3.4 De Stedelijke cultuur in Nederland 2hv

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat is de volledige naam van de VOC?

Wie was de hoogste baas van de VOC in Azië?

1. Koning
2. Staten-Generaal
3. Gouverneur-Generaal
4. Schutterij

Waarvoor was de WIC? (er zijn meerdere antwoorden goed)

Tekst

1. Voor de handel met Indië
2. Specerijenhandel
3. Voor de handel met Amerika
4. Oorlog tegen Spanje

Welvaart en cultuur

Schilderkunst

Ook in de schilderkunst is er een Gouden Eeuw.

Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer, Jan Steen en Frans Hals

zijn de belangrijkste Nederlandse schilders uit die tijd.

Niet alleen de allerrijkste konden schilderijen kopen.
Ook bijvoorbeeld de bakker of een timmerman hadden schilderijen!

Verschil met andere landen

www.rijksmuseum.nl

Niet iedereen was rijk in de Gouden eeuw.
Voor de armen werd vaak gezorgd door de rijken en ook vanuit de regering was er steun.
Er werd toen in het buitenland gezegd:

''Als je arm bent, kun je dit het beste in de Republiek zijn''. 

Bedelen, het vragen om wat geld, was toendertijd de normaalste zaak van de wereld. 

De rijke mensen in de Gouden eeuw gaven veel weg aan liefdadigheid. Het hoorde er ook een beetje bij.... je kon namelijk opscheppen over je liefdadigheid als je weer eens wat had gegeven aan de armen.
Niets geven werd raar gevonden!

Zie je het verschil tussen deze kinderen?

Het was toen niet vanzelfsprekend dat elk kind zomaar naar school kon.

Sinterklaasfeest van Jan Steen

Meisje met de parel

Melkmeisje

Sinds is de Nachtwacht 363 bij 438 cm, maar dat was het schilderij niet toen Rembrandt het maakte! Het was toen een stuk groter: 500 bij 387 cm. Maar omdat het schilderij niet paste op de plaats waar het zou gaan hangen in het stadhuis op de Dam (tegenwoordig Paleis op de Dam), werden er in 1715 stukken vanaf gesneden.

Benieuwd hoe de Nachtwacht eruit zag vóór de stukken eraf waren gesneden? Klik op de afbeelding rechtsonder in de hoek.

De Nachtwacht heet tegenwoordig zo, maar de oorspronkelijke titel is: De compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren.

Het is onduidelijk waar de naam Nachtwacht precies vandaan komt. Is het misschien de kleur van het schilderij? Of was dit inderdaad een nachtwacht?

Kapitein Frans Banninck Cocq

Luitenant Willem van Ruytenburgh

Schilderijen van schutterijen (een soort politie) waren erg populair in de tijd. De leden van een schutterij betaalden veel geld om er goed en stoer uit te zien. Rembrandt had voor het maken van dit schilderij ongeveer 3500 gulden verdiend. Dat was in die tijd veel geld, maar niet ongebruikelijk voor een schilderij van Rembrandt.

Is dit Rembrandt zelf? Sommige mensen zeggen van wel.

Het meisje stelt een soort mascotte voor. Aan haar riem hangt een dode vogel. Vooral de twee poten van het beest, de klauwen, zijn duidelijk te zien. Ze zijn het symbool voor de kloveniers (de schutters), die ook wel klauweniers werden genoemd.

Kloveniers waren schutters met een musket (geweer). Rembrandt heeft in zijn schilderij laten zien wat er allemaal bij komt kijken om zo'n musket te gebruiken. Zo vult er één zijn musket met kruit; ééntje schiet zijn musket af en een ander reinigt zijn musket door het kruit weg te blazen.

Het is bijna niet te zien, maar in hun wapen hadden de Kloveniers twee klauwen van een vogel. Die twee klauwen zie je ook weer terug bij de vogel die het meisje bij zich draagt.

Op dit schild staan de namen van de personen die zijn afgebeeld (en waarschijnlijk ook hebben betaald).

