6.1 eten en gegeten worden (samen met BB)

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

6.1 Eten en gegeten worden

Thema 6 Ecologie

Leerdoelen 6.1

• Je kunt beschrijven dat bij fotosynthese energierijke stoffen worden gevormd uit energiearme stoffen, en hoe bij verbranding die energie weer vrijkomt.
• Je kunt de voedselrelaties tussen organismen beschrijven.

Voedselketen en voedselweb

• Een voedselketen is een reeks soorten, waarbij elke soort wordt gegeten door de volgende soort.
• In een gebied leven verschillende soorten.
• Daarom lopen in sommige gebieden verschillende voedselketens door elkaar heen.
• Deze voedselrelaties samen noem je een voedselweb.
• Elk gebied heeft zijn eigen voedselweb. 

Fotosynthese 1/2

• Planten nemen koolstofdioxide op uit de lucht.
• Met hun wortels halen ze water uit de bodem.
• Van koolstofdioxide en water maakt de plant glucose en zuurstof.
• Dit proces heet fotosynthese.
• Fotosynthese vindt plaats in de bladgroenkorrels.
• Voor fotosynthese is energie nodig. Die energie haalt de plant uit zonlicht.
• Bij fotosynthese ontstaan zuurstof en glucose.
• Het grootste deel van de zuurstof wordt afgegeven aan de lucht.

Fotosynthese 2/2

• Bij fotosynthese verbruikt een plant de energiearme stoffen  koolstofdioxide en water. Energiearme stoffen bevatten weinig energie.
• Bij fotosynthese ontstaan glucose en zuurstof. Zuurstof is energiearm, aar glucose bevat veel energie.
• Bij fotosynthese wordt lichtenergie vastgelegd in glucose. Van glucose en mineralen maakt de plant de energierijke stoffen waaruit hij bestaat (koolhydraten, eiwitten en vetten)
• Mineralen (voedingszouten) zijn energiearme stoffen in de bodem. Planten nemen deze op via hun wortels.

Verbranding

• In een plant vindt verbranding plaats. Bij verbranding reageert een energierijke brandstof met zuurstof, hierbij komt energie vrij. 
• In alle cellen van organismen vindt voortdurend verbranding plaats.
• De belangrijkste brandstof is glucose.
• Bij fotosynthese wordt energie vastgelegd in glucose. Als glucose wordt verbrandt, komt deze energie weer vrij.
• Organismen gebruiken deze energie om te groeien en te bewegen.
• Fotosynthese en verbranding zijn voorbeelden van stofwisseling. Stofwisseling zijn alle processen waarbij stoffen worden omgezet.

Producenten en consumenten

• Organismen met bladgroenkorrel kunnen energiearme stoffen omzetten in energierijke stoffen. Deze organismen noemen we producenten.
• Dieren kunnen zelf geen energierijke stoffen maken. Ze krijgen deze binnen via voedsel. Dieren zijn consumenten.
• Consumenten onderscheiden we in: planteneters, alleseters en vleeseters.

Planteneters, alleseters en vleeseters

• planteneters eten alleen planten. In de voedselketen zijn ze altijd de 2e schakel. Planteneters noemen we daarom consumenten van de eerste orde.
• Alleseters eten planten en dieren. Alleseters kunnen consument van de eerste orde of hoger zijn.
• Vleeseters zeten alleen andere dieren. Ze zijn altijd consumenten van de tweede orde of hoger.  

Afvaleters

Er zijn ook planten en dieren die sterven zonder te worden opgegeten. Afvaleters eten van deze dode organismen.

Reducenten en kringloop

• Bacteriën en schimmels breken de resten van afvaleters af, zij zijn reducenten. 
• Reducenten zetten de energierijke stoffen uit dode planten en dieren om in energiearme stoffen: koolstofdioxide, water en mineralen.
• Planten kunnen deze energiearme stoffen weer opnemen.
• Zo ontstaat een kringloop waarbij de stoffen steeds opnieuw worden gebruikt.

Begrippen 6.1

• Alleseters
• Consumenten
• Energiearme stoffen
• Energierijke stoffen
• Fotosynthese
• Kringloop
• Mineraal (voedingszout)

• Planteneters
• Producenten
• Reducenten
• Stofwisseling
• Vleeseters
• Voedselketen
• Voedselweb

Ik kan nu

• Je kunt beschrijven dat bij fotosynthese energierijke stoffen worden gevormd uit energiearme stoffen, en hoe bij verbranding die energie weer vrijkomt.
• Je kunt de voedselrelaties tussen organismen beschrijven.

Aan het werk!

KB: Maken opdrachten 6.1 : 1, 2, 3, 5, 6 en 7

BB: Maken opdrachten 5.2: 1 t/m 7

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.

Veel fout? -> Maken test jezelf 6.1

Veel goed? -> Maken 7+ online extra  6.1