Lear mar Frysk - module 1 - les 8 (Lyts Frysk puzelboekje)

• Fries
• Beroepsopleiding

Lear mar Frysk - module 1 - les 8

Muziek helpt om de klanken van een taal te herkennen en te leren. Op Edufrysk staan veel liedjes, leuk om naar te luisteren en om mee te zingen. Zingen blijkt één van de beste manieren te zijn om de uitspraak te oefenen.

Mear gatsjepanne foto's: Google 'colander hat'.

Wurklist

• Gatsjetekst
• Húswurk en lochboek
• Iten
• Werhelling inkeltal en meartal
• In Frysk petear yn in restaurant
• Om thús te dwaan
  

• Neigesetsje

Gatsjetekst

Foarearst neat oan e hân, hy hie in moaie pleats en in stik lân

Hy fielde him frij, mei syn wiif, twa _1__ en de kij

Mar doe kamen dêr de Saksen oan, se ha de hiele boel bedoarn

En samar yn in eagenblik stie syn pleats yn 'e fik

Neat fan syn libben oer, hy hat alles ferlern yn it _2__

Hy slipet syn swurd, wês mar _3__ en wit wat dit betsjut

Hy hat moai wat mankrêft by elkoar, se komme _4__ wol op it spoar

En se sill gjin minske sparje

Refrein

Sa giet hy troch it lân, bisto in Fries dan skoddest him de _9__

Mar hasto in aksint, begjin mar te _10__ want hy giet troch it lint

Hy wurdt oe sa _11__ en pakt syn swurd, fiket earst in grut stik út dyn burd

Dus ik soe _12__ mar net wer komme

Refrein

Grutte Pier

Refrein

Hy seit:

Earst wol ik witte, bisto ien fan _5__?!

Dus lit ik dy switte, pas dan hearst hjir _6__

Bûter, brea en griene _7__

Ast dat net sizze kinst, bist gjin oprjochte _8__

Gatsjetekst

Foarearst neat oan e hân, hy hie in moaie pleats en in stik lân

Hy fielde him frij, mei syn wiif, twa bern en de kij

Mar doe kamen dêr de Saksen oan, se ha de hiele boel bedoarn

En samar yn in eagenblik stie syn pleats yn 'e fik

Neat fan syn libben oer, hy hat alles ferlern yn it fjoer

Hy slipet syn swurd, wês mar benaud en wit wat dit betsjut

Hy hat moai wat mankrêft by elkoar, se komme jim wol op it spoar

En se sill gjin minske sparje

Refrein

Sa giet hy troch it lân, bisto in Fries dan skoddest him de hân

Mar hasto in aksint, begjin mar te draven want hy giet troch it lint

Hy wurdt oe sa lilk en pakt syn swurd, fiket earst in grut stik út dyn burd

Dus ik soe hjir mar net wer komme

Refrein

Grutte Pier

Refrein

Hy seit:

Earst wol ik witte, bisto ien fan ús?!

Dus lit ik dy switte, pas dan hearst hjir thús

Bûter, brea en griene tsiis

Ast dat net sizze kinst, bist gjin oprjochte Fries

Húswurk en Lochboek

Húswurk makke en lochboek byholden?

Hokker moaie / nijsgjirrige wurden binne der opskreaun?

Diel A opdracht 8 puzel makke?

Diel B opdracht 9 en 10 noch fragen?

Diel C opdracht 11, 12 en 13 wa hat in foarbyld?

Ekstra opdrachten 14 foarlêze?

Opdracht 1

1. Set in streekje ûnder dyn kar fan fiif wurden út de list.
2. We harkje nei it liet 'Sinnewaarmte'.
3. Ast ien fan dyn wurden hearst, setst der in krúske by.

Sinnewaarmte - Die Twa

frij	wetter	hier	ferstân	tink
rinne	neist	greide	sjoch	hert
bern	sûnder	fierder	hâldst	letter
hân	hjir	takomst	allinnich	lústerje
bestean	stean	wyn	jûn	graach
bist	troch	skoan	side	leafde

By dizze opdracht wurde earder learde wurden werhelle. Alle 20 wurden komme yn it liet oan bar.

Lit it liet hearre. As kursisten in wurd fan de bingokaart foarbykommen hearre, sette se dêr in krúske by.

Sinnewaarmte - Die Twa

De tekst fan it liet en de wurden noch efkes trochnimme.

Harkje, lêze en útspraak

Opdracht Earst harkje ... dan lêze

Doch de boeken efkes ticht. 
Ik lês de tekst 'It itentsje' foar. Tusken it Frysk hearre jim 10 Nederlânske wurden. Skriuw dy wurden yn it Frysk op.

Antwurden:

• boadskippen - wiken - dei - freonen - klear
  
• grutte - earms - hûs - doar - djoere
  
• Ik lês de tekst nochris. Harkje goed nei de útspraak.

Lesboeken ticht.

Lês de tekst út de hantlieding foar. Tink om de 10 wurden yn it Nederlânsk.

Kursisten skriuwe de wurden yn it Frysk op. It giet net om stavering.

Opdracht 2 lûdop lêze

1. Ik wol in tafel foar seis persoanen reservearje.
2. In drûge wite wyn graach.
3. Kin ik bakte ierappeltsjes by dit gerjocht krije?
4. Mei ik in heale wite bôle.
5. Ferkeapje jimme ek sûkerkoeke?
6. Ik wol graach in pûn gehak.
7. In blomkoal, in kilo beantsjes en in kilo woartels graach.
8. Hawwe jo in lyts stikje tsiis?
9. Hoefolle is it meielkoar?
10. Ik kin net wikselje.

