Verhaalanalyse 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Havo 3

Verhaalanalyse

Lees het volgende stuk.

Ze waren er trots op dat ze doodnormaal waren en als er ooit mensen waren geweest van wie je zou denken dat ze nooit bij iets vreemds of geheimzinnigs betrokken zouden raken waren zij het wel, want voor  dat soort onzin hadden ze geen tijd. Meneer was directeur van Drillings, een boormachinefabriek. Hij was groot en gezet en had bijna geen nek, maar wel een enorme snor.  (...) Toen hij wakker werd, op de duffe grijze dinsdag waarop ons verhaal begint, zou hij bij het zien van de bewolkte hemel absoluut niet gezegd hebben dat die dag overal in het land vreemde dingen zouden gebeuren. Neuriënd zocht hij zijn saaiste das uit voor het werk...

Literaire begrippen

1. Personages: rond karakter, vlak karakter en type, innerlijke, uiterlijke en overige kenmerken, weerspiegelen.

2. Perspectief: Ik-perspectief, personaal perspectief en auctoriaal perspectief, perspectief bepalen.

3. Tijd: verteltijd, vertelde tijd, vertragen, versnellen, flashback, chronologie

4. Ruimte: weerspiegelen

5. Stijl: taalgebruik van de auteur

6. Spanning: open plekken, vooruitwijzing, dwaalspoor, vertragen, ruimte

Personages 

Hoofdpersonen en bijfiguren

Rond karakter: van dit personage weet je veel. Je weet wat hij denkt en voelt. Belangrijk: hij verwerft inzicht, hij verandert.

Vlak karakter: idem, maar verwerft géén inzicht.

Type: oppervlakkig personage, bijfiguur.

Rond karakter

Vlak karakter

Type

Perspectief: standpunt van waaruit het verhaal verteld wordt.

Ik-perspectief: Je weet alleen van het ik-personage wat hij denkt en voelt. Van de anderen weet je niets. 

Personaal perspectief: het verhaal wordt vanuit een hij of zij vertelt. Ook nu weet je van anderen niets.

Alwetende verteller: (voice over) ook vanuit hij/zij, maar nu weet je wél wat anderen denken en voelen. 

‘Eerst was er de tuin, in de tuin de vijver, en daarna weer een gazon. Daarachter een hoge heg, donkergroen. Hij wist wat er na de heg kwam: een wild terrein waar ze huizen gingen bouwen. Een stuk van dat terrein kon hij zien, en de houtzagerij aan het eind ervan. En hij kon lezen, Leverkaats Fijnhoutzagerij.’

Uit: Hoela, Cees Nooteboom

1. ik-perspectief
2. personaal perspectief
3. alwetende verteller

‘Ik werk in het natuurmuseum. Tijdelijk, om werkervaring op te doen. Je kunt niet gewoon thuis blijven zitten. Ik heb tientallen keren gesolliciteerd. Maar ik ben buitenlander en politiek vluchteling.’

Uit: een onbekende trekvogel, Kader Abdolah

1. ik-perspectief
2. personaal perspectief
3. alwetende verteller

‘Ze nam een slokje van de wijn, drukte haar sigaret uit en zag een gefragmenteerd beeld van zichzelf tussen de flessen voor de spiegel achter de bar. Weer de blik van die man. Hij had opmerkelijk heldere ogen, die bijna licht leken uit te stralen. Verdomd, het was net of hij haar zat te fixeren. Joost had niets in de gaten en tapte op z'n eigen, half nonchalante manier drie biertjes voor de Amstel-jongens.’ Uit: de invaller, Rene Appel

1. ik-perspectief
2. personaal perspectief
3. alwetende verteller

Tijd

1. Verteltijd: Met verteltijd bedoelen we de tijd die nodig is om het verhaal te vertellen of te lezen. Je mag dit aangeven met tijd maar ook met het aantal pagina’s of woorden.  

2. Vertelde tijd: De tijdsduur die in het verhaal verloopt noemen we de vertelde tijd. Dat kan zijn een week of een dag, maar ook een eeuw, 20 jaar, een middag of een zomer.  

