Herhaling grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 2

2D Nederlands

28 mei 2024

Planning

- Herhaling onderdeel grammatica

- Oefentoets

- Bespreken 

Samengestelde zinnen

In teksten kunnen enkelvoudige en samengestelde zinnen staan. Een enkelvoudige zin heeft één persoonsvorm. Als je twee enkelvoudige zinnen aan elkaar plakt, krijg je een samengestelde  zin. Een samengestelde zin heeft twee persoonsvormen.

Samengestelde zinnen

Hakan kiest de muziek uit. Fleur maakt de hapjes. 

Hakan kiest de muziek uit en Fleur maakt de hapjes

Ik fluit een liedje. Ik fiets naar school.

Ik fluit een liedje, terwijl ik naar school fiets.

Het gaat morgen regenen. De sportdag is uitgesteld.

Omdat het morgen gaat regenen, is de sportdag uitgesteld.

Samengestelde zinnen

In een samengestelde zin staat een voegwoord: een woord waarmee je de zinnen aan elkaar plakt. Voegwoorden zijn bijvoorbeeld: en, terwijl, omdat, zodat, nadat, als, toen, want, maar of dus.

Vaak staat het voegwoord tussen de twee zinnen, maar het kan ook vooraan staan (zie vorige slide).

Meewerkend voorwerp

In zinnen met een lijdend voorwerp (lv) kan ook een meewerkend voorwerp (mv) staan. Het meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is. Het is vaak een mens of een dier.

Het meewerkend voorwerp komt vaak voor bij werkwoorden die iets te maken hebben met 'vertellen' (antwoorden, beloven, uitleggen) of met 'geven' (overhandigen, betalen).

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan beginnen met aan, maar dat hoeft niet. Als het niet aan begint, kun je dat woord er meestal wel voor zetten. Als het wel met aan begint, kun je aan vaak weglaten. 

Het meewerkend voorwerp vinden

Heeft Fien aan haar broer een geheim verteld?

1. Zoek de persoonsvorm.

2. Noteer het onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp (als dat er is).

3. Stel de vraag Aan wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

4. Controleer of je aan kunt weglaten of toevoegen. Dat kan bijna altijd. 

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) geeft antwoord op vragen als: Waar? Waarheen? Waarom? Waardoor? Waarvandaan? Wanneer? Hoe? Van wie?

Op de markt hebben we een visje gehaald. (Waar?)

In verband met de drukte rijden er extra treinen. (Waarom?)

Deze band komt uit Eindhoven. (Waarvandaan?)

Woorden zoals niet, misschien en natuurlijk zijn ook bijwoordelijke bepalingen.

Bijwoordelijke bepalingen vinden

1. Noteer de persoonsvorm, onderwerp en het werkwoordelijk gezegde.

2. Zoek naar het lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp (als die er zijn).

3. De meeste zinsdelen die daarna nog overblijven, zijn bijwoordelijke bepalingen.

Let op: soms bevat een zin geen bijwoordelijke bepaling, soms één, soms meer dan één.

Aan de slag

Maak de oefentoets die hoort bij het onderdeel grammatica.

Je mag samenwerken met degene naast je. Als je iets niet weet, stel dan vooral vragen of gebruik je boek!

De laatste 10 minuten bespreken we de oefentoets.