Taalkundig ontleden klas 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Taalkundig ontleden: Woordsoorten

Van ieder woord in een zin kan je de taalkundige functie benoemen!

Taalkunde: woordsoorten

Voorbeeld: De Efteling is een bekend pretpark.

lidwoord: de, een

zelfstandig naamwoord: Efteling, pretpark

werkwoord: zijn

bijvoeglijk naamwoord: bekend

Zelfstandig naamwoord (znw)

znw = een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

• Je kunt een zelfstandig naamwoord meestal in het meervoud zetten.

- kat > katten - Dordrechter > Dordrechters - emotie > emoties -

• Je kunt er ook vaak een verkleinwoord van maken.

-        katje        -               Dordrechtertje              -        emotietje           -

Zelfstandig naamwoord (ZNW)

ZNW = een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

• Je kunt er meestal een lidwoord voor zetten.
  

-        de kat          -         de Dordrechter          -         het emotietje        -

• Ook namen zijn zelfstandige naamwoorden.

-       Fatima         -        Jan-Willem Verbeek         -           Willem II         -

Twee soorten zelfstandig naamwoord

Concreet zelfstandig naamwoord = iets tastbaars, wat je aan kunt raken.

Abstract zelfstandig naamwoord = iets wat je niet kunt aanraken (vrede of twijfel) / wat niet bestaat (Zweinstein).

De tijd (uur, minuut etc.) = abstract

De klok = concreet

De liefde = ?

De voetbal = ?

Carolien gelooft in elfjes.

Zit er een abstract zelfstandig naamwoord in de zin?

1. Nee
2. Ja, Carolien.
3. Ja, elfjes.
4. Ja, elfjes en Carolien.

Carolien gelooft in elfjes.

Zit er een concreet zelfstandig naamwoord in de zin?

1. Nee
2. Ja, Carolien.
3. Ja, elfjes.
4. Ja, elfjes en Carolien.

Bepaald en onbepaald lidwoord

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord!

Er zijn in het Nederlands drie lidwoorden: de, het, een.

Bepaald lidwoord: de, het.

Onbepaald lidwoord: een.

Ik loop naar het park.
Het =

1. Een bepaald lidwoord.
2. Een onbepaald lidwoord.
3. Geen lidwoord.

Het waait.

Het =

1. Een lidwoord
2. Geen lidwoord

Ik ga zitten op een bankje.
Een =

1. Een bepaald lidwoord.
2. Een onbepaald lidwoord.
3. Geen lidwoord.

Hij is een van hen.

Een =

1. Geen lidwoord
2. Wel een lidwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Vertelt iets over een zelfstandig naamwoord.

Kan vóór of achter het zelfstandig naamwoord staan.

De stoere filmster.

De filmster is stoer

Het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Zegt van welke stof iets gemaakt is.

Een gouden horloge.

De papieren tas.

Woordsoorten

1. lidwoord
2. zelfstandig nw
3. bijvoeglijk nw / 4. st. bijv nw.
4. werkwoord
5. voorzetsel
6. aanwijzend voornaamwoord
7. vragend voornaawoord 

Opdrachten

Maak opdracht 1, 2 en 3 van 'Grammatica A2' in Kern.

Programma voor vandaag

• Uitleg in Lesson Up over bijwoorden.
• Opdrachten maken in Kern over bijwoorden en voorzetsels.
• Oefentoets maken in Learnbeat.
• Kahoot! ?

Bijvoeglijk naamwoord

Vertelt iets over een zelfstandig naamwoord.

Kan vóór of achter het zelfstandig naamwoord staan.

De stoere filmster.

De filmster is stoer.

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Zegt van welke stof iets gemaakt is.

Een gouden horloge.

De papieren tas.

Wat is het bijvoeglijk naamwoord?

Alias wil graag een diamanten horloge.

1. Alias
2. graag
3. diamanten
4. horloge

Wat is het gemarkeerde woord?

