Toetsvoorbereiding cursus 7

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag:

- we bekijken hoe we werken met het boek

- we bekijken de taak

- instructie Lees- en luisterstrategieën

- opdrachten 1 en 2 doen we klassikaal

- opdrachten 4 en 5 maak je zelfstandig

- evaluatie

Je legt klaar:

- iPad in de aanslag (dicht)

- agenda

- 2 A4 schriften

- pen

Oefenen voor de toets

Spelling §7: persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt)

Spelling §8: persoonsvorm verleden tijd zwakke werkwoorden (pvvt)

Spelling §9: persoonsvorm verleden tijd sterke werkwoorden (pvvt)

Spelling §10: voltooid deelwoord (vd), onvoltooid deelwoord (od), voltooid en onvoltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord (bn)

Spelling §11: werkwoordsvormen en werkwoordstijden (ott, ovt, vtt, vvt)

Koen: §7, §8                       Robin: §8

Valente: §8                                               

Persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt)

Een werkwoord heeft verschillende vormen. Een daarvan is de persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt). Bij de spelling van de persoonsvorm tegenwoordige tijd ga je uit van de ik-vorm.

Zo vind je de ik-vorm

Je vindt de ik-vorm door van het hele werkwoord de laatste twee letters (en) weg te laten. Bijvoorbeeld: fietsen → fiets; gooien → gooi.

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Soms moet je een letter toevoegen of weglaten: laden → laad; boffen → bof.

Soms een v in een f of een z in een s: beloven → beloof; reizen → reis.

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Staat er ik voor of achter de persoonsvorm? Schrijf de ik-vorm: 

- ik laad, laad ik; ik bof, bof ik.

Staat er jij achter de persoonsvorm of je waarvan je jij kunt maken? Schrijf de ik-vorm:

- laad jij/je; bof jij/je. Maar: Laadt je (jouw) vader de aanhangwagen?

In alle andere gevallen in het enkelvoud schrijf je: ik-vorm + t

– jij laadt, hij laadt, zij laadt, laadt de bezorger?; jij boft, hij boft, zij boft, boft je zus?

In het meervoud schrijf je het hele werkwoord:

– wij laden, jullie laden, zij laden; wij boffen, jullie boffen, zij boffen.

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

ik-vorm = hele werkwoord (infinitief) - en

soms moet je een letter toevoegen, weglaten of veranderen

ik	ik-vorm	speel	word	zit
jij	ik-vorm + t	speelt	wordt	zit
hij/zij/het	ik-vorm + t	speelt	wordt	zit
wij/jullie	hele werkwoord	spelen	worden	zitten
....... jij?	ik-vorm	speel	word	zit

Die voetballer ... (worden, pvtt) gek van alle negatieve berichten over zijn prestaties.

Ik ... (broeden, pvtt) al weken op een goed idee.

We ... (opletten) altijd goed ... onze spullen op drukke plekken.

Ik ... (beloven, pvtt) je dat ik vandaag mijn kamer ga opruimen.

... (worden, pvtt) jij snel verliefd?

Persoonsvorm verleden tijd (pvvt)

Als het onderwerp iets op een eerder moment heeft gedaan, zet je de persoonsvorm in de verleden tijd.

Leendert zit (pvtt) op de bank. - Leendert zat (pvvt) op de bank.

Zitten is een sterk werkwoord. Ieder sterk werkwoord heeft een eigen manier van vervoegen.

Abdul fietst (pvtt) naar school. - Abdul fietste (pvvt) naar school.

Fietsen is een zwak werkwoord, die vervoeg je met 't ex-fokschaap.

Sterke werkwoorden

Veranderen als je ze in de verleden tijd zet:

lopen - liepen; roepen - riepen

fluiten - floten

ontbijten - ontbeten

schrikken - schrokken

bewegen - bewogen

Zwakke werkwoorden; pvvt (1)

De meeste werkwoorden zijn zwak. Deze veranderen niet van klank in de verleden tijd.

Om de persoonsvorm in de verleden tijd te zetten, moet je -de(n) of -te(n) toevoegen. Dan maak je dus de pvvt.

Enkelvoud: ik-vorm tt + de of te: beweerde, landde, danste, berichtte.

Meervoud: ik-vorm tt + den of ten: beweerden, landden, dansten, berichtten.

Zwakke werkwoorden; pvvt (2)

Om te bepalen of er de(n) of te(n) achter de ik-vorm komt, gebruik je als ezelsbruggetje ’t (e) x – f (o) k s ch (aa) p. In dat woord zitten de medeklinkers t, x, f, k, s, ch en p. Haal van de infinitief (het hele werkwoord) en af en kijk naar de laatste letter. Als dat een van deze zeven medeklinkers is, gebruik je te(n). In alle andere gevallen gebruik je de(n):

– blaffen → de hond blafte; kuchen → zij kuchten;

– antwoorden → de leerling antwoordde; bloeien → de plant bloeide; geloven → hij geloofde het niet; peinzen → wij peinsden lang over de lastige vraag.

.

Noteer de ik-vorm tegenwoordige tijd en de ik-vorm verleden tijd.
knoeien

Noteer de ik-vorm tegenwoordige tijd en de ik-vorm verleden tijd.
zuchten

Noteer de ik-vorm tegenwoordige tijd en de ik-vorm verleden tijd.
spreken

Noteer de ik-vorm tegenwoordige tijd en de ik-vorm verleden tijd.
wrijven

Xandra ... (verkleden, pvvt) zich na schooltijd voor het feest vanavond.

