In deze les zitten 23 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.
Onderdelen in deze les
Vandaag
Basisstof 6: Opvoeding of aanleg?
Slide 1 - Tekstslide
Lesdoelen:
Bs 6:
Je kunt het doel van tweelingonderzoek beschrijven.
Je kunt verklaren dat epigenetica kan leiden tot een ander overervingspatroon dan volgens de wetten van Mendel.
Slide 2 - Tekstslide
Welke beschrijving hoort bij welk begrip?
Bevat informatie over één erfelijke eigenschap
Bestaat uit DNA en eiwitten
Is een variant van een gen
De stof die de code bevat over erfelijke eigenschappen
Chromosoom
Allel
DNA
Gen
Slide 3 - Sleepvraag
Wat is de verhouding in het fenotype van de nakomelingen als: Aa x Aa
A= Kuif, a= geen kuif, AA= lethaal
A
Kuif: geen kuif = 3 : 1
B
Kuif: geen kuif = 2: 0
C
Kuif: geen kuif = 2: 1
D
Kuif: geen kuif = 1: 1
Slide 4 - Quizvraag
Wat is een typisch kruisingsschema voor een monohybride overerving?
A
B
C
D
Slide 5 - Quizvraag
Kruisingen die we tot nu toe hebben behandeld:
Monohybride: Aa x Aa
Intermediair: IAIa x IAIa
X-chromosomaal: XAXa x XAY
Bloedgroepen: IAi x IBi
Lethaal: AA = dood
Gekoppelde overerving: x
Ongekoppelde overerving: AaBb x aabb
Slide 6 - Tekstslide
Wat is het genotype van nummer 7 in de stamboom?
A
AA
B
Aa
C
aa
Slide 7 - Quizvraag
A
De ziekte is dominant
B
De ziekte is recessief
Slide 8 - Quizvraag
Bij de mens komen twee gekoppelde genen voor: A en B. Hoe groot is de kans (procenten) dat een vader en een moeder met een chromosoompatroon zoals hiernaast een kind krijgen met genotype aaBb?
Slide 9 - Open vraag
Slide 10 - Tekstslide
Gekoppelde overerving
Beide genen liggen op HETZELFDE
chromosoom
Onafhankelijke overerving
Beide genen liggen op VERSCHILLENDE
chromosomen
Slide 11 - Tekstslide
Gedrag: Erfelijk of aangeleerd?
Slide 12 - Tekstslide
Nature-nurture
Fenotype = milieu + genotype
Welke speelt een grotere rol?
Herhaling in generaties van: alcoholisme, huiselijk geweld en misbruik.
Maar ook: creativiteit, verlegenheid, rekenvaardigheid.
Slide 13 - Tekstslide
Gedrag van mensen wordt bepaald door hun genen.
Filosofen/Wetenschappers bij nature-nurture
Criminelen zien er anders uit dan niet-criminelen.
Het meeste gedrag van mensen en dieren is aangeleerd.
Criminaliteit is niet aangeboren, maar mensen kiezen er zelf voor om crimineel gedrag te vertonen.
John Locke & John Stuart Mill
Lombroso
Behavioristen Pavlov en Skinner
Merton
Slide 14 - Tekstslide
Tweeling-onderzoek
Als je gedrag van vader en zoon vergelijkt: overeenkomsten erfelijkheid of leergedrag?
Het meest geschikt zijn ééneiige tweelingen die gescheiden zijn opgegroeid. Identiek genotype, verschil is milieu.
< Erik en Peter, ééneiige tweeling uit Nederland, gescheiden opgegroeid.
Slide 15 - Tekstslide
Slide 16 - Video
Epigenetica
Onderzoek naar beinvloeden genactiviteit.
Aangezette of uitgezette genen (methylering) blijken geërfd te kunnen worden.
Slide 17 - Tekstslide
Slide 18 - Video
Epigenetica
Slide 19 - Tekstslide
Genexpressie: Agouti muizen / Randy Jirtle
- Choline, vitamine B12 & foliumzuur
- Nakomelingen slanker, bruinig,
minder kans op obesitas & kanker
- agouti-gen uitgeschakeld
Slide 20 - Tekstslide
Epigenetica gaat over:
A
Het effect van de DNA-code op het fenotype.
B
Het effect van de omgeving op uiting van genen.
C
Mutaties van de DNA-code door omgeving.
D
Het doorgeven van mutaties in DNA.
Slide 21 - Quizvraag
Een ééneiige tweeling groeit gescheiden van elkaar op. Wat zou je goed kunnen onderzoeken met behulp van deze tweeling?