Intro kwestie 2 + ET10 - Lakoff & Johnson + Vroon & Draaisma

Intro kwestie 2 + ET10
1 / 30
suivant
Slide 1: Diapositive
FilosofieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 6

Cette leçon contient 30 diapositives, avec diapositives de texte.

time-iconLa durée de la leçon est: 45 min

Éléments de cette leçon

Intro kwestie 2 + ET10

Slide 1 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Aan de slag
Vandaag
  • Toetsbespreking
  • Intro kwestie 3
  • Hoe metaforen onze bestaanservaring vormen


Slide 2 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Aan de slag

Slide 3 - Diapositive

Lees p.27/28/29 en schrijf in eigen woorden op wat ze betekenen.
Kwestie 2
Hoe veranderen techniek en wetenschap ons mensbeeld?

Via taal: metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 


Wij denken niet alleen met ons brein, maar ook met ons lichaam in een omgeving.
Wij zijn ons brein en ons brein is als een computer.

Slide 4 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Slide 5 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Bron: Happy is Up, Sad is Down: 65 Metaphors for Design, BIS publishers, 2021
Waar is die metafoor?

Slide 6 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Metafoor = beeldspraak die een vergelijking uitdrukt. 

Vaak: ontleend aan iets uit waarneembare wereld en die wordt gebruikt om iets dat abstract of niet waarneembaar is voorstelbaar te maken.

Slide 7 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Metafoor = beeldspraak die een vergelijking uitdrukt. 

Vaak: ontleend aan iets uit waarneembare wereld en die wordt gebruikt om iets dat abstract of niet waarneembaar is te begrijpen.
Slapen is opladen
Brein is een computer
Het leven is een reis
...

Slide 8 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Kenmerken metaforen:
  • Werpt licht op overeenkomsten tussen 2 fenomenen 
  • Belicht niet alles! Metaforen verhullen verschillen en andere manier van kijken
  • Geen onschuldige vergelijking, maar transformeert hoe we beide kanten van de vergelijking opvatten. 
  • descriptief én prescriptief

Slide 9 - Diapositive

voorbeeld: klok en geest
denken als algoritme, algoritme als denken
computerprocessen met denken ('ik loop vast', geheugen van de computer) 
Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Kenmerken metaforen:
  • Werpt licht op overeenkomsten tussen 2 fenomenen (bijv klok en geest)
  • Belicht niet alles, dus verhult verschillen en alternatieve vergelijkingen
  • Transformeert hoe we beide kanten van de vergelijking opvatten. (Menselijk denken als algoritme, werking van computer als vorm van intelligentie)

Probleem: De vraag naar de mens wordt gereduceerd tot de vraag naar de werking van de hersenen, opgevat als soort computer die info verwerkt en lichaam aanstuurt

Slide 10 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Slide 11 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Aan de slag
ET10
Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Lakoff & Johnson en Vroon & Draaisma metaforen en ervaringen elkaar wederzijds beïnvloeden.
Daarbij kan ik betrekken:
  • oriënterende metaforen’, ‘ontologische metaforen’ en ‘historische contingentie

  • een uitleg met tekstfragment 4 van Lakoff & Johnsons argument dat taal uitdrukt hoe we met ons lichaam in de wereld staan

  • een uitleg van het argument dat metaforen uit wetenschap en technologie beïnvloeden hoe we onszelf als mens ervaren.

Slide 12 - Diapositive

Lees p.27/28/29 en schrijf in eigen woorden op wat ze betekenen.
Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Lakoff & Johnson
  • onderzoek naar bestaanservaring & taalgebruik
  • begrippen structureren de ervaring
  • lichamelijke oriëntatie op de wereld staat centraal in metaforen
  • metaforen hebben een universeel en natuurlijk karakter

Slide 13 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Nadenken over bestaanservaring vereist taal/beelden

Slide 14 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
  • Metaforen hebben vaak een fysieke basis
  • Ons lichaam als basis voor oriëntatie in de wereld

"Gelukkig = boven, droevig = beneden"

Slide 15 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Nadenken over bestaanservaring vereist taal/beelden

Ervaring
Taal
ervaring wordt uitgedrukt in taal
taal vormt ervaring en mensbeeld

Slide 16 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Aan de slag
Aan de slag
Lees WMM 4.1 (incl. PT4 Lakoff & Johnson)
Schrijf de betekenis op van: 
  • oriënterende metaforen 
  • ontologische metaforen

Geef in de uitgedeelde tekst over metaforen met kleurtjes aan welke oriënterende metaforen zijn en welke ontologische metaforen zijn.

Slide 17 - Diapositive

Lees p.27/28/29 en schrijf in eigen woorden op wat ze betekenen.
Aan de slag
ET10
Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Lakoff & Johnson en Vroon & Draaisma metaforen en ervaringen elkaar wederzijds beïnvloeden.
Daarbij kan ik betrekken:
  • oriënterende metaforen’, ‘ontologische metaforen’ en ‘historische contingentie

  • een uitleg met tekstfragment 4 van Lakoff & Johnsons argument dat taal uitdrukt hoe we met ons lichaam in de wereld staan

  • een uitleg van het argument dat metaforen uit wetenschap en technologie beïnvloeden hoe we onszelf als mens ervaren.

Slide 18 - Diapositive

Lees p.27/28/29 en schrijf in eigen woorden op wat ze betekenen.
Aan de slag
Aan de slag
Lees WMM 4.1 (incl. PT4 Lakoff & Johnson)
Schrijf de betekenis op van: 
  • oriënterende metaforen 
  • ontologische metaforen

Geef in de uitgedeelde tekst over metaforen met kleurtjes aan welke oriënterende metaforen zijn en welke ontologische metaforen zijn.

