van Absolutisme naar de Verlichting

1650-1789

Slide 2 - Diapositive


Verlichting komt voort uit de wetenschappelijke revolutie

Slide 3 - Diapositive

Verlichte filosofen
  • Moderne ideeën kwamen voort uit de wetenschappelijke revolutie
  • gebruik ratio belangrijk:
  • doordat de wetenschappelijke ontdekkingen zo indrukwekkend waren >
  • ook nadenken over een betere maatschappij >
  • Allerlei vragen worden gesteld, o.a:
  • - waarom hebben koningen zoveel macht?
  • - waarom is er zoveel ongeljkheid?
  • - waarom bepaalt de kerk zoveel?
  • Mensen hebben altijd natuurlijke rechten: vrijheid van meningsuiting / gelijkheid


Slide 4 - Diapositive

Voltaire (Francois-Marie Arouet)
1694 - 1778

  • 'Ik zeg wat ik denk'
  • Voor: constitutionele monarchie =
  • een land met een grondwet (rechten/plichten) en
  • een koning
  • De staat garandeert welvaart in een land en
  • (godsdienst-) vrijheid
  • Tegen: vooroordelen en onwetendheid >
  • Alleen mensen met een goed opleiding kunnen het land besturen


Slide 5 - Diapositive

John Locke (1632-1704): 


  • iedereen is bij geboorte gelijk
  • Mens heeft natuurrechten:
  • recht op bezit en bescherming >
  • regering moet hiervoor garant staan in een: 
  • 'sociaal contract', maar: 
  • volk heeft 'recht op verzet' =
  • als een koning op een slechte manier regeert >
  • dan mag het volk hem afzetten (!!!)
  • vergelijk: 'Droit divin'

Slide 6 - Diapositive

Rousseau (1712-1778): 
  • Volk heeft de hoogste macht:
  • de regering is de uitvoerder van de gezamenlijke wil van de burgers 
  • Afspraken volk-bestuur vastgelegd in een:
  • Sociaal contract
  • de minderheid moet zich neerleggen bij:
  • de wil van de meerderheid

Slide 7 - Diapositive

Montesquieu: Trias Politica

Slide 8 - Diapositive

0

Slide 9 - Vidéo

Log in op Lessonup en beargumenteer de volgende stelling:

Slide 10 - Diapositive

Stelling: de 'trias politica' is in Nederland geheel overgenomen

Slide 11 - Carte mentale

Verspreiding van de idealen van de Verlichting:
  • 'salons' en koffiehuizen
  • 'encyclopédie'
  • briefwisselingen en boeken 
  • Natuurkundige genootschappen
  • 'Maatschappij tot het Nut van iedereen' (NL)
  • Tijdschriften

Slide 12 - Diapositive

0

Slide 13 - Vidéo

Verlicht absolutisme:
I. Frederik II de Grote van Pruisen
  • poging van vorsten om:
  • aan het absolutisme vast te houden en:
  • verlicht denken op te nemen in hun beleid.
  • o.a. Frederik II de Grote van Pruisen (1712/1740 - 1786):
  • - 'droit divin verworpen'
  • - 'eerste dienaar van de staat'
  • - bindend sociaal contract (= volk kon hem niet afzetten)
  • - Voltaire mocht aan het hof werken / wonen
  • - afschaffen lijfstraffen
  • - verbeteren onderwijs
  • - introductie aardappel
  • - droogleggen moerassen
  • - godsdienstige verdraagzaamheid 
  • 'Niets door het volk, alles voor het volk'
  • Opmerking: oorlogen werden gevoerd zonder instemming volk.....

Slide 14 - Diapositive

II. Catharina de Grote van Rusland
(1729/1762 - 1796)
  • Duitse prinses, gehuwd met Peter III (krankzinnig)
  • Voerde een grondwet in, o.a:

  • - Trias Politica ingevoerd
  • - Vrijheid van meningsuiting
  • Veel verzet adel (beperking macht)
  • Onderwijs bevorderd
  • Vaccinatie tegen pokken
  • Toch: lijfeigenschap bleef en geen kritiek mogelijk
  • Franse Revolutie was een schok  >
  • vrijheid van meningsuiting weer ingetrokken

Slide 15 - Diapositive

Slide 16 - Diapositive




documentaire over hoe Catharina de weg naar de troon vond.

Slide 17 - Diapositive

0

Slide 18 - Vidéo

Verspreiding idealen van de Verlichting, belangrijk:
  • Opkomst tijdschriften (spectators)
  • Koffiehuizen
  • Salons
  • Verenigingen zoals:
  • - natuurkundige genootschappen
  • - Maatschappij tot Nut van 't Algemeen
  • Reacties regeringen: censuur
  • weinig efeectief door:
  • - briefwisselingen
  • - persvrijheid in Republiek, bevorderd door: 
  • grotere tolerantie en:
  • afwezigheid central gezag

Slide 19 - Diapositive

 Verlichting en revoluties (1650 - 1848)
  • Kenmerkende aspecten:
  • Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
  • Voortbestaan van 'ancien régime' met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse, verlichte wijze vorm geven (verlicht absolutisme)
  • De democratische revoluties in westerse landen als gevolg van discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap
  • Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme

Slide 20 - Diapositive