Hoeveel is de Nachtwacht waard? Dat is niet te zeggen: het schilderij is nooit verkocht of te koop aangeboden. Er is later weleens geprobeerd om het uit te rekenen. Ze kwamen toen uit op een bedrag van 500 miljoen Euro!

De signatuur (soort handtekening) van Rembrandt: Rembrandt f 1642

Sommige leden van de schutterij weigerden te betalen toen ze het schilderij zagen: ze stonden er maar half op! Of keken de andere kant op! "Daarvoor ga ik niet betalen!", zeiden sommigen

Honden op schilderijen waren vaak een teken van trouw ('trouwe viervoeter'). Of de hond in dit schilderij dezelfde functie heeft, trouw aan de stad Amsterdam, is niet bekend.

De Nachtwacht lijkt misschien een rommeltje, maar als je goed kijkt zitten er duidelijk 'lijnen' in. Dat zie je bijvoorbeeld aan de lansen en geweren.

Bouwkunst. Toen: Stadhuis. Tegenwoordig: Paleis op de Dam

Literatuur: gedichten van Joost van de Vondel en Jacob Cats

Literatuur: Jacob Cats

Joost van den Vondel

Veel vrijheid

Er was veel vrijheid in de republiek:

Voorbeelden:

- Er werden boeken gedrukt die in andere landen verboden waren.

- Je werd niet vervolgd vanwege je geloof.

staatsgodsdienst was het calvinisme.

Gewetensvrijheid:

- je werd niet vervolgd.

- Geen bestuurders die zeiden wat men moest geloven.

Maar

- je mocht geen overheidsfunctie, je kon geen regent worden..

- Geen kerk bouwen.

- soms wel een dienst houden.

-Soms toleranter (zie synagoge)

Handel en tolerantie

• Joodse vluchtelingen uit Antwerpen mochten wél een synagoge bouwen (zij namen veel geld en kennis mee)
  
  
• Dit is een voorbeeld van tolerantie uit belangen.
  
  
• Tolerantie kwam voort uit economische en politieke belangen.
  

Op de zolder van een grachtenpand aan de Ouwezijds Voorburgwal in Amsterdam liet de welgestelde koopman Jan Hartman in de 17e eeuw een kerk inrichten: Ons’ Lieve Heer op Solder’.
Leg uit waarom deze kerk op een zolderverdieping was gevestigd. Ga in je antwoord in op het protestante en katholieke geloof.

'Ons Lieve Heer op Solder'

Migranten

Migratie

Veel inwoners van de Republiek komen uit het buitenland

Deze migratie heeft twee redenen:

Protestanten vluchten voor onderdrukking

Arme mensen hopen in de Republiek werk te vinden

§ 5.1 De renaissance

• 
  

Migratie naar de Republiek

1584 Beleg van Gent

1585 Val van Antwerpen

Voorbeelden van migranten

1685 - lodewijk 14 verbood het protestantisme, 35000 Franse protestanten vluchten naar de Republiek.

 rijke Spaanse en Portugese joden en arme Midden-Europese Joden vluchten.

Uit Duitsland en Scandinavie kwamen veel werkzoekers

Huiswerk (daarna kahootvragen maken)

Kahootvragen maken in groepjes

Donderdag (minimaal 5 vragen per groepje)

Rij 1 achter Aiden en Yasmina - hoofdstuk 3.1

Rij 2 achter Javelin en Fardeen - hoofdstuk 3.2

Rij 3 achter Liam en Tim - hoofdstuk 3.3

Rij 4 Tijn, Faas, Mikail, Michel en Eise - hoofdstuk 3.4

Wie waren de opdrachtgevers voor de kunst in Nederland?

1. De kerk
2. De koning
3. De adel
4. De rijke burgers

Wat waren vooral onderwerpen van de kunst in Nederland?

Sleep de redenen naar de juiste factoren.

  

   

Pushfactoren:

Pullfactoren:

Armoede

Veiligheid

Oorlogsgeweld

Geloofsvrijheid

Op zoek naar werk

Welvaart

Geloofsvervolging