2HV Overzicht zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

2HV

Overzicht zinsdelen

Stappenplan 1

******Enkelvoudige zin of samengestelde zin? 

Bij samengestelde zin:
1. Voegwoord omcirkelen (en, want, maar, dus, of = nevenschikkend);
2. PV en OW zoeken in beide zinnen;
3. Wat is de hoofdzin en wat is de bijzin?;

5. Alleen de hoofdzin ontleden.

1. Voegwoord omcirkelen 

Voegwoord = het woord dat zinnen aan elkaar voegt. 

Aangezien we wilden winnen, stelden we de sterkste spelers op.
Hij is in gevaar, maar dat komt niet door mij.

Onderschikkend vw

- verbindt twee ongelijke delen met elkaar

- aangezien, als, dat, doordat, hoewel, mits, nadat, of, ofschoon, enz. 

Nevenschikkend vw

- verbindt twee gelijke delen met elkaar

- en, maar, of, want, dus 

 2. PV en OW zoeken in beide zinnen 

Aangezien we wilden winnen, stelden we de sterkste spelers op.
Hij is in gevaar, maar dat komt niet door mij.

3. Wat is de hoofdzin en wat is de bijzin?

                           niet                                        niet

Aangezien we wilden winnen, stelden we de sterkste spelers op.       (BZ+HZ)
   niet                                     niet

Hij is in gevaar, maar dat komt niet door mij.                                                   (HZ+HZ)

Strategie 1:

Probeer een woord tussen het ow en de pv te zetten.

Kan dat? Bijzin                               Kan dat niet? Hoofdzin

3. Wat is de hoofdzin en wat is de bijzin?

Aangezien we wilden winnen, stelden we de sterkste spelers op.        

Stelden we de sterkste spelers op, aangezien we wilden winnen?       (HZ+BZ)

Hij is in gevaar, maar dat komt niet door mij.                                                   
Vraagzin maken is moeilijk                                                                                       (HZ+HZ)

Strategie 2:

Maak een vraagzin. De hoofdzin komt vooraan te staan.

5. Alleen de hoofdzin ontleden

Zie stappenplan 2!

Stappenplan 2

!Bij samengestelde zin eerst stappenplan 1!

1. Persoonsvorm  
2. Gezegde 

     - Alle werkwoorden in de zin zoeken
     - Wat is het belangrijkste werkwoord? (VIP)
     - Belangrijkste ww = KWW = Naamwoordelijk gezegde                                Belangrijkste ww = ZWW = Werkwoordelijk gezegde

3. Zinsdeelstrepen 
4. Onderwerp
5.  - Naamwoordelijk gezegde --> Naamwoordelijk deel  (altijd!)    
      - Werkwoordelijk gezegde --> Lijdend voorwerp (niet altijd!)
6. Meewerkend voorwerp     
7.  Bijwoordelijke bepaling                                                                               

8. Bijvoeglijke bepaling

Overzicht zinsdelen en vragen

pv

wg 
zinsdelen

o
lv
mv
bwb

Zin vragend maken.

Alle werkwoorden in de zin.
Zet zo groot mogelijk voor de pv + kijk naar functie 
wie/wat + gezegde?
wie/wat + gezegde + o?
aan/voor wie + gezegde + o + lv?
Alles wat overblijft.

Persoonsvorm 

= Geeft de tijd (tegenwoordige tijd of verleden tijd) en het getal (enkelvoud of meervoud) van de zin aan.

Hoe vind je een PV?
- Tijd veranderen  --> PV verandert mee
- Vraagzin maken --> PV is het eerst werkwoord in de zin.

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde (WG) vertelt waar de zin om draait. Het gezegde bestaat uit alle werkwoorden in een zin. 

Vb.

Ik maak elk weekend een appeltaart. 

gezegde = maak

Ik heb dit weekend een appeltaart gebakken. 

gezegde = heb gebakken

Werkwoordelijk gezegde

Het WG = PV + alle andere ww in de zin. Er zijn meer mogelijkheden. 

Zie schema op de volgende dia. 

Werkwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde 

- Alle werkwoorden in een zin + het naamwoordelijk deel. 

- Het naamwoordelijk deel zegt iets over het onderwerp:

Jana is al enkele dagen erg verdrietig.

- Het naamwoordelijk gezegde bevat altijd een KWW:

Altijd al werd Boris bang van oude mensen. (kww-nwd)

Hij is zijn hele leven aardig gebleven. (hww-nwd-kww)

Inge kan dolfijntrainster geworden zijn. (hww-nwd-kww-hww)

|Zinsdelen|

= Een zo groot mogelijk stuk zin dat voor de PV past.

- Vóór de PV staat altijd maximaal één zinsdeel;

- Elk zinsdeel kan maar één naam krijgen.
Plastic tassen \ vormen \ nog steeds \ een ernstige bedreiging  \ voor het milieu. \\

In de groeiende Heinz-Ketchup uit 2004 \ hebben \ we \ zin. \\

(Onderwerp)

= Wie/Wat + persoonsvorm?

- Het OW begint nóóit met een voorzetsel;
- Sommige OW'en zijn lastiger:
Wie heeft jou voor je verjaardag die oorbellen gegeven?
Vraag = wie/wat heeft?               Antwoord =  ?

Tip:  Maak een ander woord van 'Wie', zoals 'de trainer:
De trainer heeft jou voor je verjaardag die oorbellen gegeven. 

OW = 'de trainer', dus 'wie' is het onderwerp in de originele zin.

Lijdend voorwerp

- Hoeft niet in de zin te staan;

- Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + OW? Antwoord = LV

- In een zin met een naamwoordelijk gezegde staat nooit een LV

- Een LV begint nooit met een voorzetsel

vb. Deze aap wil altijd een gouden ring dragen.
Wie/wat wil deze aap dragen? Antwoord = een gouden ring (LV)

Meewerkend voorwerp

- Hoeft niet in de zin te staan;

- Aan/voor wie + gezegde + OW + LV? Antwoord = MV;

- Een MV is bijna altijd een mens of een dier;
- Controleer of je aan/voor kunt weglaten of kunt toevoegen.

Ineke heeft het antwoord aan mij gevraagd.
Vraag = Aan/voor wie heeft Ineke het antwoord gevraagd? Antwoord = 'aan mij'. 'Aan' kun je, door te schuiven, weglaten.

Bijwoordelijke bepaling

- Het 'prullenbakzinsdeel';
- Kunnen er meer van in een zin staan;
- Kunnen antwoord geven op 'waar?', 'wanneer?', 'waarvandaan?', 'waarheen?', 'waarom?', 'waardoor?', 'hoe?', enz. 

- Ook de bovengenoemde woorden zijn BWB's. 

- Sommige BWB's geven geen antwoord op vragen, maar blijven over in de zin.