Leesvaardigheid blok 1 + theorie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leesvaardigheid Blok 1 

Op niveau 3e editie

Op Niveau 4/5 havo 3e editie boek en online

Theorie op blz. 53 t/m 59

Materiaal van je docent

Deze LessonUp

Foto

Bekijk deze afbeelding goed. Er staan allerlei vragen over jou als lezer. Heb je de foto bekeken. Ga dan naar de volgende dia om die vragen te beantwoorden

Beantwoord drie van de vragen op de foto die op jou van toepassing zijn. Geen enkele op jou van toepassing? Beantwoord er toch drie.

Leerdoelen 

Als je deze lessenreeks hebt afgerond zou je de volgende leerdoelen moeten hebben behaald.

• Ik ken de manier van lezen en kan ze toepassen
• Ik kan het onderwerp, het deelonderwerp en de hoofdgedachte aanwijzen
  
• ik kan de functie van de titel, ondertitel en tussenkopjes verwoorden
  
• Ik kan de kernzin van een alinea aanwijzen
  
• Ik kan het schrijfdoel, de tekstsoort en tekstvorm benoemen
  
• Ik kan feitelijke en waarderende uitspraken benoemen
  
• Ik kan de intentie van de schrijver benoemen

Theorie

Gele dia's bevatten theorie!

[3] Leesmanieren

Welke strategie kies je?
Je ziet een artikel in een tijdschrift met aansprekende tussenkopjes en je leest het vluchtig door, bv. steeds de eerste zin van elke alinea.

1. oriënterend
2. globaal
3. intensief
4. kritisch

Welke strategie kies je?
Je bekijkt een artikel uit een tijdschrift.
Je let op mogelijk aansprekende titels.

1. oriënterend
2. globaal
3. intensief
4. kritisch

Welke strategie kies je?
Als je oog op een interessant artikel valt met informatie die je belangrijk genoeg vindt om te onthouden.

1. oriënterend
2. globaal
3. intensief
4. kritisch

Welke strategie kies je?
Je wil op zoek naar bronnen voor het onderwerp van je PWS.

GOEDE

1. oriënterend
2. globaal
3. intentief
4. kritisch

Je wilt snel het onderwerp van de tekst te weten komen. Welke elementen van te tekst of lay-out helpen je daarbij?

[4] Onderwerp, deelonderwerp hoofdgedachte

• (hoofd)onderwerp: Een tekst gaat ergens over, bijvoorbeeld  de nieuwe snelheid op de snelweg
• Deelonderwerpen: de verschillende kanten van het hoofdonderwerp: de keuze van de nieuwe snelheid, protest tegen de nieuwe snelheid, het voordeel van de nieuwe snelheid
• Hoofdgedachte: in één zin zeggen waar de tekst over gaat: een samenvatting van één zin.

tekst grofweg lezen op hoofdzaken

bruikbaarheid

bepalen

De tekst helemaal goed begrijpen en erover denken

betrouwbaarheid

bepalen

kritisch

lezen

intensief

lezen

globaal 

lezen

oriënterend 

lezen

Welke onderdelen van de tekst lees je goed om de hoofdgedachte van de tekst te bepalen?

inleiding

citaat

signaalwoord

alinea

tussenkopje

bron

onderwerp

deelonderwerp

kernzin

tekstverband

cursief

betrouw

baarheid

[4] Titel, ondertitel en tussenkopjes

• De titel staat bovenaan een tekst.
  
• Een tekst kan ook nog een ondertitel (of chapeau) hebben, bv. in een krant zie je dat nogal eens.
  
• Een tussenkopje staat boven een alinea (bevat het deelonderwerp).
  

Titel

Inleiding

slot

tussenkopjes

[6]De basis van een alinea bevat meestal:

• Eén deelonderwerp
• Kernzin - de belangrijkste algemene informatie van die alinea
•                    - vaak de eerste, tweede of laatste zin
• Uitleg en/of toelichting 
• Voorbeeld(en)- details, concrete situaties
• Een verbindingszin of -woord met de vorige of volgende alinea
• MAAR.......... 

