BSR 04/04 2k Grammatica ZD §4 samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Open je boek alvast op blz. 208-209.
Log alvast in op LessonUp
(de code staat  linksonder in beeld).

§2: Herhaling leerjaar 1 th

§4: Samengestelde zinnen

Voordat we beginnen:

WELKOM 2KB

GRAMMATICA

ZINSDELEN

• Je weet hoe je in een zin de persoonsvorm, het onderwerp
  en het werkwoordelijk gezegde kunt vinden.
• Je weet het verschil tussen enkelvoudige en samengestelde zinnen.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• Verder met Cursus 5: Grammatica zinsdelen;
• herhaling vorige les;
• uitleg paragraaf 4 (en hierbij aantekeningen maken);
• opdrachten paragraaf 4 (digitale paragraaf);
• gezamenlijk afronden.

Je kunt de persoonsvorm in een zin op drie manieren vinden. 

Schrijf mee in je schrift, maak aantekeningen!

De tijdproef

1) Verander de zin van tijd.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Naud wil in het weekend geen huiswerk maken.
• Naud wilde in het weekend geen huiswerk maken.

De vraagproef

2) Maak van de zin een vraag.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

• Alette, Hester en Fenna hebben woensdag ingehaald. 
• Hebben Alette, Hester en Fenna woensdag een toets ingehaald?

De getalsproef

3) Verander het getal (het aantal) van de zin. Het gaat dan niet meer om één persoon, maar bijvoorbeeld om twee.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Hiddo zat tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.
• Hiddo en Wout zaten tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.

''Tijdens de wedstrijd scoorde Frank een hattrick.''
Wat is de persoonsvorm?

Welke van de drie manieren heb jij bij de vorige vraag gebruikt om de persoonsvorm te vinden?

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen. Zinsdelen kun je uit een zin halen door te kijken naar welke woorden je voor de persoonsvorm kunt plaatsen. Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen. Een voorbeeldzin:

• Jan heeft Pim vorige week geld geleend.
• Jan / heeft / Pim / vorige week / geld / geleend.

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Tijdens / de wedstrijd / scoorde / Frank een hattrick.

1. juist
2. onjuist

''Het Kwaku Summer Festival werd gehouden in het Nelson Mandelapark.''

Neem de zin over en verdeel de zin in zinsdelen. Plaats tussen de zinsdelen een schuine streep /

Het onderwerp

Het onderwerp in een zin:

'Tijdens zijn show amuseert de cabaretier het publiek met zelfgeschreven liedjes.'

De cabaretier = het onderwerp

Het onderwerp van de zin is vaak een persoon (of dier/ding) die iets doet. Vrijwel elke zin heeft een onderwerp.

• Hoe vind je het onderwerp? Stel de vraag: Wie/wat + persoonsvorm

• 
  

Wat is de persoonsvorm?

Yellowstone is een Amerikaanse dramaserie ontwikkeld door Taylor Sheridan en John Linson.

1. is
2. dramaserie
3. ontwikkeld
4. door

Wat is het onderwerp?

Yellowstone is een Amerikaanse dramaserie ontwikkeld door Taylor Sheridan en John Linson.

1. Yellowstone
2. een Amerikaanse dramaserie
3. Taylor Sheridan
4. Montana

Werkwoordelijk

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin. Ze zeggen wat het onderwerp (mens, dier of ding) doet of ondergaat. De persoonsvorm is altijd een onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.

Als er meer werkwoorden in de zin staan, horen die er ook bij.

gezegde (wg)

Werkwoordelijk

• Bepaal welke woorden werkwoorden zijn.
• Deze woorden vormen samen het werkwoordelijk gezegde.
• Delen van een scheidbaar werkwoord horen ook bij het wg.
  
  De bezorger / heeft / het pakketje / gisteravond / afgeleverd.

gezegde (wg)

Noteer de werkwoorden:

De snel groeiende plant moet nodig overgezet worden in een andere pot.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Het Westerpark in Amsterdam begint zo langzamerhand een toeristische attractie te worden.

''Duizenden mensen werkten vijf jaar lang aan de bouw van de Afsluitdijk.''

Hoe veel werkwoorden staan in bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Noteer van de volgende twee zinnen de persoonsvorm (pv), het onderwerp (ow), het werkwoordelijk gezegde (wg).

1. Mijn broertje koopt iedere maand een nieuwe game.

PV =                                       OW =                                       WG = 

      

2. Ik heb gisteren een nieuwe fiets gekregen. 

PV =                                        OW =                                        WG = 

Twee zinnen ontleden

Sigaretten worden ieder jaar duurder.

Persoonsvorm

Onderwerp

Werkwoordelijk gezegde

Sigaretten

worden

worden duurder

Met een Spotify account kun je muziek downloaden op je mobiel.

Persoonsvorm

Onderwerp

Werkwoordelijk gezegde

kun downloaden

kun

je

De leerlingen hebben het tekenlokaal met graffiti versierd.

Persoonsvorm

Onderwerp

Werkwoordelijk gezegde

De leerlingen

hebben versierd

hebben

§4 Samengestelde zinnen

blz. 204-205

Samengestelde zinnen

• In teksten kunnen enkelvoudige en samengestelde zinnen staan. Een enkelvoudige zin heeft één persoonsvorm. Als je twee enkelvoudige zinnen aan elkaar plakt, krijg je een samengestelde zin. Een samengestelde zin heeft twee persoonsvormen.

Samengestelde zinnen

Enkelvoudige zinnen	Samengestelde zinnen
Hakan kiest de muziek uit. Britt maakt de hapjes.	Hakan kiest de muziek en Britt maakt de hapjes.
Ik fluit een liedje. Ik fiets naar school.	Ik fluit een liedje, terwijl ik naar school fiets .
Het gaat morgen regenen. De sportdag is uitgesteld.	Omdat het morgen gaat regenen, is de sportdag is uitgesteld.

In een samengestelde zin staat ook een voegwoord: een woord waarmee je de zinnen aan elkaar plakt. Voegwoorden zijn bijvoorbeeld: en, terwijl, omdat, zodat, nadat, als, toen, want, maar, of, dus. Vaak staat het voegwoord tussen de twee zinnen, maar het kan ook vooraan staan. Een voegwoord geeft een verband aan.

Zware stormen krijgen van weerdienst KNMI een naam, zodat mensen de storm serieus nemen.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Zware stormen krijgen van weerdienst KNMI een naam, zodat mensen de storm serieus nemen.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Uitlegfilmpje!

Wat?	Cursus 5 Grammatica zinsdelen. §4: Samengestelde zinnen. Opdracht 3 en 4 (blz. 209).
Hoe?	Zelfstandig. Maak de opdrachten via de online methode.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuten.
Klaar?	Oefen verder met paragraaf 2 en 4 in de online trainer.

Oefenen (huiswerkopdrachten)

• Je weet hoe je in een zin de persoonsvorm, het onderwerp
  en het werkwoordelijk gezegde kunt vinden.
• Je weet het verschil tussen enkelvoudige en samengestelde zinnen.

Lesdoelen

Wanneer kun je de vraagproef niet gebruiken om de persoonsvorm te vinden?

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?