6.1 Krachten en beweging 2B Soorten krachten

• nask
• Natuurkunde
• +1
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Kracht & Beweging 

2 Basis

Hoofdstuk 6 Kracht & Beweging

1. Soorten krachten
2. Snelheid
3. Veilig rijden
4. Veiligheid in het verkeer
5. Beweging overbrengen

2B - 6.1 Soorten krachten

Begrippen

• Richting & snelheid
• Vorm
• Kracht
• Botsing
• Uitwerking kracht
• Zwaartekracht
• Newton = massa x 10
• Krachtmeter
• Soorten krachten

2B - 6.1 Soorten krachten

Bij een potje voetbal trap je tegen de bal. Hoe harder je trapt, hoe verder de bal wegvliegt. Je kunt ook mikken als je trapt. Je schopt de bal naar links, naar rechts of recht naar voren. Je verandert dan de richting van de bal. Door te trappen verander je ook de snelheid van de bal.

2B - 6.1 Soorten krachten

Kracht

Als je tegen de bal trapt, verandert heel even de vorm van de bal. In de bal komt een kleine deuk. Die deuk verdwijnt meteen als de bal loskomt van je voet.

De richting, de snelheid en de vorm van de bal veranderen door de kracht die je uitoefent op de bal. Kracht gebruik je om iets in beweging te brengen.

2B - 6.1 Soorten krachten

2B - 6.1 Soorten krachten

De uitwerking van een kracht

Krachten kun je niet zien. De uitwerking van een kracht kun je soms wel zien. Bijvoorbeeld:

• Je trapt tegen een bal. De uitwerking van de kracht van je trap is: de bal vliegt weg.

• Je draagt je boekentas. De uitwerking van de kracht van het dragen is: de tas valt niet op de grond.

• Het boek ligt op tafel. 

2B - 6.1 Soorten krachten

Zwaartekracht

Alles wat je laat vallen, gaat recht naar de aarde toe. Dat komt doordat alle voorwerpen door de aarde worden aangetrokken. De kracht waarmee de aarde voorwerpen aantrekt, noem je zwaartekracht.

Hoe zwaarder het voorwerp, hoe groter de zwaartekracht. Bijvoorbeeld: een steen van 10 kg wordt met een grotere kracht aangetrokken dan een steen van 1 kg. De zwaartekracht hangt af van de massa die een voorwerp heeft.

Als je iemand optilt, voel je de zwaartekracht. Je hebt kracht nodig om iemand op te tillen. Dat komt omdat je tegen de zwaartekracht moet werken. De zwaartekracht trekt dus ook aan mensen.

2B - 6.1 Soorten krachten

2B - 6.1 Soorten krachten

In de achtbaan

In de achtbaan ga je op het steile stuk na de top steeds sneller naar beneden. Dat komt door de zwaartekracht.

2B - 6.1 Soorten krachten

Newton

Je koopt een kilo appels. In het dagelijks leven zeg je: “Het gewicht van de appels is 1 kilo.” Bij natuurkunde zeg je: “De massa van de appels is 1 kilogram.” Massa is een hoeveelheid. Massa geef je aan in gram (g). Voor grotere massa’s gebruik je kilogram (kg).

De massa van de appels kun je voelen door de zwaartekracht. Als je de appels optilt, voel je het gewicht van de appels. Gewicht is een ander woord voor zwaartekracht met eenheid Newton.  Newton kort je af met N.

Een voorwerp met een massa van 1 kg heeft een zwaartekracht van 10 N.

Reken maar na: 1 kg = 1000 g = 10 × 100 g.

Dus de zwaartekracht van een massa van 1 kg = 10 × 1kg = 10 N.

2B - 6.1 Soorten krachten

Krachtmeter

Een kracht kun je meten met een krachtmeter. De krachtmeter heeft een schaalverdeling waarop je de kracht kunt aflezen. De meter in het voorbeeld meet een kracht van 0,68 N. 

Deze schaalverdeling gaat van 0 tot 1 N. Om een grotere kracht dan 1 N te meten, heb je een krachtmeter nodig met een sterkere veer. Bijvoorbeeld een krachtmeter van 5 N of van 10 N.

2B - 6.1 Soorten krachten

Krachtmeter

Een kracht kun je meten met een krachtmeter. De krachtmeter heeft een schaalverdeling waarop je de kracht kunt aflezen. De meter in het voorbeeld meet een kracht van 0,68 N. 

Deze schaalverdeling gaat van 0 tot 1 N. Om een grotere kracht dan 1 N te meten, heb je een krachtmeter nodig met een sterkere veer. Zoals een krachtmeter van 5 N of van 10 N.

2B - 6.1 Soorten krachten

Spierkracht

Spierkracht is de kracht van mensen en dieren. Deze kracht komt uit de spieren. Om een bal weg te trappen, heb je spierkracht nodig.

2B - 6.1 Soorten krachten

Windkracht

Als je tegen de wind in moet fietsen, voel je de windkracht. Windkracht wordt gebruikt bij zeilen en surfen. Ook windmolens maken gebruik van windkracht. Door de kracht van harde wind kunnen zelfs grote bomen omwaaien.

2B - 6.1 Soorten krachten

Veerkracht

Je springt op een trampoline. Door de veerkracht van de trampoline spring je hoger. 

Een polsstok-hoogspringer gebruikt de veerkracht van zijn stok. Daardoor kan hij zo hoog springen. 

Een elastiekje heeft ook veerkracht. Met een elastiekje kun je iets wegschieten.

2B - 6.1 Soorten krachten

Waterkracht

Stromend water heeft kracht. Met waterkracht kun je elektriciteit opwekken. Bijvoorbeeld in een stuwdam. Water wordt tegengehouden door een grote muur. Dat is de stuwdam. Het water uit het meer stroomt via buizen in de muur met kracht naar beneden.

Onder in de muur zitten grote waterturbines. Aan de turbines zijn generatoren gekoppeld die ook gaan draaien. De generatoren maken elektriciteit.

2B - 6.1 Soorten krachten

Magnetische kracht

Een magneet trekt ijzer aan met magnetische kracht. Je voelt de kracht van de magneet als je het ijzer van de magneet af trekt. Schroot en oude auto’s worden verplaatst met een grote magneet aan een hijskraan.

De magneet aan de hijskraan is een elektro-magneet, deze kun je aan en uit kunt zetten. Als je de stroom uitschakelt, is hij niet meer magnetisch. Het ijzer valt dan van de magneet af.

2B - 6.1 Soorten krachten

Mechanische kracht

Als je tegen de wind in moet fietsen, voel je de windkracht. Windkracht wordt gebruikt bij zeilen en surfen. Ook windmolens maken gebruik van windkracht. Door de kracht van harde wind kunnen zelfs grote bomen omwaaien.