Lês de sinnen yn twatallen oan elkoar foar.

Wês taret op in klassikale foarlêsbeurt.

Beurt krigen mar wol kursist net foarlêze? Jou dan de beurt oan ien út de groep.

Dit is in heale bôle.

1. wier
2. net wier

B

Dit is in heale bôle.

1. wier
2. net wier

A

Opdracht 3 Frysk - Nederlânsk

Yn it ferhaal 'It itentsje' steane skean printe wurden. Set dizze wurden oer nei it Nederlânsk.

Vertaaltips:

1. Bekijk eerst het woord in de context. 
2. Gebruik de woordenlijst in je lesboek. 
3. Zoek het woord op bij 'Sykje' op www.Frysker.nl. 

Jou oan dat kursisten opdracht 3, 4 en 5 meitsje kinne.

Opdracht 4 inkeltal - meartal 

Skriuw fan de wurden yn meartal it inkeltal op. De wurden komme út de tekst 'It itentsje'. Sjoch ek nei de útlis fan it meartal yn les 6.

Antwurden:

1. resepten  - resept
2. sjampinjons - sjampinjon
3. sipels - sipel
4. krûden - krûd
5. boadskippen - boadskip
6. ferhalen - ferhaal
7. wangen - wang
8. tomaten - tomaat
9. earmen - earme (minsken) / earms-earm 'immen slacht de earms om har hinne'
10. triennen - trien

Dit is in werhelling fan de meartallen.

Opdracht 5 Ynfinityf tiidwurden 

Wurkje yn twatallen. Skriuw fan de tiidwurden it ynfinityf op. 

De wurden komme út de tekst 'It itentsje'. 

Antwurden:

1. útstald - útstalle
2. hoegde - hoege
3. opsocht - opsykje
4. kopiearre - kopiearje
5. plastifisearre - plastifisearje
6. helle - helje
7. ieten - ite
8. tafoege - tafoegje
9. begjinne - begjinne
10. betocht - betinke

Dit is in frij drege opdracht. Soargje dat se inoar helpe.

Is it al tiid foar skoft?

Opdracht 6 In Frysk petear

Wurkje yn twatallen. Kies de goede Fryske sinnen. 

Set se ûnder inoar. Sa ûntstiet der in konversaasje. 

Antwurden:

1. Wy hawwe in tafel reserevearre. (b)
2. Wolle jim alfêst wat drinke? (a)
3. Mei ik twa sinesappelsop, in kola en in wite wyn? (c)
4. Hawwe jimme al in kar makke? (c)
5. Kin de byfstik goed trochbakt wurde, ik hâld net fan healrau fleis. (a)
6. Krije we ierappeltsjes en griente by de byfstik? (b)
7. Wy servearje twa waarme grienten en raukost by elts gerjocht. (c)
8. Is alles nei't sin? (a)
9. Hienen jimme ek noch in neigesetsje ha wollen? (b)
10. Mei ik de rekken fan jo? (b)

Dizze opdracht klassikaal dwaan.

Earst moat betocht wurde hoe't je it yn it Nederlânsk sizze (kinne). Dêrnei kin de Fryske sin derby socht wurde. Lit de kursisten alle sinnen ûnder elkoar opskriuwe. Sa ûntstiet der in konversaasje. Dizze konversaasje kin brûkt wurde om it lûdop lêzen te oefenjen.

Opdracht 7 

1. Ik lês de tekst 'Tapas' foar. Lês mei en meitsje dêrnei de opdracht.
2. Ik lês de tekst nochris foar. Harkje goed nei de útspraak en kontrolearje de antwurden.

Lês net te fluch.

It giet net om stavering.

Ta beslút

Gewicht(ich)

It ferhaal komt werom by opdracht 10 en 11 fan diel B.

It foarlêzen fan dit ferhaal nimt sa'n 20 minuten yn beslach. De ynkoarte ferzje stiet yn it kursusboek by it húswurk. Dat is likernôch in tredde part fan it ferhaal.

Om thús te dwaan

Om thús te dwaan

Opdracht A, B en C = 3x20 minuten.

A = opdracht 8 en 9

B = opdracht 10 en 11

C = opdracht 12 en 13

 

Foar wa't no noch syn nocht net hat

Ekstra oefeningen = opdracht 14 en 15

Ferjit net dyn lochboek by te hâlden.

Sjoch op 

www.edufrysk.nl

* harkje nei de teksten

* kompjûter sjocht dyn wurk nei

It is effektiver om trije kear 20 minuten húswurk te meitsjen as ien kear 60 minuten. Tink om it lochboek. Antwurden steane achter yn it boek. De oefeningen even koart by del rinne om der wis fan te wêzen dat de kursisten snappe wat de bedoeling is.

Neigesetsje

Plaatsjes BISTEN: 1. skiep | 2. geit | 3. kninen | 4. kij | 5. pykjes | 6. flinter | 7. bolle | 8. pau | 9. hoanne | 10. hamster | 11. baarch | 12. hynder.

Oplossing: stikelbaarch.

Plaatsjes KEUKEN: 1. daairôle | 2. knyft | 3. aaien | 4. toarnbeien | 5. gatsjepanne | 6. sipel | 7. leppel | 8. pûde | 9 bôle | 10. paprika's | 11. tsiis | 12. bûter | 13. knyflok | 14. foarke | 15. skelk.

Oplossing: itensiedersboek.