Wk 1 - introductie + toneelstukken

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

WELKOM

BIJ DE LES NEDERLANDS

LESINHOUD

• introductie literatuurgeschiedenis
• groepsindeling

Welk cijfer verwacht je op de toets NL?

LITERATUURGESCHIEDENIS

• literatuur: boeken, verhalen, poëzie, toneel, liederen
• literatuur weerspiegelt de maatschappij
  
• literatuur heeft (vaak) een boodschap
• literatuur leert je je verplaatsen in andersdenkenden
• literatuur is spelen met taal
• literatuur verandert, maar blijft in de basis hetzelfde

studiewijzer

- Er wordt van je verwacht dat je het werk bijhoudt volgens de studiewijzer.

- De vragen uit de studiewijzer helpen je bij het begrijpen van de leerstof. 

maatschappelijke veranderingen 

16e eeuw

- Spaanse overheersing: katholieke kerk bepaalt

- Luther en Calvijn: afzetten hiertegen = protest         protestantisme 

- 1517: 95 stellingen van Luther tegen wantoestanden kerk

- 1566: beeldenstorm                          

- 1568: begin Tachtigjarige Oorlog (tot 1648)

- 1584: Willem van Oranje (leider opstand tegen Spanje) vermoord

- eind 16e eeuw: protestanten uit de buurt van Antwerpen vluchten naar 

                                                                                               het noorden

       17e eeuw

- komst vluchtelingen       groei en bloei Amsterdam       VOC

- bloei kunst en cultuur: toneel, gedichten, liederen, verhalen

- proza: waardering waarheidsgetrouwe reisverhalen; 

  fantasieverhalen geen aanzien

- toneel: navolgen klassieke schrijvers: renaissance 

  (translatio, imitatio, aemulatio)

EEN AANTAL VRAGEN

Eerst: 

Denk terug aan een onlangs gelezen boek of verhaal.

Waaraan kon je zien in welke tijd het verhaal zich afspeelde?

Waar wilde de auteur je iets over vertellen? (Denk aan liefde, dood, vriendschap, eenzaamheid, schuld, goed/kwaad, verraad, jaloezie, bedrog, etc)

TONEELGENRES

• Welke onderscheidt men in de 17e eeuw?
  
• Wat zijn de belangrijkste kenmerken van elk?
  

                    tragedie

- hooggeplaatste personages;

- hoogdravend/verzorgd taalgebruik;

- held gaat ten onder;

- 5 bedrijven gescheiden door 

   4 reien;

- eventueel 3 eenheden: tijd, plaats, 

    handeling

komedie en klucht

komedie:

- gewone burgers;

- dagelijks taalgebruik;

- dagelijks leven/komische situaties/spotten 

   met burgerlijke moraal;

- goede afloop.

klucht:

- personages laag op maatschappelijke ladder: 

  dieven, hoeren, boeren;

- boers taalgebruik + schelden, vloeken etc;

- primaire driften: vreten, zuipen, vrijen ;

- goede afloop.

TONEELSTUKKEN

Gijsbrecht van Amstel: nadat de vijand vertrokken is, waant Amsterdam zich veilig, maar het tegendeel is waar.

Warenar: Warenar heeft een pot met goud verstopt en verdenkt iedereen ervan die te willen stelen.

De Spaanse Brabander: Jerolimo is straatarm, maar doet zich voor als een rijk man.

Joseph: Joseph zoekt zijn broers op, maar deze verkopen hem als slaaf.

GROEPSINDELING

• Stel 4 groepen samen: 2x6 + 2x7
  
• Maak een toneelstuk-topdrie
• Meld deze bij de docent

Lees het toneelstuk