Lear mar Frysk - module 1 - les 9 (Gek op skiednis)

• Fries
• Beroepsopleiding

Lear mar Frysk - module 1 - les 9

Alleen al door de woordenlijsten te leren kent iedere cursist nu zo'n 1000 woorden. Natuurlijk kent iedereen er al veel meer, want niet alle woorden uit de lessen staan in de woordenlijst.

Yn it filmke hearre we oer 'teatsen'. It is keatsen mar dan mei in tennisracket.

Noteer zoveel mogelijk Friese Sporten.

Keatsen (komt út Frankryk)

Teatsen

Kuorbal

Fierljeppen (1957 earste wedstriid Winsum)

Skûtsjesilen (1836 IFKS, 1945 SKS)

Damjen Frysk spul

Alvestêdetocht (1909 Pim Mulier)

Koartebaan reedriden

Wurklist

• Fryske sporten
• Húswurk en lochboek
• Keatsen
• Tema's kanon Fryske skiednis
• Om thús te dwaan

• Neigesetsje

Opdracht 1

1. Set in streekje ûnder dyn kar fan fiif wurden út de list.
2. We harkje nei it liet 'De keatsbal' fan Piter Wilkens.
3. Ast ien fan dyn wurden hearst, setst der in krúske by.

Keatsbal - Piter Wilkens

sjen	dea	flokt	sleat	gers
meist	gjin	hurde	allinne	boppeslach
grûn	sykje	tsjin	krânse	rûn
eins	hjir	sûnder	werom	dien
loft	útslein	flibe	mei	nea
fleane	oars	hinne	fjild	kâld

By dizze opdracht wurde earder learde wurden werhelle. Alle 20 wurden komme yn it liet oan bar.

Lit it liet hearre. As kursisten in wurd fan de bingokaart foarbykommen hearre, sette se dêr in krúske by.

Keatsbal - Piter Wilkens

Húswurk en Lochboek

Húswurk makke en lochboek byholden?

Hokker moaie / nijsgjirrige wurden binne der opskreaun?

Diel A opdracht 8 en 9 foarlêze.

Diel B opdracht 10 en 11 noch fragen?

Diel C opdracht 12 en 13 wa hat in foarbyld?

Ekstra opdrachten 14 en 15 wa hat in foarbyld?

Harkje, lêze en útspraak

Opdracht 2 Harkje ... tabel stiet yn boek)

Ik lês de tekst 'Anke, Wibe, Frits en Maaike' foar. Folje it skema yn.

hâldt fan	Anke	Wibe	Frits	Maaike
kuorbal
tennis
keatse
fytse
lêze
nei muzyk harkje
postsegels sammelje
nifelje

De lêsboeken kinne net ticht mar it is net de bedoeling dat de kursisten meilêze. Se kinne ek it skema efkes oernimme of de têkst ôfdekke mei in papierke.

Opdracht 2 Harkje ... no mei antwurden

Ik lês de tekst 'Anke, ...' nochris foar. Let op de útspraak.

hâldt fan	Anke	Wibe	Frits	Maaike
kuorbal	x			x
tennis	x		x
keatse	x
fytse	(x)
lêze		x
nei muzyk harkje	x			x
postsegels sammelje		x
nifelje			x	x

Opdracht 3 lûdop lêze

1. Dat wie in echte boppeslach.
2. Neffens my wie de bal bûten.
3. Ik haw trije wedstriden spile hjoed.
4. De kuorbalwedstriid giet net troch.
5. Hâldsto fan fuotbal?
6. Ik hâld net fan fytsen (ik haw it mier oan fytsen), ik kuierje leaver.

Lês de sinnen yn twatallen oan elkoar foar.

Wês taret op in klassikale foarlêsbeurt.

Beurt krigen mar wol kursist net foarlêze? Jou dan de beurt oan in oar út de groep.

Tinke jim nije wike oan it jild?

Opdracht 4 Frysk - Nederlânsk

Yn it ferhaal 'Anke, Wibe, Frits en Maaike' steane skean printe wurden. Set dizze wurden oer nei it Nederlânsk.

Vertaaltips:

1. Bekijk eerst het woord in de context. 
2. Gebruik de woordenlijst in je lesboek. 
3. Zoek het woord op bij 'Sykje' op www.Frysker.nl. 

Jou oan dat kursisten opdracht 3, 4 en 5 meitsje kinne.

Opdracht 7 harkje en lêze

1. Ik lês de tekst 'Fryske sporten' foar. Lês mei en folje de wurden yn.
2. Ik lês de tekst nochris foar. Harkje goed nei de útspraak en kontrolearje de antwurden.

Lês net te fluch.

It giet net om stavering.

Opdracht 6 tiidwurden 

Skriuw de tiidwurden leare, keatse, spylje en sammelje út.

Bepraat dyn antwurden mei dyn buorman/buorfrou.

