Fictie les 4 tijd

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 2

Tijd

Koffietijd, theetijd, schooltijd .. vrije tijd!

Welke begrippen weet je
nog van de vorige lessen?
-perspectief

Lesdoelen

Na deze les weet je meer af op welke manier schrijvers tijd en ruimte  gebruiken om hun verhaal te vertellen of extra spanning in de bouwen. 

Kan je met behulp van de tips het tijdsperspectief in jouw boek bepalen.

flashforward:
De volgorde van een verhaal kan ook nog onderbroken worden door een flashforward. Dat is een vooruitblik. Een voorbeeld:

Hij keek nog een keer achterom, maar trapte toen stevig door en kwam gelukkig ruim voor de bel bij het fietsenhok aan. Opgelucht liep hij de school binnen.

Maar Wouter wist niet dat die beslissing bij het spoor hem nog duur zou komen te staan!

Wat weet je al over tijd in een verhaal? Heb je al iets opgezocht voor je onderzoek?

De tijd vliegt soms voorbij in een roman of kort verhaal. Uren, dagen en jaren kunnen binnen één zin verstrijken. Dit soort sprongen in de tijd worden aangeduid met de literaire term tijdverdichting.

Theorie (tijd)

Elk verhaal speelt zich in een bepaalde tijd af (periode).

Dit leid je af uit bijzonderheden, want dit is niet altijd meteen duidelijk.

Voorbeelden:

Historisch, Tweede Wereldoorlog, Eerste Wereldoorlog, het wilde westen, moderne tijd, prehistorie, toekomst.  

flashforward:
De volgorde van een verhaal kan ook nog onderbroken worden door een flashforward. Dat is een vooruitblik. Een voorbeeld:

Hij keek nog een keer achterom, maar trapte toen stevig door en kwam gelukkig ruim voor de bel bij het fietsenhok aan. Opgelucht liep hij de school binnen.

Maar Wouter wist niet dat die beslissing bij het spoor hem nog duur zou komen te staan!

Theorie (tijd)

Tijdsperspectief

Een verhaal kan chronologisch en niet-chronologisch verteld worden

Chronologisch = in de volgorde waarin het verhaal gebeurd is: je wordt wakker, gaat naar school, gaat naar voetbal ... (A,B,C,D,E).

Niet-chronologisch = als het verhaal bijvoorbeeld begint bij de afloop en er verteld wordt hoe het zo ver heeft kunnen komen. De voorgeschiedenis wordt verteld. (flashbacks/flashforwards (ABAB) of een tijdsprong (DABC(E))

flashforward:
De volgorde van een verhaal kan ook nog onderbroken worden door een flashforward. Dat is een vooruitblik. Een voorbeeld:

Hij keek nog een keer achterom, maar trapte toen stevig door en kwam gelukkig ruim voor de bel bij het fietsenhok aan. Opgelucht liep hij de school binnen.

Maar Wouter wist niet dat die beslissing bij het spoor hem nog duur zou komen te staan!

Verdichting: in één zin een lange tijd beschrijven. Er kwamen verschillende artsen langs ...

Theorie (tijd = spanning)

Een schrijver speelt met de tijd om het verhaal spannender te maken > spanningsboog.  Dit zijn de manipulatietechnieken van de schrijver.

Hoe?

Openplekken, dingen weglaten, iets lijkt tegenstrijdig ... dit maakt nieuwsgierig en zo blijf je doorlezen ...

Denk maar eens aan clifhangers in tv series, dit gebruikt een schrijver ook in een boek.

Open plekken roepen vragen op bij de lezer. Bepaalde informatie kan tegenstrijdig zijn en de lezer moet er dan achter komen wat juist is. Ook kan een schrijver bepaalde informatie achterhouden.

Een lezer kan zich ook afvragen waarom een personage zich gedraagt zoals hij zich gedraagt. Het zijn dus nog niet ingevulde stukken van een verhaal die je als lezer wil invullen. 

Theorie (verteltijd-vertelde tijd

De vertelde tijd is het tijdsbestek dat in een verhaal of deel van een verhaal besproken wordt. Het is letterlijk de tijd dat in het verhaal is verstreken.

De verteltijd is hoeveel woorden of zinnen of hoofdstukken de schrijver nodig heeft om dit te vertellen.

In de zin: Vier jaar later kocht Mevrouw Lecomte een nieuw paard is de vertelde tijd vier jaar, maar de verteltijd één zin. 

Hier wordt dus ook aan tijdverdichting gedaan: Vier jaar later: in 1 zin. 

Welk tijdsperspectief
speelt bij de Titanic?

1. Chronologisch
2. Flashbacks
3. Flasforwards
4. Tijdsprongen

In de volgende film moet een soldaat zijn broer redden door een belangrijke boodschap over te brengen. 

Je volgt de soldaat op zijn spannende reis vanaf dat hij zijn opdracht krijgt tot aan .....

Welk tijdsperspectief
heeft het verhaal "1917"?

Begin van de film 'Up'

Is "Up" dus chronologisch verteld of niet?

1. Ja
2. Nee

In het filmpje van Pixar zaten ook een aantal stukken met tijdsverdichting, noem er een of meer.

Ruimte

Stad, platteland, spookhuis, mooi of slecht weer ...

Ruimte of plaats

De ruimte of plaatsen waar een verhaal waar een verhaal zich afspeelt zorgt ervoor dat je er als lezer helemaal in zit. Je kan het helemaal voor je zien. Het zorgt ook voor sfeer en spanning in een verhaal. 

Ruimte of plaats(en)

Verschillende ruimtes en het weer zorgen voor verschillende sferen/spanning.

Denk aan: storm, schipbreuk. De mooie onderwaterwereld van Ariel, de enge grot van de zeeheks ... 

Denk na over de sfeer in jouw boek, is de ruimte belangrijk?

Vragen? Dan nu aan het werk

Je leest verder in je boek, en/of werkt aan je onderzoek.