HIN 3hv 20/3/2025: collocaties

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom bij Nederlands!

Bij Nederlands

Tekst

startopdracht

Herken de beeldspraak

Lees de volgende zinnen en bepaal welke vorm van beeldspraak erin voorkomt. Schrijf erachter of het een vergelijking, synesthesie, personificatie of metonymie is.

De zon streelde mijn gezicht terwijl ik op het strand lag. → __________

Haar stem klonk als fluweel in mijn oren. → __________

Een golf van paniek overspoelde hem. → __________

De schreeuwende kleuren van het schilderij deden pijn aan mijn ogen. → __________

Hij bestelde nog een glas en proostte op de avond. → __________

Schrijf bij elke vorm van beeldspraak de juiste definitie. Kies uit: Vergelijking, 

Synesthesie, Personificatie en Metonymie

Een stijlfiguur waarbij zintuigen met elkaar worden vermengd, zoals geluid dat wordt gekoppeld aan een kleur. → __________

Een stijlfiguur waarbij een object of begrip menselijke eigenschappen krijgt. → __________

Een stijlfiguur waarbij een object of persoon wordt aangeduid met een woord dat ermee te maken heeft, zoals 'een glas drinken'. → __________

Een stijlfiguur waarbij iets wordt vergeleken met iets anders, vaak met de woorden 'als' of 'zoals'. 

A. 

B.

Tekst

startopdracht

Herken de beeldspraak

De zon streelde mijn gezicht terwijl ik op het strand lag. → Personificatie

Haar stem klonk als fluweel in mijn oren. → Vergelijking

Een golf van paniek overspoelde hem. → Metonymie (metafoor gebaseerd op associatie, paniek wordt als een golf voorgesteld)

De schreeuwende kleuren van het schilderij deden pijn aan mijn ogen. → Synesthesie

Hij bestelde nog een glas en proostte op de avond. → Metonymie (het glas staat symbool voor de drank)

Definities invullen

Een stijlfiguur waarbij zintuigen met elkaar worden vermengd, zoals geluid dat wordt gekoppeld aan een kleur. → Synesthesie

Een stijlfiguur waarbij een object of begrip menselijke eigenschappen krijgt. → Personificatie

Een stijlfiguur waarbij een object of persoon wordt aangeduid met een woord dat ermee te maken heeft, zoals 'een glas drinken'. → Metonymie

Een stijlfiguur waarbij iets wordt vergeleken met iets anders, vaak met de woorden 'als' of 'zoals'. → Vergelijking

A. 

B.

Dagopening

In deze les:

• Startopdracht 
• Dagopening
• Uitleg uitdrukkingen en collocaties
• Opdracht maken en evalueren
• Gezamenlijk afsluiten

Leerdoelen:

• Ken je de betekenis van een aantal thematische uitdrukkingen;
• Kun je verschillende collocaties herkennen en gebruiken.

Taalactiviteit

Noteer onbekende begrippen in je schrift en zoek de betekenis op.

Aan het eind van deze week: 

- weet je wat metonymie en synesthesie zijn;

- ken je de betekenis van een aantal thematische uitdrukkingen;

- kun je verschillende collocaties herkennen en gebruiken.

Vrijdag: leesboek mee en uitleg bloemlezing maken 

Schrijf het gevraagde deel van de zin in je schrift!

Welk deel van de zin is figuurlijk gebruikt?

De gemeente heeft de plannen om de ringweg te verbreden in de ijskast gezet.

Welk deel van de zin is figuurlijk gebruikt?

De gemeente heeft de plannen om de ringweg te verbreden in de ijskast gezet. 

= uitgesteld

Welk deel van de zin is figuurlijk gebruikt?

Zong Ingrid in Holland’s Got Talent werkelijk zo slecht dat ze voor paal stond?

Welk deel van de zin is figuurlijk gebruikt?

Zong Ingrid in Holland’s Got Talent werkelijk zo slecht dat ze voor paal stond?

= zich belachelijk maakte

Welk deel van de zin is figuurlijk gebruikt?

Als student kocht ik kleren bij Zeeman, want ik had het niet zo breed.

Welk deel van de zin is figuurlijk gebruikt?

Als student kocht ik kleren bij Zeeman, want ik had het niet zo breed.

= had weinig geld

Aantekeningen

Maak aantekeningen 

in je schrift 

Vaste combinaties

Sommige woorden komen heel vaak voor in combinatie met andere woorden.

Zulke vaste combinaties noemen we collocaties. Voorbeelden zijn:

• een zelfstandig naamwoord met een vast werkwoord: een besluit nemen;
• uitdrukkingen met een werkwoord: het onderspit delven; de plank misslaan;
  
• uitdrukkingen zonder werkwoord: het volle pond; een gelopen race;
  
• uitdrukkingen met een woordpaar: op stel en sprong; wis en waarachtig;
  
• uitdrukkingen met een woordpaar en een vast werkwoord: paal en perk stellen (aan); van toeten noch blazen weten; kant noch wal raken.

Maken en bespreken

Taal paragraaf 6: Uitdrukkingen en collocaties

Bladzijde 102 en 103

Opdracht 1 + 2 + 3

Weet je nu: 

- Wat de verschillende stijlfiguren zijn en hoe je deze kunt herkennen? 

- Wat metonymie en sysesthesie zijn? 

- De betekenis van verschillende collocaties? 

Huiswerk: 

Taal paragraaf 6: Uitdrukkingen en collocaties

Bladzijde 102 en 103

• Opdracht 1 + 2 + 3