16.1 Koolstofkringloop en klimaat

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H16 Systeem aarde en de mens

Kenmerken hoofdstuk

Niet veel nieuwe concepten, verdieping op H6 en H8

Complexiteit zit in de contexten en grafieken/ tabellen/ modellen

Maak de opdrachten uit de methode om daar mee te oefenen

In het examen komen vaak ecologievragen voor

16.1 Koolstofkringloop en klimaat

Hoort het proces waarbij dode planten in een sloot anaeroob worden afgebroken tot de C-kringloop, de N-kringloop of beide?

1. Bij de koolstofkringloop
2. Bij de stikstofkringloop
3. Bij beide kringlopen

Afbraak door bacteriën

Alle organische stoffen waaruit dode planten/ dieren bestaan moeten worden afgebroken.

Hier zitten stikstofhoudende en niet stikstofhoudende stoffen bij.

(zie 67F, 67G, 67H, en verder)

Hoort het proces waarbij kalkrotsen verweren tot de C-kringloop, de N-kringloop of beide?

1. Bij de koolstofkringloop
2. Bij de stikstofkringloop
3. Bij beide kringlopen

Kalkrotsen

CO2 uit de atmosfeer lost op in water. 

CO2+ H2O -->  er ontstaan HCO3- ionen en CO3.2- ionen, die allebei met in water aanwezige Ca2+ ionen kunnen neerslaan.

 er ontstaat kalk.= calciumcarbonaat: CaCO3. 

Ook de schelpen van schelpdieren zoals mossel, slak, kokkel en de skeletten van koralen bestaan uit calciumcarbonaat.

Schelpen enz zakken naar de bodem en uiteindelijk onstaat kalksteen = sink

Koolstofvoorraad (sinks)= klimaatbuffer

Langzame C-kringloop

Fossiele brandstoffen

Permafrost gebieden

Bodem van de oceaan (plankton)

Kalkgesteenten

Snelle C-kringloop

Biomassa

Effect van CO2 op het klimaat

CO2 is een broeikasgas

Broeikasgassen vormen een deken om de aarde die de stralingswarmte terugkaatst.

Welke broeikasgassen ken je?

Broeikasgassen

CO2, Methaan=CH4

Ozon, N2O (distikstofmono-oxide=lachgas), Waterdamp

Het versneld vrijmaken van CO2 uit de langzame koolstof kringloop verhoogt het CO2 gehalte in de atmosfeer =

Versterkt broeikaseffect

Methaan en broeikaseffect

Methaan (CH4) komt vrij bij de veeteelt (koeien boeren *), landbouw, verbranden fossiele brandstoffen, afvalstortplaatsen, moerassen en ontdooien permafrost (beide anaerobe afbraak)

(*) Eén Nederlandse koe stoot gemiddeld ongeveer evenveel methaan uit als de CO2 van een gemiddelde personenauto, die 15.000 km per jaar rijdt.

Je kunt het versterkte broeikaseffect en het ontdooien van de permafrost zien als een
positieve terugkoppeling. Licht dat toe.

Lachgas en broeikaseffect

Lachgas (N2O) komt vrij door bacteriewerking in de oceanen en door uitspoeling van nitraat dat komt van (overtollig) gebruik van kunstmest (stikstofcrisis)

Lachgas is als broeikasgas 265 x sterker dan CO2