Tijd

3. Vertragen: gebeurtenis duurt in werkelijkheid korter. 

4. Versnelling: Onbelangrijke gebeurtenissen (periodes) worden niet of nauwelijks beschreven.

5. Historische tijd: periode waarin het verhaal zich afspeelt.

6. Chronologische volgorde: de volgorde waarin de gebeurtenissen zich voordeden.

7. Flashback: halverwege het verhaal krijg je informatie wat er in het verleden is gebeurd.

8. Flashforward: tijdsprong

Wat kun je zeggen over tijd?

Ze waren er trots op dat ze doodnormaal waren en als er ooit mensen waren geweest van wie je zou denken dat ze nooit bij iets vreemds of geheimzinnigs betrokken zouden raken waren zij het wel, want voor dat soort onzin hadden ze geen tijd. Meneer was directeur van Drillings, een boormachinefabriek. Hij was groot en gezet en had bijna geen nek, maar wel een enorme snor. (...) Toen hij wakker werd, op de duffe grijze dinsdag waarop ons verhaal begint, zou hij bij het zien van de bewolkte hemel absoluut niet gezegd hebben dat die dag overal in het land vreemde dingen zouden gebeuren. Neuriënd zocht hij zijn saaiste das uit voor het werk...

Wat kun je zeggen over tijd?

Ze waren er trots op dat ze doodnormaal waren en als er ooit mensen waren geweest van wie je zou denken dat ze nooit bij iets vreemds of geheimzinnigs betrokken zouden raken waren zij het wel, want voor dat soort onzin hadden ze geen tijd. Meneer was directeur van Drillings, een boormachinefabriek. Hij was groot en gezet en had bijna geen nek, maar wel een enorme snor. (...) Toen hij wakker werd, op de duffe grijze dinsdag waarop ons verhaal begint, zou hij bij het zien van de bewolkte hemel absoluut niet gezegd hebben dat die dag overal in het land vreemde dingen zouden gebeuren. Neuriënd zocht hij zijn saaiste das uit voor het werk...

Ruimte

Elementen die in een verhaal de sfeer beïnvloeden noemen we met een literaire term: de ruimte. De schrijver bepaalt de ruimte voor zijn verhaal. Hij bepaalt in welke omgeving en in welke sfeer het verhaal zich afspeelt. 

Je kunt het begrip ruimte ruim opvatten: regenachtig, zonovergoten, duister, de Middeleeuwen, op de Noordpool, een lift, een leegstaand flatgebouw, etc.

Welke elementen van ruimte herken je?

Ze waren er trots op dat ze doodnormaal waren en als er ooit mensen waren geweest van wie je zou denken dat ze nooit bij iets vreemds of geheimzinnigs betrokken zouden raken waren zij het wel, want voor dat soort onzin hadden ze geen tijd. Meneer was directeur van Drillings, een boormachinefabriek. Hij was groot en gezet en had bijna geen nek, maar wel een enorme snor. (...) Toen hij wakker werd, op de duffe grijze dinsdag waarop ons verhaal begint, zou hij bij het zien van de bewolkte hemel absoluut niet gezegd hebben dat die dag overal in het land vreemde dingen zouden gebeuren. Neuriënd zocht hij zijn saaiste das uit voor het werk...

Welke elementen van ruimte herken je?

Ze waren er trots op dat ze doodnormaal waren en als er ooit mensen waren geweest van wie je zou denken dat ze nooit bij iets vreemds of geheimzinnigs betrokken zouden raken waren zij het wel, want voor dat soort onzin hadden ze geen tijd. Meneer was directeur van Drillings, een boormachinefabriek. Hij was groot en gezet en had bijna geen nek, maar wel een enorme snor. (...) Toen hij wakker werd, op de duffe grijze dinsdag waarop ons verhaal begint, zou hij bij het zien van de bewolkte hemel absoluut niet gezegd hebben dat die dag overal in het land vreemde dingen zouden gebeuren. Neuriënd zocht hij zijn saaiste das uit voor het werk...