Mei help fan it skema út les 2 kin dizze opdracht selsstannich makke wurde. Bepraat de antwurden meielkor. Dan hast ek even in idee oft de kursisten it begripe.

Opdracht 5 Frysk skriuwe 

Skriuw acht koarte sintsjes yn it Frysk.

1. kuorbal

2. meielkoar

3. simmerdeis

4. fuort

5. skoalle

6. hast

7. dwaande

8. wedstriid

De kursisten hawwe no foldwaande wurden leard om koarte sintsjes skriuwe te kinnen. Skriuwen is ek in moai opstapke nei it praten. 

Lit de sinnen ynfolje yn in Padled of yn LessonUp.

Skriuw ien fan dyn sinnen oer:

kuorbal - meielkoar - simmerdeis - fuort - 

skoalle - hast - dwaande - wedstriid

Ta beslút

Winne

It ferhaal komt werom by opdracht 10 en 11 fan diel B. It foarlêzen fan dit ferhaal nimt sa'n 8 minuten yn beslach.

2019: In freoneploech út Wergea makket in âlde dream wier: keatse yn Central Park yn New York. 

Jierren lyn kamen se op it idee om te keatsen yn Central Park. Dat is yntusken 30 jier lyn. Alle moannen die elkenien fan de groep in tientsje yn de pot.

Oft de Amerikanen ek reagearren op de keatserij? "De foarbygongers seagen wol hiel efkes nei ús. Dat wy mei de hân slaan, fûnen se bysûnder. Mar al gau rûnen se ek wer fierder, want se sjogge hjir in hiel soad nuvere dingen."

Om thús te dwaan

Om thús te dwaan

Opdracht A, B en C = 3x20 minuten.

A = opdracht 8 en 9

B = opdracht 10 en 11

C = opdracht 12 en 13 teksten skiednis side 168!!!

 

Foar wa't no noch syn nocht net hat

Ekstra oefeningen = opdracht 14 en 15

Ferjit net dyn lochboek by te hâlden.

Sjoch op 

www.edufrysk.nl

* harkje nei de teksten

* kompjûter sjocht dyn wurk nei

It is effektiver om trije kear 20 minuten húswurk te meitsjen as ien kear 60 minuten. Antwurden steane achter yn it boek.

De oefeningen even koart by del rinne om der wis fan te wêzen dat de kursisten snappe wat de bedoeling is. Ferjit it lochboek net.

www.11en30.nl

Sykje in plaatsje út.

Lês de tekst dy't derby heart,

(side 168 yn it boek).

Nije wike fertelst yn ien minút (yn it Frysk/Nederlânsk) oer dyn tema.

Dorina > De Ko

Bert > Hegebeintum

Frank > Skippers en keaplju

Sacha > Grutte Pier

Ineke > Joast Hiddes Halbertsma

Roel > Nei it lân fan dream en winsken

Gitta > Margaretha Geertruide Zelle

Rudi > Ofslútdyk

Ronald > Abe Lenstra

Jeanine > Kneppelfreed

Marjon > Alvestêdetocht

TIP: sjoch op de webside www.11en30.nl (Frysk/Ned) of yn it boekje 'gewoan gek op skiednis' ISBN 978 90 6273 980 6 (Frysk)

Neigesetsje

Praat mar Frysk lansearret de Fryske Freed. Alle twadde freeds fan de moanne is it Fryske Freed. It doel? It Frysk sichtberder en hearberder meitsje rûnom yn de Provinsje en dêrbûten troch minsken oan te moedigjen it Frysk faker te brûken. Dus: wat dochsto yn it Frysk op Fryske Freed? It kin fan alles wêze, lyts of grut, lit dyn kreativiteit gean en diel it mei ús mei #FryskeFreed! Mear ynfo? Sjoch www.praatmarfrysk.nl.

Stap foar stap:

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Nedich (fan it meast nei it minst):

*

*

*

*

*

*

Resept foar pipernuten

Lis de strookjes yn de goede folchoarder.

Nedich = fan it meast nei it minst.

Stap foar stap:

1. Set de oven op 175 °C.
   
2. Fetsje de bakplaat alfêst yn.
   
3. Doch alle yngrediïnten byinoar.
   
4. Knyp de yngrediïnten ta in bol.
   
5. Meitsje knikkertsjes fan it deech.
   
6. Lis de knikkertsjes op de bakplaat.
   
7. Doch de bakplaat mei de pipernuten yn ’e midden fan de oven.
   
8. Bak de pipernuten yn 20 minuten gear.
   
9. Lit se bûten de oven ôfkuolje.
   
10. Lekker ite.

Nedich (fan it meast nei it minst):

• 125 gr selsrizend bakmoal,
  
• 50 gr bûter,
  
• 50 gr brune sûker,
  
• ½ ytleppel spekulaaskrûden,
  
• 1 teeleppel sjerp,
  
• ½ teeleppel sâlt.

Resept foar pipernuten

Lis de strookjes yn de goede folchoarder.