Examenvragen: structuur van de tekst

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Structuurvragen

Vragen die controleren of je de structuur van de tekst herkent. Ze kunnen gaan over: de inleiding, deelonderwerpen van de tekst, tekstrelaties en het slot.

Vragen over de inleiding

Op welke manier leidt de schrijver de tekst in?

Elke stad zijn wolkenkrabber (2009 II)

(1) Bijna elke week komt er een verdieping bij. Nog even en de

Boulevardtoren dichtbij het Enschedese stadshart nadert zijn

hoogste punt. Zijn negentig meter zal slechts een paar jaar de skyline van de voormalige textielstad in zijn eentje domineren. Als alles volgens plan verloopt, verrijst verderop een grotere broer van 120 meter. 

Hoe wordt het onderwerp van de tekst 'Elke stad zijn wolkenkrabber' ingeleid?

1. met een korte geschiedenis over het onderwerp
2. met een korte samenvatting vooraf
3. met een mening van een deskundige over het onderwerp
4. met een voorbeeld van het onderwerp van de tekst

Op schoolkamp gaan er géén mobieltjes mee 

(2009 II tekst 4)

(1) Voor sommige ouders is het even schrikken als hun kind op schoolkamp gaat en het mobieltje thuis moet blijven. En de kinderen stappen met een ‘kaal’ gevoel de bus in, zo gewend zijn ze aan de voortdurende aanwezigheid. Toch zien steeds meer scholen er streng op toe dat de mobieltjes thuis blijven als de klas op kamp gaat. Er zijn zelfs scholen die de leerlingen

fouilleren voor vertrek.

Op welke manier probeert de schrijfster in de eerste alinea de aandacht van de lezer te trekken?

1. ze geeft haar eigen mening over het behandelde probleem
2. ze noemt een aantal kanten van het onderwerp van de tekst
3. ze vermeldt de aanleiding voor het schrijven van dit artikel
4. ze zet de belangrijkste conclusie van haar artikel voorop

Vragen over deelonderwerpen (1)

Voorbeeldvraag: Welk kopje geeft het best de inhoud weer van alinea 3 t/m 5?

Het kopje moet over álle alinea’s gaan. Antwoorden die duidelijk maar over één of slechts een gedeelte van één alinea gaan, zijn fout en deze kun je dus wegstrepen.
 

Vragen over deelonderwerpen (2)

Voorbeeldvraag: De tekst is te verdelen in drie delen met de volgende kopjes:

1. Zoveel mensen, zoveel smaken?

2. Onderzoek naar schoonheidsprincipes

3. Vernieuwing en meerwaarde

Bij welke alinea begint deel 2?   

Ga niet alleen op zoek naar de alinea die gaat over ‘onderzoeken naar schoonheidsprincipes’, maar kijk ook wat de laatste alinea is die het kopje ‘zoveel mensen, zoveel smaken?’ bespreekt.

 

Vragen over deelonderwerpen (3)

Voorbeeldvraag: De alinea’s 4 en 5 hebben een gemeenschappelijk deelonderwerp.

Welk deelonderwerp hebben ze samen?

Let er goed op dat het antwoord bij beide genoemde alinea's moet passen.

Wat is een deelonderwerp?

1. Het onderwerp van een tekst
2. Het onderwerp van een alinea
3. aspecten van het onderwerp

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over voetbal?

1. De verzorging van een konijn
2. Het tenue
3. Kruidentuin
4. Koffiebonen

Vragen over tekstrelaties

In elk examen worden vragen gesteld over het verband tussen alinea's: wat hebben de twee alinea's met elkaar te maken? 

Ook wordt soms gevraagd wat de functie is van een alinea.

Vragen over tekstrelaties (2)

Voorbeeldvraag: 

Welk verband is er vooral tussen alinea 4 en alinea 5?

A Alinea 4 en alinea 5 vormen een tegenstelling.

B Alinea 4 en alinea 5 vormen samen een toelichting.

C Alinea 5 geeft antwoord op de vraag in alinea 4.

D Alinea 5 trekt een conclusie bij het gestelde in alinea 4.

Vragen over tekstrelaties (3)

Aanpak: 

1. Lees de tweede alinea (in dit geval: alinea 5) goed en vraag jezelf af: wat heeft de schrijver voor bedoeling met deze alinea?

2. De eerste zin van de tweede alinea geeft de meeste informatie. Begin met het heel goed lezen en begrijpen van deze zin. 

3. Let hierbij goed op signaalwoorden. Staat in deze zin het signaalwoord ‘maar’, dan is er waarschijnlijk sprake van een tegenstelling, staat er ‘dus’, dan heb je veel kans dat je te maken hebt met een conclusie.

4. Lees vervolgens de twee alinea’s door om te checken of je vermoedelijke antwoord klopt.

Vragen over het slot (1)

De tekst eindigt met het slot. Net als bij de inleiding is dit meestal één alinea. 

Voorbeeldvraag: Op welke manier sluit de schrijver de tekst af?

Vragen over het slot (2)

Een aanbeveling doen	Als je leest dat de schrijver een advies geeft over het onderwerp van de tekst, is dit een aanbeveling.
Een conclusie geven	In de inleiding worden soms vragen gesteld over het onderwerp. Als er in het slot een antwoord komt op die vragen, dan is dat een conclusie. Een conclusie herken je door signaalwoorden als ‘dus’, of ‘dan ook’.
Een samenvatting geven	Als nog een keer de belangrijkste deelonderwerpen besproken worden in het slot, is dit een samenvatting. Lees je signaalwoorden als ‘kortom’ of ‘al met al’, dan duiden deze op een samenvatting.
Een toekomstverwachting geven	Dit wordt best vaak gebruikt in een slot. Dit is vaak te herkennen door woorden als: over vijf jaar…, in de toekomst…., binnenkort…
Een waarschuwing geven	Dit herken je doordat er iets negatiefs wordt voorspeld als je een advies niet opvolgt.
Een voorbeeld geven	Als hier sprake van is, lees je een voorbeeld van het onderwerp van de tekst. Hiermee wordt nog een keer verduidelijkt wat er in de tekst staat. Dit is vaak op een vlotte manier te lezen.

Oefenen

• Maak opdracht 4 t/m 10 op blz. 176 t/m 179  van je boek.