1W2 De mens

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

De mens

2

Na deze les...

1 Je noemt de opbouw van het lichaam, van klein naar groot

2 Je noemt de cel- en kern onderdelen en hun kenmerken

3 Je noemt de vier soorten weefsels en hun functies

1.4 Opbouw van het lichaam

• lees 1.4 op bladzijde 12
• antwoord geven op...
• plaats de eenheden van klein naar groot
• wat betekent elke eenheid?

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

• De mens bestaat uit veel cellen.
• De mens bestaat uit veel soorten cellen.
• Gelijksoortige cellen doen dezelfde taken
• Cellen hebben een aantal dezelfde kenmerken of eenzelfde opbouw

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

1 Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen in en uit de cel getransporteerd worden

membraaneiwitten zorgen voor het transport van stoffen

Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen door het membraan mogen

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

2 Celvocht (cytoplasma)

• water
• opgeloste stoffen
• organellen zorgen voor de stofwisseling, zodat de cel zijn taak kan uitvoeren

organellen zorgen voor de stofwisseling, zodat de cel zijn taak kan uitvoeren

Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen door het membraan mogen

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

3 Celkern (nucleus)

• heeft een dubbelwandig kernmembraan
• met daarin kernplasma
• hierin liggen de chromosomen...

chromosomen bevatten het erfelijk materiaal van de cel; dit geeft de cel informatie over wat het moet doen

Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen door het membraan mogen

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

• de chromosomen zijn in principe niet zichtbaar, maar wel bij de celdeling
• dan krullen ze op (zoals te zien op de afbeelding)

elke cel heeft 23 paar (=46) chromosomen met alle menselijke eigenschappen, gekregen van vader en moeder

Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen door het membraan mogen

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

Elk chromosoom bestaat uit...

• in elkaar gedraaide dna-moleculen (dubbele helix)
• een rij dna-moleculen die staan voor één eigenschap heet gen
• een eigenschap wordt bepaald door de volgorde van de bouwstenen van het dna

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

• dna-bouwstenen (nucleobasen) komen altijd in dezelfde paren voor (A bij T en C bij G)
• cellen gebruiken alleen actieve genen (afhankelijk van de plaats in het lichaam)
• actieve genen zorgen voor het maken van cel-specifieke eiwitten

1.4 Opbouw van het lichaam Celdeling

• lees 1.4.2 op bladzijde 16
• antwoord geven op...
  
• waarom delen cellen?

1.4 Opbouw van het lichaam Celdeling

Celdeling (mitose)

• chromosomen dupliceren
• trekdraden worden gemaakt
• chromosomen naar het midden
• chromosomen verdelen
• twee kernen maken
• insnoeren van de cel > twee dochtercellen

1.4 Opbouw van het lichaam Celdeling

Celcyclus

• na delen bepaalt de dochtercel of die nogmaals gaat delen of specialiseren...
• delen: groeien (G1), dna dupliceren (S) en opmaken voor delen (G2)
• specialiseren: groeien (G1), één taak uitvoeren (vorm verandering)

1.4 Opbouw van het lichaam Celdeling

Een stamcel...

• is een cel die nog veel taken kan uitvoeren (niet-gespecialiseerd)
• elk orgaan heeft stamcellen
• hoe ouder iemand is, hoe minder stamcellen het heeft

stamcellen specialiseren zich in één van deze vier functies...

Een stamcel...

• is een cel die nog veel taken kan uitvoeren (niet-gespecialiseerd)
• elk orgaan heeft stamcellen
• hoe ouder iemand is, hoe minder stamcellen het heeft

1.4 Opbouw van het lichaam Celdeling

1. om de grens te vormen met de buitenwereld (dekcel)
2. om stevigheid te bieden (steuncel)
3. om beweging te maken (spiercel)
4. om te reageren (zenuwcel)

een groep cellen met dezelfde vorm en functie heet weefsel

er zijn dan ook vier soorten weefsels

Een stamcel...

• is een cel die nog veel taken kan uitvoeren (niet-gespecialiseerd)
• elk orgaan heeft stamcellen
• hoe ouder iemand is, hoe minder stamcellen het heeft

1.4 Opbouw van het lichaam Weefsels

1. om de grens te vormen met de buitenwereld (dekweefsel)
2. om stevigheid te bieden (steunweefsel)
3. om beweging te maken (spierweefsel)
4. om te reageren (zenuwweefsel)

1.4 Opbouw van het lichaam Organen

Een orgaan bestaat uit verschillende weefsels die met elkaar samenwerken.

1.4 Opbouw van het lichaam Orgaanstelsel

Een stelsel van organen is een groep organen dat gezamenlijk een taak heeft in ons lichaam

• steunen & bewegen
• stoffen vervoeren
• reageren op prikkels
• voortplanten

noem de orgaanstelsels

welke taak voert het stelsel uit?

1. om de grens te vormen met de buitenwereld (dekweefsel)
2. om stevigheid te bieden (steunweefsel)
3. om beweging te maken (spierweefsel)
4. om te reageren (zenuwweefsel)

A Beenderstelsel, skelet (steun- en stevigheid)

B Bloedvatenstelsel (transport)

C Ademhalingsstelsel (lucht transport)

D Zenuwstelsel (reageren en coördineren)

E Lymfestelsel (afweer)

F Verteringsstelsel (voedselverwerking)

G Uitscheidingsstelsel (afvaltransport)

H Hormoonstelsel (stimuleren of remmen lichaamsprocessen)

I Spierstelsel (houding en beweging)

Na deze les...

1 Je noemt de opbouw van het lichaam, van klein naar groot

2 Je noemt de cel- en kern onderdelen en hun kenmerken

3 Je noemt de vier soorten weefsels en hun functies

Na deze les...

1 noem je de organen van borst-, buik en bekkenholte

2 leg je uit welke oorzaak een aandoening kan hebben

3 leg je uit hoe groei en ontwikkeling plaatsvinden

1 Je noemt de opbouw van het lichaam, van klein naar groot

2 Je noemt de cel- en kern onderdelen en hun kenmerken

3 Je noemt de vier soorten weefsels en hun functies

zelf maken

H1 De mens

• Opdracht 8 t/m 21