Bloedtransfusie en Veneus poortsysteem

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Bloedtransfusie

Wanneer geef je een bloedtransfusie?

Indicaties

• Acuut bloedverlies 
• Anemie (bloedarmoede) door tekort erytrocyten (rode bloedcellen) 
• Tekort aan trombocyten (bloedplaatjes) 
• Tekort aan plasma 

Samenstelling van bloed 

• Bloedplasma werkt als transportmiddel om verschillende stoffen (zoals gassen, glucose en vetten) door het lichaam te vervoeren.
  
  
• Rode bloedcellen bevatten Hemoglobine (zuurstofbindend eiwit). 
  
  
• Bloedplaatjes zijn verantwoordelijk voor de bloedstolling. Als je bloedt, gaan de bloedplaatjes aan elkaar kleven op de plaats van de beschadiging. De bloedplaatjes vormen samen met rode en witte bloedcellen een prop die de bloeding stopt. Er vormt zich dan een korst op de wond.
  
  
• Witte bloedcellen spelen een rol in het afweersysteem..

De bloedtransfusie kan via verschillende wegen toegediend worden. Welke is onjuist?

1. Perifeer infuus
2. CVK
3. PICC
4. Subcutane naald

Ontvangen van bloed

Omdat er veel verschillende, onderling niet verenigbare bloedgroepen bestaan, is het niet mogelijk om van iedereen bloed te ontvangen.

In het algemeen geldt: wie een bepaalde factor niet heeft, mag geen bloed ontvangen waarin die factor wel aanwezig is. Als dat wel gebeurt kan iemand een afweerreactie krijgen op de "vreemde" deeltjes die plotseling in het lichaam aanwezig zijn. 

De rhesusfactor is een eiwit dat op de oppervlakte van de rode bloedcellen kan zitten en daarmee je bloedgroep bepaalt. Als de rhesusfactor op je rode bloedcellen zit, ben je rhesus positief. Dit is het geval bij 85% van de mensen. Als de factor ontbreekt, ben je rhesus negatief.

Wat kun je aflezen uit dit schema? 

Universele donor/ ontvanger

Bloedgroep 0 resus D-negatief (0-) wordt gezien als de universele donor, dit bloed kan aan iedere ontvanger gegeven worden.

Bloedgroep AB resus D-positief (AB+) wordt gezien als universele ontvanger, deze persoon kan bloed van iedereen ontvangen.

Met kruisbloed doet men kruisproeven, om te zien of de bloedgroepen van beide bloedsoorten overeenstemmen. Hoe lang is kruisbloed geldig?

1. 12 uur
2. 24 uur
3. 72 uur
4. 96 uur

Welke bijwerkingen kunnen er optreden tijdens een transfusie? (meerdere antwoorden goed, kies 1)

1. Koude rillingen/ koorts
2. Kortademigheid
3. Pijn in de rug/armen/lendenen
4. Huiduitslag / jeuk

Wat doe je bij een transfusiereactie (mild of matig/ernstig)? 

Mag je in een avond- of nachtdienst een bloedtransfusie geven?

1. Ja, Altijd
2. Alleen bij uitzondering
3. Nee, Nooit

Welke vitale parameters meet je? En hoe vaak?

Bij een temperatuur > 38.0 dient de arts geraadpleegd te worden of de transfusie mag doorgaan

1. Juist
2. Onjuist

Welke toedieningssnelheid wordt aanbevolen?

 20-30 min. per eenheid

20 min. per eenheid

 1-2 uur, max. in 6 uur

Erytrocyten (rode bloedcellen)

Trombocyten (bloedplaatjes)

Plasma

Houdbaarheid & transport

Het bloedproduct wordt vlak voor de transfusie bij het bloedtransfusie lab opgehaald. Donoreenheden dienen z.s.m. worden aangesloten/toegediend. 

Erytrocyten en plasma uiterlijk binnen 1 uur, 

in verband met de houdbaarheid in de koelbox;

Trombocyten moeten op kamertemperatuur blijven en dienen direct toegediend te worden i.v.m. beperkte houdbaarheid. 

Wat controleer je bij de dubbelcheck?

Check

• Patiëntengegevens ; actief VS passief 
• Identificatiegegevens bloedproduct 
• Houdbaarheid 
• Geldigheid antistofscreening / kruisbloed 
• Afwijkingen (kleur, lekkage, stolsels) 
• Minimaal door 1 BIG registreerde! 

VRAGEN

Vragen

Veneus poortsysteem 

Poortsysteem

• Onderhuidse, duurzame toegang tot centraal veneuze vaatstelsel.
• Bestaat uit een injectiekamer waaraan een katheter is bevestigd. Deze kamer wordt onderhuids ingebracht (veelal borststreek)
  en vastgemaakt aan het spierweefsel. De katheter mondt uit in de grote ader. 
• Het dikke siliconenmembraan van de injectiekamer kan door de huid heen worden aangeprikt met een poortsysteem- naald. 

Wat zijn indicaties voor een veneus poortsysteem?

Indicaties

• TPV voor langere termijn
•  IV infuusbehandeling voor langere periode
• Veelvuldige herhaalde bloedafname 
• Benodigde infusie (bijv. chemotherapie) 

Wat zijn mogelijke complicaties? (meerdere goed, kies 1)

1. Ongemak, zwelling, pijn
2. Roodheid rondom de poort
3. Koorts
4. Kortademig/ benauwdheidsklachten

Voordelen t.o.v. andere systemen:

• Kan jaren blijven zitten
• Relatief eenvoudige ingreep 
• Geschikt voor bloedafname  
•  Sommige poortsystemen zijn geschikt voor CT/ contrast 

Inbrengen Poortkatheter/ Port a cath

• Ingebracht door een Chirurg op de OK. 
• Onder plaatselijke verdoving. 
• Het reservoir wordt via een sneetje in de
   huid op de borst geplaatst en vastgehecht. 
• De chirurg brengt de katheter vervolgens
   via een lange naald in een groot bloedvat
   en sluit deze aan op het reservoir. 

Stappenplan verzorging

• Steriel gaasje op de wond mag 24 uur na plaatsing verwijderd worden 
• Als er oplosbare hechtingen zijn gebruikt, moeten de knoopjes hiervan
   na 2 dagen worden doorgeknipt 
  
  
• Tips zorgvrager: niet lang baden of douchen , poort beschermen m.b.v.
   transparante pleister. 

Wanneer verwijder je een port a cath?