Het centrale zenuwstelsel DA

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H14 Zenuwstelsel

Inhoud

• CZS
• Ruggenmerg en hersenen 
• Hersenkwabben
• Functies hersenen

• Linker en rechter hersenhelften
• Bloed hersenbarrière
• Prikkelgeleiding
• Filmpjes!
• Oefenen anatomie, Latijns etc

Leerdoelen

• Je kunt de bouw en de functie van delen van het zenuwstelsel uitleggen
• Je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: centraal zenuwstelsel (CZS), neuronen (zenuwcellen), perifere zenuwstelsel, grijze stof, myeline, bloed-hersenbarriëre, tight junctions, astrocyten, gliacellen, grote hersenen, hersenbalk, hersenschors, hersenstam, ruggenmerg, sensorische centra, motorische centra, interpreteren, hersenstam, reflexboog

Anatomische indeling

• Centraal zenuwstelsel (blauw)
• Perifeer zenuwstelsel (groen)

Centraal zenuwstelsel

Zenuwcellen (= neuronen) van

• De hersenen
• Het ruggenmerg 

met ondersteunende cellen

Perifeer zenuwstelsel

• Zijn (uitlopers van) zenuwcellen, gebundeld in zenuwen

Functie:

• Verbinden zintuigen met het CZS
• Verbinden het CZS met spieren en klieren.

Zenuw= bundel zenuwceluitlopers

De hersenzenuwen

Er zijn 12 paar hersenzenuwen

Drie typen neuronen 

Sensorische neuronen:

• Vervoeren impulsen van zintuigen naar het CZS
• Vaak lange uitlopers.

Schakelneuronen: 

• Zenuwcellen binnen het CZS.

Motorische neuronen:

• Vervoeren impulsen van CZS naar spieren of klieren
• Vaak lange uitlopers.

Witte en grijze stof: dwarsdoorsnede

Grijze stof = Cellichamen met de celkern

Witte stof = Uitlopers met beschermlaag (myeline)

Ruggenmerg

Witte en grijze stof MRI

Grijze stof = Cellichamen met de celkern

Witte stof = Uitlopers met beschermlaag (myeline)

Hersenen

Bescherming CZS - ruggenmerg

3 vliezen:

• Zacht vlies (binnenste)
  
• Spinnenwebvlies 
• Hard vlies (buitenste)
  

Bescherming CZS-hersenen

3 vliezen:

• Zacht vlies (binnenste)
  
• Spinnenwebvlies
• Hard vlies (buitenste)
  

Bloed-hersenbarrière

Tussen spinnenwebvlies en zachte hersen/ ruggenmergvlies zit hersenvocht en daar lopen de bloedvaten.

NB:

Er is geen directe verbinding

tussen bloed en hersenvloei-

stof.

Bloed-hersenbarrière

Doel:

Controle welke stoffen wel/ niet van bloed naar hersen vloeistof gaan door:

• Tight junctions in bloedvatwand langs alle haarvaten;
• Dit zijn verbindingen van celmembranen; nergens anders in bloedvatstelstel te vinden
• Astrocyten om het bloedvat heen

NB:

Stoffen moeten dus door 2 cellen heen.

Bloed-hersenbarrièrre

Diffusie:

• Kleine en/ of vet-oplosbare stoffen: zuurstof, koolstofdioxide, steroïdhormonen maar ook  alcohol, cocaïne en antidepressiva wél door barrière.

Gefaciliteerd/ actief (transporteiwitten):

• Grotere moleculen zoals glucose of insuline -> selectief!

Welke delen van de hersenen
zou je al kunnen benoemen?

Functie van de hersenen

Verantwoordelijk voor:

- De centrale regulatie van alle organen in het lichaam

- De opname van alle binnenkomende informatie

- De coördinatie van gepaste reacties op binnenkomende prikkels

Bestaan uit verschillende gebieden met eigen functies maar is samen toch een geheel.

Ga zelf aan de slag!

https://www.anatomie-online.nl/zenuwstelsel.html

Anatomie hersenen 

Verbindingen

Corpus callosum, oftewel de hersenbalk, verbind de 2 hersenhelften met elkaar

Hersenhelft heet ook wel hemisfeer  

Hersenkwabben

Om beter te kunnen beschrijven welk deel van de hersenen welke taak heeft, zijn de hersenen ook verdeeld in kwabben.

- Frontale kwab

- Pariëtale kwab

- Temporale kwab

- Occipitale kwab

Anatomie grote hersenen 

• Twee helften: hemisferen
  
• Verbonden met de hersenbalk
  
• Schors en merg

Anatomie grote hersenen 

• Ontvangt informatie van de rechterkant van het lichaam.
• Stuurt de spieren/ klieren van de rechterkant aan.

 L         R

• Ontvangt informatie van de linkerkant van het lichaam.
• Stuurt de spieren/ klieren van de   linkerkant aan.

Grote hersenen = cerebrum

Ga zelf aan de slag!

https://www.anatomie-online.nl/zenuwstelsel.html

https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Hersenen/hersenenonderbouw.htm

Hippocampus - lange termijn/permanent geheugen

Amygdala

Amygdala - emotioneel geheugen