6.5 Zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

	Vak: Nederlands Hoofdstuk: 6.5
1.	Lesopening
2.	Lesdoel + Leergebiedoverstijgende doelen
3.	Arrangementen + mini-check
4.	Instructie
5.	Begeleid inoefenen
6.	Zelfstandig werken
7.	Evaluatie

1. Lesopening

Pak je boek van Nederlands en open deze op blz. 265

Huiswerk controle: 

Geen huiswerkcontrole

2. Lesdoel + Leergebiedoverstijgende doelen

Aan het eind van deze les:

- weet je welke zinsdelen er zijn

- kun je de zinsdelen in een zin benoemen

- weet je welke werkwoordsvormen er zijn

Leergebiedoverstijgende doelen:

Samenwerkend leren

- Je past jouw gedrag aan wanneer je hierop wordt aangesproken.

- Je overlegt met groepsgenoten om samen afspraken te maken om een doel te behalen.

Denkvermogen

- Je bedenkt zelf een oplossing voor een probleem en vertelt deze verbaal. 

- Je vertelt wat er nodig is om tot een oplossing te komen. 

3. Arrangementen + Mini-check

Verdiept (een 8 of hoger): Niemand

Iedereen doet mee met de mini-check

Stap 1
Stap 2
Stap 3
Stap 4
Stap 5
Stap 6
Stap 7

Zinsdelen zoek je via een vaste volgorde. Zet de zinsdelen in de juiste volgorde. 

Persoonsvorm

Lijdend voorwerp

Verdelen van zinsdelen

Onderwerp

Werkwoordelijk gezegde

Meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Verdeel de volgende zin in zinsdelen. Gebruik / voor zinsdelen te maken.

De klusjes hebben mij veertig euro opgeleverd

Wat is het lijdend voorwerp in de volgende zin:

De jongens eten een broodje kroket.

1. De jongens
2. eten
3. een broodje kroket
4. eten kroket

Wat is de bijwoordelijke bepaling in de volgende zin?

Janne vindt een briefje van vijftig euro op de stoep.

1. Een briefje
2. van vijftig euro
3. vindt
4. op de stoep

Welke drie vormen van werkwoorden zijn er?

Wie maakt wat? 

Had je alle vragen goed? Dan ga je in stilte en zelfstandig aan de slag met 6.5 opdracht 4 t/m 8 op blz. 265 en 266. 

Lees de theorie goed door! 

De rest doet mee met de instructie. 

4. Instructie

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is 1 zinsdeel.

Volgorde zinsdelen benoemen

Zinsdelen benoemen; altijd in een vaste volgorde.

1	persoonsvorm zoeken	pv
2	zin verdelen in zinsdelen
3	het werkwoordelijk gezegde zoeken	wwg
4	het onderwerp zoeken	ond
5	het lijdend voorwerp zoeken	lv
6	meewerkend voorwerp zoeken	mw
7	bijwoordelijke bepaling zoeken	bwb

Stap 1. Persoonsvorm - pv

• De zin vragend te maken.
  Het eerste woord is de persoonsvorm.

Ik mag mijn jas aantrekken -> Mag ik mijn jas aantrekken? 

• De zin in een andere tijd te zetten. 
  Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Jullie werken hard tijdens de les -> Jullie werkten hard tijdens de les

• De zin in enkelvoud of meervoud zetten.
  

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm

Jullie verliezen altijd -> Ik verlies altijd

Stap 2. Zinsdelen maken

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is 1 zinsdeel.

Een woord of een groepje woorden dat antwoord geeft op de vragen: Wie of wat doet het? Wat gebeurt er? Aan wie? Wanneer? Hoelang? Wat?

Belangrijk: de persoonsvorm is altijd een zinsdeel!

Stap 3: Werkwoordelijk gezegde - wwg

Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.

• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  

Voorbeeld: Kimberly ziet een ooievaar vliegen. 

wwg = ziet vliegen

Stap 4: Onderwerp - ond

Het antwoord op de vraag: wie of wat + gezegde?

Het zinsdeel dat verandert als je de persoonsvorm verandert van enkelvoud naar meervoud, of van meervoud naar enkelvoud (de getalproef). 

Voorbeeld: Omar geeft een presentatie. 

wie of wat geeft? -> ond: Omar

Stap 5: Lijdend voorwerp = lv

Het antwoord op de vraag: wie of wat + gezegde + onderwerp?

Bijvoorbeeld: 

Mijn vader verft de voordeur.

Wie of wat verft mijn vader?

-> De voordeur = lv

Stap 6: Meewerkend voorwerp

Het antwoord op de vraag: aan wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Bijvoorbeeld: 

Lonne geeft Anouk een brief. 

Aan wie geeft Lonne een brief? 

Aan: Anouk = mv

Stap 7: Werkwoordelijke bepaling

De bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen als: waar, wanneer, waardoor, waarmee, waarnaar, wanneer, hoe, hoeveel?

Bijwoordelijke bepaling zijn vaak alle overgebleven zinsdelen. De bijwoordelijke bepaling kan dus vaker voorkomen in een zin. 

Werkwoordsvormen

Er zijn drie werkwoordsvormen:

1. persoonsvorm - pv 

Bijv: ik loop, hij loopt, wij lopen

    2. voltooid deelwoord - vdw

Bijv: breken -> gebroken, steken -> gestoken

   3. hele werkwoord - hele werkwoord

Bijv: lopen, roken, fietsen

5. Begeleid inoefenen

Vind je nog iets lastig? 

Heb je nog vragen over de instructie? 

6. Zelfstandig werken

Je maakt zelfstandig 6.5 opdracht 4 t/m 7 op blz. 265 en 266. 

Ben je klaar?

Dan lever je jouw schrift bij mij in.

Daarna ga je in stilte lezen. 

7. Evaluatie

Hoe ging de les?

Zijn er nog dingen die je lastig vindt?

- weet je welke zinsdelen er zijn?

- kun je de zinsdelen in een zin benoemen?

- weet je welke werkwoordsvormen er zijn?

 

Huiswerk

Huiswerk:                                               SO:

Dinsdag 17 mei                                    Maandag 23 mei

6.5 opdracht 4 t/m 7                         Grammatica H5 + H6