Fictie - les

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3,4

Planning

Film afkijken

Begrippen fictie

Werken aan fictie

Verschillende vormen fictie

Verschillende vormen van fictie:

• Proza;
• Poëzie;
• Toneel.

Wat is proza?

• Korte verhalen;
• Novelles (verhalen tussen tachtig en honderd pagina's)
• Romans (verhalen langer dan honderd pagina's)

Realistisch

• Een verzonnen verhaal kan lijken op de werkelijkheid. 
• Een verhaal is realistisch als het lijkt op de werkelijkheid, geloofwaardig is en geen fantasie-elementen bevat. 

Niet-realistisch

• Als er dingen voorkomen in een verhaal die niet geloofwaardig zijn. 
• Of als er fantasie-elementen voorkomen zoals: tovenaars, zombies en aliëns. 

Realismelijn

Verschil verteltijd/ vertelde tijd

Verteltijd

Vertelde tijd

De tijd die beschreven wordt in het verhaal.

Versnelling / vertraging / scène 

Vertelde en verteltijd kunnen kunnen hetzelfde zijn, maar dat hoeft niet. Drie mogelijkheden:

1. Versnelling / tijdverdichting = een lange gebeurtenis wordt kort verteld. -> Vertelde tijd is groter dan verteltijd
2. Vertraging = een gebeurtenis wordt uitgebreid verteld -> Vertelde tijd is kleiner dan verteltijd
3. Scène = een gebeurtenis duurt net zo lang als de leestijd (vaak een dialoog) -> Vertelde tijd is min of meer gelijk aan verteltijd.

Waargebeurde elementen

• Een verhaal met waargebeurde elementen blijft fictie.
• Een schrijver voegt dan dingen toe aan het verhaal of verzint er dingen bij. 

Genre

• Elk genre heeft zijn eigen onderwerpen en kenmerken.
• Bijvoorbeeld: historisch verhaal, avonturen roman, oorlogsverhaal, liefdesverhaal, probleemverhaal etc. 

Genre

Genre is een verzameling van verhalen die tot dezelfde soort horen. Voorbeelden van genres:

avonturenroman;

historische roman;

liefdesroman;

oorlogsroman;

psychologische roman;

science fiction.

Thema

Een thema is een soort onderwerp van het verhaal.

-oorlog

-liefde

-vertrouwen

-vriendschap

Leeservaring beschrijven

• Als je je leeservaring gaat beschrijven, dan vertel je wat je van het boek vond dat je gelezen hebt.
• Je kunt beoordelingswoorden gebruiken om je leeservaring te beschrijven. 

Beoordelingswoorden

Wat het verhaal met je doet:

• Spannend - saai
• Duidelijk - verwarrend
• Humoristisch - zonder humor
• Veel actie - gebeurt weinig in
• Verdrietig - vrolijk

Beoordelingswoorden

Realistisch of niet-realistisch?

• Geloofwaardig - ongeloofwaardig
• Herkenbaar - niet herkenbaar
• Levensecht - bedacht
• Kan echt gebeuren - kan niet echt gebeuren

Personages

Hoofdpersoon

• Belangrijkste personage in een verhaal. 
• Meestal één hoofdpersoon. Maar soms ook meer. 

Personage - hoofdpersoon

• je weet wat hij denkt en voelt;
  
• je weet wat zijn karaktereigenschappen zijn;
  
• hij maakt een karakterontwikkeling door.
  

- round characters!

Personages

Hoofdpersoon:

• Wordt uitgebreid beschreven: je leest wat deze persoon denkt en voelt.
• Heeft meestal een probleem of opdracht in het verhaal dat opgelost of volbracht moet worden. 

Personage - bijpersoon

• je weet gedachten en gevoelens niet;
  
• ze veranderen niet;
  
• ze reageren vaak voorspelbaar.
  

- flat characters!

Personages beschrijven en karakterontwikkeling

Je kunt personages beschrijven aan de hand van:

- Uiterlijk

- Kenmerken (geslacht, leeftijd, gezondheid, achtergrond)

- Karaktereigenschappen

- Relaties met andere personages

Vertelperspectief

Een verhaal kan vanuit verschillende standpunten geschreven worden:

• Ik-perspectief.
• Hij-/zij-perspectief
• Alwetende verteller
• Wisselend perspectief

Vertelperspectief

Ik-perspectief

• De gebeurtenissen worden verteld vanuit de ik-vorm. 
• Je zit als het ware in het hoofd van de ik-persoon.

Vertelperspectief

Hij-/zij-perspectief (personale)

• De gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld. 
• Let op: een schrijver kan ook een wisselend perspectief gebruiken. Dan wisselen verschillende personen elkaar af. 

3. Alwetend perspectief

• De verteller is iemand die alles weet van alle personages;
• Geschreven in de hij- en zij-vorm;
• Deze verteller is geen personage in het verhaal. 

Ook wel 'alwetende verteller' genoemd. 

Tot hier gekomen. 

Tijd

Hoe verloopt het verhaal?

• chronologisch;
  

- van begin naar eind

• voorgeschiedenis;
  

- midden in het verhaal

• niet-chronologisch;
  

- van eind naar begin

Eind

Een verhaal kan op twee manieren eindigen:

• gesloten;
  

- het verhaalprobleem is opgelost

• open;
  

- sommige zaken zijn nog niet opgelost (zelf invullen)

Opbouwschema van verhalen

Beginsituatie

Dieptepunt

Slot

Ontstaan van probleem

Steeds meer moeilijkheden

Langzame verbetering

Zelfstandig werken

Wat?	Boeken lezen, begrippen leren en koppelen aan jouw gelezen boeken
Hulp nodig?	Overleg met je buurman/buurvrouw. Vraag stellen
Tijd?	Tot einde van de les
Leren?	Zie Teams -> fictie