Sarana draagt een [gele] jas.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. stoffelijk woord
3. stoffelijk bijvoeglijk naamwoord
4. zelfstandig naamwoord

Wat is het gemarkeerde woord?

Met een [potlood] teken ik altijd.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. stoffelijk woord
3. stoffelijk bijvoeglijk naamwoord
4. zelfstandig naamwoord

Bijwoorden

• Vertelt iets over een woord dat niet een zelfstandig naamwoord is.
• Kan vóór of achter het woord staan dat geen zelfstandig naamwoord is.

Bijwoorden geven aan een: plaats, richting, tijd, frequentie, duur, wijze, graad of vraag.

Bijwoorden

Plaats of richting - Elders in de stad braken rellen uit.

Tijd of duur             - Nu dansen we de salsa.

Frequentie              - We gaan regelmatig eten in dat restaurant.

Wijze                          - De vluchteling woont lang in een tent.

Graad                         - Dat is erg irritant.

Vragen                      - Hoe werkt dat computerprogramma?

Wat is het gemarkeerde woord?

Ik heb [snel] naar huis gerend.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. bijwoord

Wat is het gemarkeerde woord?

Die man is echt een [trage] slak.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. bijwoord

Wat is het gemarkeerde woord?

[Binnenkort] zagen we de boom om.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. bijwoord

Wat is het gemarkeerde woord?

Ik werk [vaak] tot 's avonds laat.

1. bijvoeglijk naamwoord
2. bijwoord

Opdracht

Maak opdracht 1 en 2 van grammatica A5 in Kern.

Maak daarna de oefentoets in Learnbeat.

H3. werkwoorden

Zelfstandig werkwoord & hulpwerkwoord

Ze had goed willen leren voor de toets.

Hoeveel werkwoorden zie je?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Ze had goed willen leren voor de toets.

Wat is het belangrijkste werkwoord dat laat zien wat er gebeurt?

1. had
2. willen
3. leren

Werkwoord (ww)

Een werkwoord is:

- iets wat je kunt doen of wat kan gebeuren.

- je kunt er een ik/hij/wij-rijtje van maken  (= vervoegen).

Bijvoorbeeld:

 Over zes weken hoopt zij te bevallen van een meisje.

 De dinosaurus is al jaren uitgestorven.

Werkwoord: zww + hww

Er zijn verschillende soorten werkwoorden:

1.  Zelfstandig werkwoord (zww)

    - Belangrijkste werkwoord in de zin

   -  Heb je maar één werkwoord? Dan is dit sowieso een zww.

   -  Heb je meerdere werkwoorden? Dan is vaak het laatste werkwoord van de zin het zww.

2.  Hulpwerkwoord (hww)

Heb je meer werkwoorden in de zin? Dan is er één werkwoord het zww en zijn alle andere werkwoorden  hww.

Belangrijk:

Als er meer werkwoorden in de zin staan, is de pv altijd een hww!

Voorbeelden hww en zww

Wij schrijven netjes in ons schrift.

In de winkel hebben ze brood gekocht.

Ik hoop nog ver te kunnen fietsen.

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Morgen

wordt

het

feest

gevierd.

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Hij 

kocht 

het

mooie

cadeau.

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Zij

laten

hun

auto

morgen

repareren. 

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Hij 

heeft

weer

niet

geluisterd.

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Max

zou

dat

gedaan

kunnen

hebben.

Op zondag maakt hij een lange wandeling.

1. maakt = hulpww
2. maakt = zelfstandig ww
3. maakt = geen ww

Op zondag zou hij graag willen wandelen.

1. zou = zelfstandig ww willen = hulp ww wandelen = zelfstandig ww
2. zou = hulp ww willen = zelfstandig ww wandelen = hulp ww
3. zou = hulp ww willen = hulp ww wandelen = zelfstandig ww

Heb je nog vragen?

EXTRA OEFENEN

Als je het nog lastig vindt, kun je verder oefenen op de volgende twee dia's

https:

https:

Hoe heb je gewerkt?

1. :)
2. :|
3. :(