...een auteur bepaalt zelf hoe hij indeelt...

• Dus:
• Een alinea alleen voorbeelden bevatten (geen kernzin...)
  
• De volgorde kan anders zijn (kernzin laatste zin, bv.)
• Een lange alinea kan een opsomming bevatten (drie kernzinnen) 

 Het drinken van voldoende water is essentieel voor een goede gezondheid.

Water is een belangrijk element voor het menselijk lichaam, omdat het nodig is voor verschillende lichaamsprocessen. 

Zo helpt water bijvoorbeeld bij het reguleren van de lichaamstemperatuur, het transporteren van voedingsstoffen en het afvoeren van afvalstoffen.

uitleg/toelichting

voorbeelden

Kernzin

[7] Citeren:
Welk antwoord is het meest juist?

1. -...laatste twee woorden. -geen aanhalingstekens nodig -regelnummer(s) erachter
2. -2 eerste en ... 2 laatste woorden -tussen aanhalingstekens -regelnummer(s) erachter
3. -eerste twee woorden ... -tussen aanhalingstekens -regelnummer(s) erachter
4. -de tekst letterlijk overnemen -geen aanhalingstekens nodig -regelnummer(s) niet per se nodig

Wat is het meest waar?

1. Een antwoord citeren mag altijd
2. Een antwoord citeren mag nooit
3. Citeren mag altijd, maar dan zonder aanhalingstekens en regelnummers
4. Een antwoord citeren mag alleen als er om 'citeren' wordt gevraagd

 Filmpje: [8] schrijfdoelen en tekstsoorten

Deel 2:[9] en [10]

Wat is een feitelijke uitspraak?

1. Het is een uitspraak waarvan de schrijver of spreker meent dat ze waar, waarschijnlijk of aannemelijk is. Het is een uitspraak die je kunt controleren.
2. Het is een uitspraak waarmee de schrijver of spreker aangeeft of hij iets goed, slecht, mooi of lelijk , gepast of ongepast (etc.) vindt.

Wat is een waarderende uitspraak?

opiniëren/beschouwen:
de schrijver wil de lezer

1. zijn mening over laten nemen
2. aan het denken zetten

Geef de definitie van overtuigen

Intentie van de schrijven

• De manier waarop een schrijver over het ondewerp schrijft en hoe het zich opstelt: boos, blij, verdrietig, geërgerd, etc.
• De toon is hierin belangrijk: sarcastisch, ironisch

Je hebt stukje tekst van Alice gelezen.
Wat is de toon van haar ingezonden brief?

1. blij
2. geërgerd
3. verdrietig
4. to-the-point

Leerdoelen

Vink bij de volgende dia voor jezelf af: heb ik deze leerdoelen behaald?

Zo niet: Blok 1 [3] t/m [10], p. 53 t/m 59 nog maar eens leren!

1. Ik ken de manier van lezen en kan ze toepassen
   
2. Ik kan het onderwerp, het deelonderwerp en de hoofdgedachte aanwijzen
   
3. Ik kan de functie van de titel, ondertitel en tussenkopjes verwoorden
   
4. Ik kan de kernzin van een alinea aanwijzen
   
5. Ik kan het schrijfdoel, de tekstsoort en tekstvorm benoemen

6. Ik kan feitelijke en waarderende uitspraken benoemen
7. Ik kan de intentie van de schrijver benoemen
8. Ik kan  het verband tussen zinnen, zinsdelen en tekstdelen aangeven met behulp van signaal- en verbindingswoorden
9. Ik kan de functies van tekstdelen herkennen en benoemen
10. Ik kan de tekst opdelen opdelen in betekenisvolle eenheden (inleiding, middenstuk, slot,) en de tekststructuur herkennen

Heel veel succes!