H5 - T6: BS4 transplantatie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Geven aan anderen?

B4: Transplantatie en bloedtransfusie

Vandaag

1. Vragen en uitleg

3. 10 min. zelfstandig werken

2. Practicum

3. Lezen

Wat is immuniteit?

1. Immuniteit is dat 1 persoon wel 100 anderen kan besmetten
2. Als je immuun bent dan word je heel ziek van een ziekteverwekker
3. Als je immuun bent dan kun je anderen heel erg besmetten met het virus
4. Als je immuun bent dan word je niet/ nauwelijks ziek van een ziekteverwekker

Een nadeel van passieve immuniteit is...

1. het is duur omdat het maken van antistoffen duur is
2. het is kortdurend omdat de antistoffen afgebroken worden
3. het is kortdurend omdat de antistoffen maar kort aangemaakt worden door je lichaam
4. het is gevaarlijk om antistoffen in je lichaam te spuiten

1)

2)

3)

ziekteverwekker

antigenen

antistoffen

Wat is kunstmatige immuniteit?

1. Medicijnen innemen
2. Vaccineren (inenten)
3. Niet echt immuun zijn

Doodt geïfecteerde lichaamscellen.

Maakt antistoffen tegen vrij rondzwemmende indringers.

Herkennen ziekteverwekker en activeren specifieke afweer.

B-lymfocyt

T-helpercel

(cytotoxische) T-cel

Wat is een voorbeeld van kunstmatige passieve immuniteit

1. vaccinatie
2. serum toedienen
3. een ziekte doormaken
4. borstvoeding

Wat is natuurlijke immuniteit?

1. je bent gevaccineerd en hebt daardoor antistoffen tegen de ziekte.
2. Je bent ziek geweest en hebt daardoor antistoffen tegen de ziekte.
3. je bent immuun door een vaccinatie
4. je bent immuun zonder ziek geweest te zijn.

Antistof

Ziekteverwekker

Antigenen

B-lymfocyt

Fagocyt

Wat je tot nu toe geleerd hebt

- Je lichaam reageert om lichaamsvreemde stoffen (antigenen)

- Afweer werkt a-specifiek en specifiek.

- Immuun word je op een natuurlijke en kunstmatige manier. 

Dit kan zowel passief en actief.

Wat we vandaag doen

- Het MHC/HLA per persoon is uniek. Wat betekent dat?

- Waarop moet je letten bij bloedtransfusies?

- Rhesusfactor is belangrijk bij zwangerschappen. Waarom?

Wat is MHC?

Major Histocompatibility Complex

Alle cellen hebben MHC I. 

Met MHC I kunnen bloedcellen checken of 't lichaamseigen is.

Dit is een probleem bij transplantatie.  

MHCI   MHCII eiwitten

Bloedtransfusie

Bloedcellen hebben wel antigenen:

- Antigeen A/B

- Rhesusfactor

(en daarnaast nog 8)

Bloed wordt voor transfusie eerst met kruisproef getest.

Rhesus factor

• Naast antigenen A en B, is er ook nog antigeen Rhesus.
• Als het antigeen Rhesus vastzit aan de rode bloedcel, noemen wij dit Rhesus positief bloed (Rh+).
• Als het antigeen Rhesus niet vastzit aan de rode bloedcel, noemen wij dit Rhesus negatief (Rh-).
  

Resusbaby

moeder Rh- 

baby Rh+

www.bioplek.org

VRAGEN

Vragen?

Jessica heeft bij een ernstig auto-ongeluk veel bloed verloren en moet een bloedtransfusie hebben. Jessica heeft bloedgroep B.

Het donorbloed mag dus geen antigeen         bevatten.

Ze kan dus bloedgroep         en bloedgroep          ontvangen.

A

B

AB

O

Rhesusfactor

Mensen met Rh- hebben geen rhesusantigeen, maar ook geen antistoffen tegen rhesus.

Bij zwangerschappen kan de rhesusfactor voor problemen zorgen. 

bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Geen antigeen 

Antigeen A

Antigeen AB

Antigeen B

Patiënt X heeft bloedgroep B. Welk donor bloed kan deze patiënt WEL of juist NIET ontvangen?

WEL

NIET

Donorbloed met bloedgroep A

Donorbloed met bloedgroep B

Donorbloed met bloedgroep AB

Donorbloed met bloedgroep 0

Persoon 1: bloedgroep A

Persoon 2: bloedgroep 0

Welke antistoffen maken persoon 1 en 2?

Anti-A

Anti-B

Welk genotype hoort bij welke bloedgroep?

Bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Ontvanger bloedgroep: A-

Donor bloedgroep: 0+

Ontvanger bloedgroep: AB+

Donor bloedgroep: B-

Ontvanger bloedgroep: A+

Donor bloedgroep: AB-

Antigeen A

Antigeen B

Antigeen A & B

Geen antigenen

Bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Klontert

Zonder gevaar mogelijk

Bloedgroep A ontvangt van bloedgroep AB

Bloedgroep B ontvangt van bloedgroep 0

Bloedgroep AB ontvangt van bloedgroep A

Bloedgroep 0 ontvangtvan bloedgroep AB

In de volgende gevallen worden bij de mens weefsels overgebracht:
1 bij een harttransplantatie van iemand met dezelfde bloedgroep en RH-factor
2 bij een transfusie waarbij iemand met bloedgroep AB Rh+ voor de eerste keer bloed krijgt van iemand met bloedgroep AB Rh-,
3 bij een bypass-operatie, waarbij een stukje bloedvat uit een been van deze patiënt wordt overgebracht naar zijn hart.

Wanneer ontstaat een afweerreactie bij de ontvanger?

1. bij 1
2. bij 3
3. bij 2
4. in geen van de gevallen

Op welk chromosoom zal het gen voor het Rhesus-eiwit zich bevinden?

1. op het X-chromosoom
2. op het Y-chromosoom
3. op een geslachtschromosoom
4. op een van de 22 'autosomen'

Een man heeft geen bloedfactoren op zijn rode bloedcellen maar wel rhesusfactor. Welke bloedgroep heeft hij?

1. AB+
2. AB-
3. O+
4. O-

Iemand heeft resus-positief (Rh+) bloed.
Welk antigeen heeft hij op de buitenkant van zijn rode bloedcellen?
Kan hij resus-antistof maken?

1. wel resus-antigeen wel resus-antistof
2. wel resus-antigeen geen resus-antistof
3. geen resus-antigeen wel resus-antistof
4. geen resus-antigeen geen resus-antistof

Een resusnegatieve (Rh-) moeder heeft bij het krijgen van het eerste resuspositieve (Rh+) kin nog geen problemen. dit komt doordat...

1. de resusfactor wordt nog niet herkend door fagocyten
2. de resusfactor wordt nog niet herkend door lymfocyten

Aan wie kan een donor met A+ wel bloed geven?

uitleg

Iemand met bloedgroep A+ heeft zowel antigeen A als antigeen Rhesus op zijn rode bloedcellen. Die kan alleen gegeven worden aan iemand die niet vecht tegen A en Rh. De patient moet dus minsten A en + hebben

1. AB-
2. AB+
3. O+
4. O-

maak 26 t/m 34

1. Vragen en uitleg

2. 10 min. zelfstandig werken

3. Practicum  

4. Lezen tot 12.50u