Vorige week ... (zweven, pvvt) er twee heteluchtballonnen vlak langs de kerktoren.

De politicus ... (richten, pvvt) vorige maand een nieuwe partij op.

Voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord (vd) geeft vaak aan dat een handeling is afgerond (= voltooid). Meestal maakt het voltooid deelwoord deel uit van het werkwoordelijk gezegde. Er staat dan altijd een vorm bij van hebben, zijn of worden:

– Logan heeft een taart gebakken voor zijn vriendin.

– Afgelopen seizoen is Nova geselecteerd voor het eerste handbalteam.

– Voor de rommelmarkt werden gebruikte spullen verzameld.

fluiten - floten

ontbijten - ontbeten

schrikken - schrokken

bewegen - bewogen

Zo schrijf je het voltooid deelwoord:

Het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden eindigt meestal op en.

– Vannacht heeft het eindelijk weer eens gevroren (vriezen).

– Bij de inbraak op school werden laptops gestolen (stelen).

Het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden eindigt op d of t: net als bij de verleden tijd met ’t (e)x-f(o)ksch(aa)p. 

– onderstrepen → pvvt: onderstreepte → Jet heeft de belangrijkste zinnen onderstreept.

– verdoven → pvvt: verdoofde → De tandarts heeft Malik verdoofd.

fluiten - floten

ontbijten - ontbeten

schrikken - schrokken

bewegen - bewogen

Het ... (hebben, pvtt) de laatste week zes dagen achter elkaar ... (vriezen, vd).

Leon ... (hebben, pvvt) nagelbijtend de spannende wedstrijd ... (bekijken, vd).

Ik ... (worden, pvtt) gelukkig niet ... (uitlachen, vd).

Onvoltooid deelwoord

Het onvoltooid deelwoord (od) geeft aan dat een handeling aan de gang is (= onvoltooid).

– Juichend kwam de winnaar over de finish.

– Het kleine meisje zat huilend op de stoep.

fluiten - floten

ontbijten - ontbeten

schrikken - schrokken

bewegen - bewogen

Zo schrijf je het onvoltooid deelwoord:

Het onvoltooid deelwoord spel je als infinitief + d: lachen + d → lachend.

fluiten - floten

ontbijten - ontbeten

schrikken - schrokken

bewegen - bewogen

Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord:

Van voltooide en onvoltooide deelwoorden kun je een bijvoeglijk naamwoord (bn) maken.

Net als bij de andere bijvoeglijke naamwoorden heb je een lange vorm (met e) en een korte vorm (zonder e):

– vergroten - vergroot (vd) de vergrote foto; een vergroot huis

vergrotend (od) de vergrotende lens; een vergrotend effect

– vluchten - gevlucht (vd) de gevluchte overvaller; een gevlucht volk

vluchtend (od) de vluchtende bankrovers; een vluchtend hert

fluiten - floten

ontbijten - ontbeten

schrikken - schrokken

bewegen - bewogen

Vraag bij de volgende drie slides:

Noteer het werkwoord in de juiste spelling én geef aan welke vorm het werkwoord moet hebben. Kies uit: voltooid deelwoord (vd), onvoltooid deelwoord (od) of bijvoeglijk naamwoord (bn).

De honden staan ... (grommen) achter het hek te kijken naar ... (passeren) wandelaars.

De ... (kiezen) burgemeester hoorde ... (juichen) de uitslag.

De ... (kruipen) baby heeft zijn handjes vies ... (maken).

Vraag bij de volgende drie slides:

Noteer het werkwoord in de juiste spelling én geef aan welke vorm het werkwoord moet hebben. Kies uit: inf, pvtt, pvvt, vd of od. 

Kiki ... (hebben) een mooi gedicht ... (schrijven).

De hordenlopers ... (betreden) zojuist ... (zwaaien) het atletiekstadion.

De ... (bedreigen) kunstenaar ... (willen) haar land ... (ontvluchten).

Werkwoordsvormen

inf	infinitief; hele werkwoord	slapen; koken
pvtt	persoonsvorm tegenwoordige tijd	slaap - slaapt - slapen (ik-vorm - ik-vorm+t - hele ww)
pvvt	persoonsvorm verleden tijd	sterk: sliep - sliepen zwak: kookte - kookten ('t ex-fokschaap)
vd	voltooid deelwoord	geslapen; gekookt (ge/be/ver & 't ex-fokschaap)
od	onvoltooid deelwoord	lachend (hele werkwoord + d)
bn	bijvoeglijk naamwoord	afgebrande lachende

Werkwoordstijden

o tt	onvoltooid tegenwoordige tijd	pvtt	ik b ak een taart.
o vt	onvoltooid verleden tijd	pvvt	ik bakte een taart.
v tt	voltooid tegenwoordige tijd	pvtt + vd	ik heb een taart gebakken .
v vt	voltooid verleden tijd	pvvt + vd	ik had een taart gebakken

Welke werkwoordstijden horen bij de zin?
Ik heb zijn aanpak nooit begrepen.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Welke werkwoordstijden horen bij de zin?
De conciërge bedient de printer.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Welke werkwoordstijden horen bij de zin?
Het kind gedroeg zich voorbeeldig.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Welke werkwoordstijden horen bij de zin?
We hadden je vraag al beantwoord.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt