20241015 Ma VAV4HA000AK en VAV5HA000AK havo leerjaar 1 Thema's 2.5 en 2.6

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

VAV4HA000AK en VAV5HA000AK

Maatschappijleer

Drs. David Lindenaar

Docent burgerschap, maatschappijleer en -kunde, Nederlands en LOB bij de afdelingen:

Zorg en Vavo.

[e-mail]

Heeft iedereen het PTA per e-mail ontvangen en doorgenomen?

Maatschappijleer

AFSPRAKEN 

1. Kom op tijd.

2. Neem altijd jouw spullen mee. Je neemt elke les een opgeladen laptop, boek en pen mee.

3. Telefoon in de tas, dopjes uit, smartwatch verbinding uit.

4. Jas uit, tas van tafel en niet eten in de les.

5. Ben je er een les niet? Maak het huiswerk dan thuis. Gebruik de e-mail die ik elke les verstuur.

6. Sla geen vragen over en antwoord altijd met uitleg.

VAV4HA000AK en VAV5HA000AK

Planning

10-09: 1.1: Wat is maatschappijleer?

10-09: 1.2: De maatschappij onderzoeken

17-09: 1.3 Media en nepnieuws

17-09: 1.4 Kritisch denken

24-09: 2.1 Wat is een rechtsstaat?

24-09:2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

01-10:  INTRODUCTIE PRAKTISCHE OPDRACHT

08-10: 2.3 Criminaliteit en opsporing

08-10: 2.4 Rechtspraak en straffen

15-10: 2.5 Conflicten oplossen

15-10: 2.6 Blik over de grens

22-10: 2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat

05-11: Voorbereiding op de toetsweek

11-11 t/m 15-11: Toetsweek 1

Terugblik op de les van 12-10: 

2.4 Rechtspraak en straffen

2.4 Rechtspraak en straffen

Centrale vraag paragraaf:

Op welke manieren straffen we en wat willen
we daarmee bereiken?

2.4 Rechtspraak en straffen

2.4 Rechtspraak en straffen

Dagvaarding

Voorafgaand aan een terechtzitting krijgt de verdachte een brief van de Officier van Justitie thuisgestuurd met daarin:

  

• het feit waarvan hij verdacht wordt (tenlastelegging).
  
• het tijdstip en de plaats waar de zitting plaatsvindt.
  

Hoger beroep en cassatie

Indeling rechtszaal

De zitting

Stap 1. Opening

Stap 2. Aanklacht

Stap 3. Onderzoek

Stap 4. Requisitoir

Stap 5. Pleidooi

Stap 6. Laatste woord

Stap 7. Vonnis

Waarom straffen we?

1. Wraak en vergelding
   
2. Afschrikking
   
3. Voorkomen van eigenrichting
   
4. Resocialisatie
   
5. Beveiliging van de samenleving
   

Waarom straffen we?

1. Wraak en vergelding
   
2. Afschrikking
   
3. Voorkomen van eigenrichting
   
4. Resocialisatie
   
5. Beveiliging van de samenleving
   

Hoofdstraf

• Vrijheidsstraf
  
• Taakstraf: werkstraf of gedragstraining (alleen bij jongeren).
  
• Geldboete
• Bijkomende straf: altijd in combinatie met een hoofdstraf. Bijvoorbeeld:

1. Intrekking van het rijbewijs
2. Beroepsverbod

Voorwaardelijke straf

• Een straf kan (gedeeltelijk) voorwaardelijk worden opgelegd.
  
  
• Hier geldt altijd een proeftijd. De straf wordt alleen uitgevoerd als de veroordeelde binnen de proeftijd opnieuw in de fout gaat.

Opdracht: Leg het volgende vonnis in eigen woorden uit:

“U krijgt een gevangenisstraf van 5 maanden, waarvan 2 maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van 3 jaar.”

Strafrechtelijke maatregelen

• Schadevergoeding aan het slachtoffer.
  
  
  
• Terbeschikkingstelling (TBS): behandeling van psychisch zieke daders waarbij de kans op herhaling groot is.
  

Strafrecht voor jongeren

• Niet strafbaar: daders jonger dan 12 jaar
  
• Jeugdstrafrecht: daders van 12 t/m 17 jaar; bij lichte misdrijven volgen taakstraffen, bij zwaardere de kinderrechter
  
• Adolescentenstrafrecht: daders tussen 16 en 23 jaar. De rechter kan kiezen tussen jeugd- en volwassenenstrafrecht
  

Lesdoel 

2.5 Conflicten oplossen:

• Rechtshulp bij tot 23 jaar of voor volwassenen.
• Over mediation.
• Geschil / eiser / gedaagde.
• Verloop civiele rechtszaak.
• Dwangsom opleggen.
• Twee soorten schade.
• Kort geding.

2.6 Blik over de grens:

• Opsporing, rechtspraak en straffen in andere landen.
  
• Uitlokking en lokmiddelen.
  
• Juryrechtspraak.
  
• De doodstraf.

havo:

2.5 Conflicten oplossen 

Opdracht 1 - 12

2.6 Blik over de grens

Opdracht 1 - 12

2.5 Conflicten oplossen

2.5 Conflicten oplossen

Zelfwerktijd

havo: Les 2.5 pagina 52 - 52:
vraag 1 - 4

Ben je klaar? Werk verder.

2.5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2.6

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2.5 Conflicten oplossen

Centrale vraag van de paragaaf:

Hoe los je een (juridisch) conflict op als je er zelf niet uitkomt?

Conflicten oplossen:

• Juridisch advies
  
• Mediation
  
• Naar de rechter
  

2.5 Conflicten oplossen

Tot 23 jaar: Kinder- en Jongerenrechtswinkel

Hulp is gratis en bestaat uit o.a:

• advies;
  
• officiële brief opstellen;
  
• aanschuiven bij gesprek met 'tegenpartij'.
  

Volwassenen: rechtswinkel of juridisch loket

Mediation (bemiddeling)

Omdat rechtszaken vaak veel kosten en tijd met zich meebrengen wordt er steeds vaker gekozen voor mediation.

Mediation: wanneer partijen zelf hun conflict oplossen met hulp van een onafhankelijke bemiddelaar.

Een rechter stuurt tijdens een rechtszaak standaard aan op mediation. 

 

Naar de rechter

Rechtsregels over de relatie tussen burgers 

(en organisaties/bedrijven) onderling.

Burgerlijk recht betekent hetzelfde als 

privaatrecht en civiel recht.

Privaatrechtelijk conflict. Kan worden 

voorgelegd aan een (onafhankelijke) rechter.

Civiel recht / Burgerlijk recht

De partij die de zaak aan de rechter voorlegt.

De partij van wie iets wordt geëist en daarom voor 

de rechter wordt gedaagd.

Zelfwerktijd

havo: Les 2.5 pagina 52 - 53:

vraag 6 - 9

Ben je klaar? Werk verder.

2.5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2.6

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Verloop civiele rechtszaak /

burgerlijke rechtszaak

• De gedaagde ontvangt een dagvaarding.
  
  
  
• De rechter beoordeelt de eis en het verweer.
  
  
  
• De rechter stuurt aan op mediation.
  
  
  
• Als partijen zelf niet tot een oplossing komen, dan spreekt de rechter een vonnis uit.
  
  
  
• In het vonnis staat hoe volgens de rechterhet geschil moet worden opgelost.
  
  
  
• Hierna is meestal nog hoger beroep mogelijk.
  

Een dwangsom opleggen

Wanneer een eiser wil dat de gedaagde zijn gedrag aanpast, kan de rechter een dwangsom opleggen. Bijvoorbeeld: een buurman wordt verboden om zijn auto op jouw erf te parkeren. Elke keer dat hij dit doet, kan een directe dwangsom van €50 worden opgelegd.

Dwangsom: een bedrag dat een van de partijen moet betalen 

wanneer hij nogmaals in de fout gaat.

Twee soorten schade

De rechter kan vonnissen dat een van de partijen een schadevergoeding betaalt. Er zijn twee soorten schadevergoedingen:

• Immateriële schade: emotionele en lichamelijke schade. (Bijv. geleden pijn door een auto-ongeluk). 
• Vermogensschade: schade aan spullen (Bijv. schade aan een auto na een auto-ongeluk).

