1W2 De mens

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

De mens

2

STARTVRAGEN OP BORD

Huiswerk

 LATEN ZIEN + behandelen van lastige vragen

Na deze les...

1 Je noemt de opbouw van het lichaam, van klein naar groot

2 Je noemt de cel- en kern onderdelen en hun kenmerken

3 Je noemt de vier soorten weefsels en hun functies

1.4 Opbouw van het lichaam

Van klein naar groot:

- cel

- weefsel

- orgaan

- orgaanstelsel

- organisme

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

De mens bestaat uit 100 biljoen cellen met verschillende vormen, maar veel overeenkomsten in bouw.

Verschillende cellen hebben verschillende functies

100 biljoen: hoeveel nullen? 

100.000.000.000.000

Opdracht

Lees 1.4.1 (blz 12 - 15 tot erfelijke eigenschappen) en beantwoord:

1. Welke kenmerken in bouw heeft iedere cel?

2. Wat betekent "semipermeabel"?

3. Waar bevindt het DNA zich?

KLAAR? Lees de rest van 1.4

Antwoorden komen in sheets hierna.

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen door het membraan mogen

membraaneiwitten zorgen voor het transport van stoffen

Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen door het membraan mogen

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

Celvocht (cytoplasma)

• water
• opgeloste stoffen
• organellen zorgen voor de stofwisseling, zodat de cel zijn taak kan uitvoeren

organellen zorgen voor de stofwisseling, zodat de cel zijn taak kan uitvoeren

Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen door het membraan mogen

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

Celkern (nucleus)

• heeft een kernmembraan
• met daarin kernplasma
• hierin liggen de chromosomen

chromosomen bevatten het erfelijk materiaal van de cel; dit geeft de cel informatie over wat het moet doen

Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen door het membraan mogen

Waarom heeft de een groene ogen en de ander bruin?

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

Celkern (nucleus)

• de chromosomen zijn in principe niet zichtbaar, maar wel bij de celdeling
• dan krullen ze op (zoals te zien op de afbeelding)

23 chromosomen bevatten alle menselijke eigenschappen

elke cel heeft 23 paar (diploïd), elk van vader en moeder

Celmembraan

• dubbelwandig vlies
• half doorlaatbaar (semipermeabel)
  
• eiwitten op het membraan bepalen welke stoffen door het membraan mogen

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

Elk chromosoom bestaat uit...

• in elkaar gedraaide dna-moleculen (dubbele helix)
• een rij dna-moleculen die staan voor één eigenschap heet gen
• een eigenschap wordt bepaald door de volgorde van de bouwstenen van het dna

1.4 Opbouw van het lichaam Cellen

• dna-bouwstenen (nucleobasen) komen altijd in dezelfde paren voor (A bij T en C bij G)
• cellen gebruiken alleen actieve genen (afhankelijk van de plaats in het lichaam)
• actieve genen zorgen voor het maken van cel-specifieke eiwitten

Adenine, thymine

Guanine en cytosine

1.4 Opbouw van het lichaam Celdeling

Lees 1.4.2 op bladzijde 16 en 17

• waarom delen cellen?
• wat is een stamcel?

1.4 Opbouw van het lichaam Celdeling

Celdeling (mitose)

• chromosomen dupliceren
• trekdraden worden gemaakt
• chromosomen naar het midden
• chromosomen verdelen
• twee kernen maken
• insnoeren van de cel > twee dochtercellen

1.4 Opbouw van het lichaam 

Celdeling

Celcyclus

Na delen bepaalt de dochtercel of die nogmaals gaat delen of specialiseren...

• delen: groeien, dna dupliceren en opmaken voor delen 
• specialiseren: groeien , één taak uitvoeren (vormverandering) 

1.4 Opbouw van het lichaam Celdeling

Een stamcel...

• is een cel die nog veel taken kan uitvoeren (niet-gespecialiseerd)
• elk orgaan heeft stamcellen
• hoe ouder iemand is, hoe minder stamcellen het heeft

stamcellen specialiseren zich in één van deze vier functies...

Een stamcel...

• is een cel die nog veel taken kan uitvoeren (niet-gespecialiseerd)
• elk orgaan heeft stamcellen
• hoe ouder iemand is, hoe minder stamcellen het heeft

1.4 Opbouw van het lichaam Celdeling

1. om de grens te vormen met de buitenwereld (dekcel)
2. om stevigheid te bieden (steuncel)
3. om beweging te maken (spiercel)
4. om te reageren (zenuwcel)

een groep cellen met dezelfde vorm en functie heet weefsel

er zijn dan ook vier soorten weefsels

Een stamcel...

• is een cel die nog veel taken kan uitvoeren (niet-gespecialiseerd)
• elk orgaan heeft stamcellen
• hoe ouder iemand is, hoe minder stamcellen het heeft

1.4 Opbouw van het lichaam Weefsels

1. om de grens te vormen met de buitenwereld (dekweefsel)
2. om stevigheid te bieden (steunweefsel)
3. om beweging te maken (spierweefsel)
4. om te reageren (zenuwweefsel)

1.4 Opbouw van het lichaam Organen

Een orgaan bestaat uit verschillende weefsels die met elkaar samenwerken.

1.4 Opbouw van het lichaam Orgaanstelsel

Een stelsel van organen is een groep organen dat gezamenlijk een taak heeft in ons lichaam, bijvoorbeeld:

• steunen & bewegen
• stoffen vervoeren
• reageren op prikkels
• voortplanten

noem de orgaanstelsels

welke taak voert het stelsel uit?

1. om de grens te vormen met de buitenwereld (dekweefsel)
2. om stevigheid te bieden (steunweefsel)
3. om beweging te maken (spierweefsel)
4. om te reageren (zenuwweefsel)

Na deze les...

1 Je noemt de opbouw van het lichaam, van klein naar groot

2 Je noemt de cel- en kern onderdelen en hun kenmerken

3 Je noemt de vier soorten weefsels en hun functies

Na deze les...

1 noem je de organen van borst-, buik en bekkenholte

2 leg je uit welke oorzaak een aandoening kan hebben

3 leg je uit hoe groei en ontwikkeling plaatsvinden

1 Je noemt de opbouw van het lichaam, van klein naar groot

2 Je noemt de cel- en kern onderdelen en hun kenmerken

3 Je noemt de vier soorten weefsels en hun functies

A, B, C, D hoeken 

Vragen naar:

1 volgorde organisatieniveau's

2. juiste omschrijving van bijv. orgaan

3. Juiste omschrijving gen 

4. Hoeveel chromosomen in iedere cel?

5. Bij welk orgaanstelsel hoort functie:  snelle reactie op prikkels geven?

zelf maken

H1 De mens

• Opdracht 8 t/m 21