WiNL_Par_2.1_dl2_70min

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Lesdoel

Aan het einde van de les kan je:

1. beschrijven hoe een rivier zich gedraagt in de natuurlijke situatie en de bedijkte situatie.
2. beschrijven hoe een rivier zich gedraagt in de bedijkte situatie.

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

De Rijn bij de Duitse stad Boppard (10-15 km ten zuiden van Koblenz).

mooie meander

waar in de rivier: denk even terug aan vorige les lengteprofiel --> bovenloop/middenloop/benedenloop

Nederland? Nu nog? 

proces: waar erosie waar sedimentatie

waarom maak er eens een oorzaak gevolg van? --> in de buitenbocht stroom het water harder, heeft het grotere eroderende werking

in de binnenbocht stroomt het water langszamer, kan het deeltjes niet meer vasthouden krijg je sedimentatie

Even terug

Beschrijving van de openingsfoto

De Rijn bij de Duitse stad Boppard (10-15 km ten zuiden van Koblenz).

mooie meander

MEANDERS &

HOEFIJZERMEER

In welke volgorde horen de plaatjes ?

Wat is het proces bij A & B?

1.

3.

2.

4.

2-3-4-1

A = erosie

B = sedimentatie

Waarom?

Waarom nu niet meer? 

Rivier rechtgetrokken. Geef hiervoor twee redenen.

Afgesneden meanderbocht tussen Dieren en Doesburg (IJssel).

Aan de concentrisch gebogen laagten in de binnenbocht is te zien dat de meander/rivier zich in de loop van de tijd in noordoorstelijke richting heeft verplaatst. Uiteindelijk is de bocht ten behoeve van de scheepvaart afgesneden door het graven van een kanaal (kanalisatie). Positief voor scheepvaart want kortere route - en snellere waterafvoer.

Grote Bosatlas 55e 26E

Kanalisatie

Het recht trekken van de meanders om de bevaarbaarheid van de rivier te verbeteren.

Door sedimentatie in de bedding verplaatsing. 

Continue verplaatsen niet handig.

Wat doen we nu?

sprongetje naar bedijken.

Zonder invloed van de mens meanderen rivieren en verleggen ze zich telkens

dwarprofiel erg veranderd

Een meander is een lus / bocht  in de natuurlijke waterloop van de rivier. Meanderende rivieren hebben een kronkelig patroon. Voorbeed: De Moezel.

Gebruik? 

Zomer/Winter?

Binnendijks / Buitendijks

Wat is het? Waarom?

Welke dijk op de oude oeverwallen?

Vragen over sediment. waar komt het nu terecht? Waar vroeger? wat betekent dat? Alleen deel tussen de winterdijken wordt nog opgehoogd door sediment. Kan dus ook steeds minder water bevatten.

Foto Links:  12 juli 2020

Foto Rechts: 6 febr 2021

Valkenburg

Hoezo door het oog van de naald?

Valkenburg

alleen valkenburg alleen al 400 miljoen schade

 --> midden en noord limburg gespaard

Foto: ANP / Marcel van Hoorn

Waarom versterken geen (duurzame) oplossing?

Venlo

hoger = ook breder

niet altijd ruimte (vb Venlo)

+ relatieve zeespiegelstijging

Aan de slag

WiNL 

lz H2 §1

mk opdracht 3, 4, 5, 7 & 9

Meanders

Het meanderen van de rivier.. Hoe zat dat ook alweer? 

Welk materiaal?

Waarom daar?

Meanders

Het meanderen van de rivier.. Hoe zat dat ook alweer? 

Wat zien we? Begrip?

De tijd tussen de piek van een regenbui en de piek in afvoer

Begrip?

vertragingstijd

Piekafvoer

Debiet = Volume afvoer / Tijdseenheid = het volume water dat afgevoerd wordt door de rivier per tijdseenheid. Regiem = Variatie in de afvoer hoeveelheid / Tijdseenheid = de variatie in het volume dat afgevoerd wordt door de rivier per tijdseenheid.

Verstedelijking

Verstening/verharding = groter oppervlakte straten, wegen en bebouwing.

Invloed op rivieren?

- vertragingstijd

- piekafvoer

- flessenhals

Vertragingstijd en verstening

Verstening vertragingstijd

Vertragingstijd

Regenval 

Water in de rivier.

Invloed op de piekafvoer.

Vertragingstijd dus geen piekafvoer

afhankelijk van:

1. vegetatie
2. ondergrond
3. invloed van de mens

Weektaak

lz H2 §1 + mk opdracht 3, 4, 5, 7 & 9 

lz H2 §2 + mk opdracht 2, 6, 7, 8

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Een waterscheiding

Aerial view looking south, of a minor drainage divide south of Buckeye, Arizona. Both the left and right branches flow to the Gila River.

Dwarsprofiel: ongetemde rivier

1: Rivierloop

2: Verlaten rivierloop

3: Stroomrug

4: Oeverwal

5: Komgrond

Waarom geldt dit plaatje vooral voor het oosten van Nederland en niet zo zeer voor het westen?

Zand is relatief zwaar materiaal. Zand wordt al in het oosten afgezet. In het westen is de stroomsnelheid lager en wordt vooral nog klei getransporteerd en afgezet (sedimentatie van klei).

oosten zand - westen veen

De grens tussen de stroomgebieden van twee rivieren heet

1. regiem
2. delta
3. waterscheiding
4. stroomstelsel

Het geheel van hoofdstroom en zijtakken noem je het ........ van een rivier.

1. regiem
2. stroomgebied
3. verval
4. stroomstelsel

Als het verval 600 meter is en de lengte van de rivier 450 kilometer is. Wat is dan de juiste berekening voor het verhang?

1. 600 x 450
2. 600-450
3. 600 \ 450
4. 600 + 450

Welke van de volgende uitspraken over rivieren is/zijn juist? B
I Dicht bij de bron is het verval in het algemeen kleiner dan bij de monding.
II Dicht bij de bron is de rivier in het algemeen breder dan bij de monding.

1. Beide uitspraken zijn juist
2. Alleen uitspraak 1 is juist
3. Aleen uitspraak 2 is juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Wat is vertragingstijd en wat heeft dat te maken met ontbossing?

Groot verhang

m.n. sedimentatie

m.n. erosie

klein verhang

Meanders

v-dal

Zomerdijk

Winterdijk

Uiterwaarde

Zomerbed

Kribben

Binnendijks

Dwarsprofiel: ongetemde rivier

1: Rivierloop

2: Verlaten rivierloop

3: Stroomrug

4: Oeverwal

5: Komgrond

Waarom geldt dit plaatje vooral voor het oosten van Nederland en niet zo zeer voor het westen?

Zand is relatief zwaar materiaal. Zand wordt al in het oosten afgezet. In het westen is de stroomsnelheid lager en wordt vooral nog klei getransporteerd en afgezet (sedimentatie van klei).

oosten zand - westen veen