Kort geding

Zelfwerktijd

havo: Les 2.5 pagina 54 - 55:

vraag 10 - 12

Ben je klaar? Werk verder.

2.5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2.6

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Kort geding

Is er veel haast bij de zaak?

De eiser kan dan een kort geding aanspannen.

Kort geding: versnelde en vereenvoudigde procedure voor spoedeisende zaken.

Later kan er nog een bodemprocedure (uitgebreidere rechtszaak) volgen.

2.5 Conflicten oplossen

1. Bedenk twee voorbeelden van burgerlijke zaken. Geef bij elke zaak aan wie de eiser en wie de gedaagde is.
   
   
2. Bedenk twee andere situaties waarin een rechter een dwangsom oplegt.
   
   
3. Bedenk twee situaties waarin een eiser een kort geding aanspant.
   
   
4. Benoem een voordeel en een nadeel van een kort geding.
   

• HOE: schrijf alle zaken uit.
  
  
• WIE: een notulist, een voorzitter, een of twee algemene leden.
  
  
• WAT: benoem alle partijen in de zaak

2.6 Blik over de grens

2.6 Blik over de grens

2.6 Blik over de grens

Centrale vraag paragraaf:

Ben je er voorstander van om rechtspraak uit andere
landen ook in Nederland in te voeren?

Zelfwerktijd

havo: Les 2.6 pagina 56:

vraag 1 - 6

Ben je klaar? Werk verder.

2.5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2.6

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2.6 Blik over de grens

Hoe zijn de opsporing, rechtspraak en straffen in andere landen georganiseerd?

We zoomen in op de volgende deelonderwerpen:

• Opsporing: opsporingsmethode ‘uitlokking’
  
• Rechtspraak: juryrechtspraak
  
• Straffen: doodstraf
  

Opsporing: opsporingsmethode ‘uitlokking’

Een verdachte verleiden tot het plegen van een misdrijf waarvan niet vaststaat
dat hij dat anders ook had gedaan.

Uitlokking is verboden in Nederland; toegestaan in VS.

Lokmiddelen

In Nederland mag de politie wel lokmiddelen inzetten als:

  

• In een gebied bepaalde criminaliteit veel voorkomt;
  
• Gewone opsporing geen verdachte oplevert. Voorbeeld: grooming

Rechtspraak: juryrechtspraak

• In Nederland in 1813 afgeschaft.
  
• Wel juryrechtspraak in België, Frankrijk, VS.
  
• Jury beslist of verdachte schuldig is;
  rechter bepaalt in de meeste landen de straf.
  

Zelfwerktijd

havo: Les 2.6 pagina 57-59:

vraag 7 - 12

Ben je klaar? Werk verder.

2.5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2.6

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2.6 Blik over de grens

https://schooltv.nl/video/juryrechtspraak-de-jury-bepaalt-de-schuld-de-rechter-de-straf/#q=jury 

2.6 Blik over de grens

Opdracht: Benoem een voordeel en een nadeel van juryrechtspraak.

Voorstanders:

• Schrikt af.
• Dader kan niet recidiveren.
• Goedkoper dan langdurige celstraf.

Tegenstanders:

• Schrikt niet of nauwelijks af.
• Staat mag zich niet verlagen tot moordenaar.
• Bij vergissing is straf niet terug te draaien.

2.6 Blik over de grens

“De doodstraf kan niet worden opgelegd”

(Grondwet, artikel 114)

Zwaarste straf: levenslange gevangenisstraf 

Panopticum (koepelgevangenis in Breda)

Lesdoel 

2.5 Conflicten oplossen:

• Rechtshulp bij tot 23 jaar of voor volwassenen.
• Over mediation.
• Geschil / eiser / gedaagde.
• Verloop civiele rechtszaak.
• Dwangsom opleggen.
• Twee soorten schade.
• Kort geding.

2.6 Blik over de grens:

• Opsporing, rechtspraak en straffen in andere landen.
  
• Uitlokking en lokmiddelen.
  
• Juryrechtspraak.
  
• De doodstraf.

havo:

2.5 Conflicten oplossen 

Opdracht 1 - 12

2.6 Blik over de grens

Opdracht 1 - 12