AF TM2.1 Cellen, weefsels en organen (1)

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

M1W1

2

cellen, weefsels en organen

1

TM module 2

2 cellen, weefsels en organen

LEERDOELEN...

• Je noemt zes kenmerken van leven
• Je beschrijft de algemene bouw en functie van een cel
• Je legt het begrip homeostase uit
• Je legt uit hoe transport in en uit de cel plaatsvindt

2 cellen, weefsels en organen

LEERDOELEN..

• Je legt uit waarom cellen delen en hoe de celdeling verloopt
  
• Je legt het verschil uit tussen deling van lichaamscellen en deling van geslachtscellen
• Je vertelt hoe X- en Y-chromosomen het geslacht van een baby bepalen
  

 cellen

• elk mens start als bevruchte eicel
• door celdeling ontstaan er 200 soorten cellen
• elke cel heeft een aantal basisprincipes...

cellen

• zichzelf in leven houden
• 1 bedekken, 2 verbinden, 3 bewegen of 4 reageren
• zo zijn alle lichaamscellen in te delen in: dekcellen, bindcellen, spiercellen of zenuwcellen

taak van een cel

1

2

3

4

• een menselijke cel bestaat uit een celmembraan, cytoplasma en een celkern

opbouw van de cel

• het celmembraan vormt de grens van de cel met zijn omgeving
• het is selectief doorlaatbaar (semipermeabel): sommige stoffen mogen erin of uit, andere niet
• membraaneiwitten vormen hiertoe buisjes

opbouw van de cel

• de cel is gevuld met vocht: het cytoplasma
• hierin drijven veel stoffen, nodig voor de stofwisseling
• de cel heeft hierbij ondersteuning van kleine orgaantjes (organellen)
• een organel helpt de cel zijn taak goed te kunnen doen

opbouw van de cel

• het grootste organel is de celkern
• de kern regelt alle activiteiten in de cel
• in de kern zit het erfelijk materiaal in de vorm van chromosomen
• chromosomen bevatten kenmerken en taken

opbouw van de cel

• elke lichaamscel heeft 46 chromosomen (23 van elke ouder)
• elke chromosoom bestaat uit dna: een lange spiraal van moleculen
• de volgorde van deze moleculen bepaalt het kenmerk of de taak

opbouw van de cel

• dna wordt onderverdeeld in genen: een gen heeft informatie over één kenmerk of taak
  
• de mens heeft ongeveer 20 duizend genen

opbouw van de cel

 intracellulaire en extracellulaire vloeistof

de mens bestaat voor ongeveer 60% uit water...

• het meeste hiervan zit in cellen (intracellulaire vloeistof)
• vocht buiten de cel heet extracellulaire vloeistof

 intracellulaire en extracellulaire vloeistof

extracellulaire vloeistof komt voor in...

• bloed (plasma) en lymfe
• hersen- en ruggenmergvocht

 intracellulaire en extracellulaire vloeistof

het lichaam is gericht op het gelijk of constant blijven van processen: homeostase...

• zenuwen en hormonen regelen de homeostase
• cellen regelen zelf het transport in en uit de cel

 intracellulaire en extracellulaire vloeistof

 uitwisseling van stoffen

niet alle stoffen kunnen de cel in of uit, dit hangt af van...

• de grootte (kleine gaan makkelijker dan grote)
• of het energie kost

uitwisseling van stoffen

1 passieve uitwisseling

• dit kost de cel geen energie
• hier zijn twee voorbeelden van...

uitwisseling van stoffen

1 passieve uitwisseling

1 diffusie

• zuurstof en kooldioxide kunnen overal in en uit de cel
• gaan van hoge concentratie naar lage concentratie

uitwisseling van stoffen

1 passieve uitwisseling

2 osmose

• water wordt verplaatst om aan beide zijde van het membraan gelijke concentraties te hebben

uitwisseling van stoffen

2 actieve uitwisseling

• deze uitwisseling kost de cel energie
• membraaneiwitten zijn voor dit transport nodig
• kunnen ook van lage naar hoge concentratie

uitwisseling van stoffen

welke vorm van transport zie je hier?

1. osmose
2. diffusie
3. actief transport
4. passief transport