Slide 19 - Diapositive

Lees p.27/28/29 en schrijf in eigen woorden op wat ze betekenen.
Aan de slag
Terugblik
Oriënterende metaforen:
Metaforen waar een ruimtelijke oriëntatie in zit. Oriënterende metaforen zijn geworteld in onze lichamelijke ervaring.

Ontologische metaforen
Metaforen die een fysiek object vergelijken met een innerlijk of abstracte fenomeen. 

Slide 20 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Kenmerken metaforen:
  • Werpt licht op overeenkomsten tussen 2 fenomenen 
  • Belicht niet alles! Metaforen verhullen verschillen en andere manier van kijken
  • Geen onschuldige vergelijking, maar transformeert hoe we beide kanten van de vergelijking opvatten. 
  • descriptief én prescriptief

Slide 21 - Diapositive

voorbeeld: klok en geest
denken als algoritme, algoritme als denken
computerprocessen met denken ('ik loop vast', geheugen van de computer) 
Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
"Wanneer we over ons lichaam en onze geest spreken, gebruiken we, net als Ikea, vaak batterijtermen: we moeten opladen, bijtanken, energie opdoen.

Die metafoor maakt het wel erg gemakkelijk om alles, ook je dagje in de sauna of je vakantie in Kroatië, te zien als iets wat in dienst staat van je productiviteit.

Dat is fijn voor de prestatiemaatschappij, die haar ingezetenen aanmoedigt om continu ‘het beste uit zichzelf te halen’ en de scheidslijn tussen werk en privé volledig op te heffen – maar minder fijn voor het individu." 

Slide 22 - Diapositive

voorbeeld: klok en geest
denken als algoritme, algoritme als denken
computerprocessen met denken ('ik loop vast', geheugen van de computer) 
Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
"Wanneer we over ons lichaam en onze geest spreken, gebruiken we, net als Ikea, vaak batterijtermen: we moeten opladen, bijtanken, energie opdoen.

Die metafoor maakt het wel erg gemakkelijk om alles, ook je dagje in de sauna of je vakantie in Kroatië, te zien als iets wat in dienst staat van je productiviteit.

Dat is fijn voor de prestatiemaatschappij, die haar ingezetenen aanmoedigt om continu ‘het beste uit zichzelf te halen’ en de scheidslijn tussen werk en privé volledig op te heffen – maar minder fijn voor het individu." 

Metaforen sturen ons denken, zijn descriptief maar ook prescriptief

Slide 23 - Diapositive

voorbeeld: klok en geest
denken als algoritme, algoritme als denken
computerprocessen met denken ('ik loop vast', geheugen van de computer) 
Aan de slag
ET10
Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Lakoff & Johnson en Vroon & Draaisma metaforen en ervaringen elkaar wederzijds beïnvloeden.
Daarbij kan ik betrekken:
  • oriënterende metaforen’, ‘ontologische metaforen’ en ‘historische contingentie

  • een uitleg met tekstfragment 4 van Lakoff & Johnsons argument dat taal uitdrukt hoe we met ons lichaam in de wereld staan

  • een uitleg van het argument dat metaforen uit wetenschap en technologie beïnvloeden hoe we onszelf als mens ervaren.

Slide 24 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
L&J:
"Metaforen zijn universeel."
Vroon & Draaisma:
Metaforen zijn historisch contingent. Mensbeelden drukken geen noodzakelijke of universele verbanden uit maar zijn beïnvloed door technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen.

Slide 25 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Voorbeeld historische contingentie metaforen:



Mijn hoofd werkt niet vandaag
Zet je verstand op nul
Ik kom maar moeilijk op gang vandaag

Wat voor een soort metaforn zijn dit? Oriënterende of ontologische?

Kun je een eigen voorbeeld bedenken?

Slide 26 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Metaforen en ervaringen beïnvloeden elkaar wederzijds.


 
Wereldbeeld
  • mechanistisch

Mensbeeld:
  • mens kan causaal verklaard worden
  • mens is gedetermineerd
  • met natuurwetten kan je alles verklaren (geen metafysica, religie of vrije wil)
  • mens te begrijpen in termen van functionaliteit en efficiëntie

Wat onthult de mens-als-machine metafoor? En wat verhult die?

Slide 27 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Aan de slag
Aan de slag
Lees WMM 4.2
Geef
      - een voorbeeld van een metafoor en het menselijk lichaam
      - mensbeeld
van de volgende vier technologische en wetenschappelijke theorieën

  1. wetenschappelijke revolutie (16e/17e eeuw)?Verlichting
  2. Industriële revolutie
  3. Opkomst communicatietechniek
  4. Opkomst computer- en informatietijdperk

Slide 28 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Aan de slag
Begrippen
  • Oriënterende metaforen
  • Ontologische metaforen
  • Historische contingentie

Slide 29 - Diapositive

Lees p.27/28/29 en schrijf in eigen woorden op wat ze betekenen.
Aan de slag
ET10
Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Lakoff & Johnson en Vroon & Draaisma metaforen en ervaringen elkaar wederzijds beïnvloeden.
Daarbij kan ik betrekken:
  • oriënterende metaforen’, ‘ontologische metaforen’ en ‘historische contingentie

  • een uitleg met tekstfragment 4 van Lakoff & Johnsons argument dat taal uitdrukt hoe we met ons lichaam in de wereld staan

  • een uitleg van het argument dat metaforen uit wetenschap en technologie beïnvloeden hoe we onszelf als mens ervaren.

Slide 30 - Diapositive

Lees p.27/28/29 en schrijf in eigen woorden op wat ze betekenen.