Woordensoorten 3hv uitleg en oefening

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Woordsoorten 3hv

uitleg en oefening

Waarom leer je woordsoorten herkennen?

1. Om over taal te kunnen praten, hebben woordsoorten een naam.

2. In alle andere talen komen dezelfde woordsoorten voor. Kennis geeft inzicht bij het leren van een andere taal.  

3. Iedere woordsoort heeft (in elke taal) zijn eigen spellings- en grammaticaregels.

Een paar voorbeelden

N e	En	Fa	Du	Latijn
Werkwoord	Verb	Verbe	Verb	Verbum
Zelfst. nw	Noun	Nom	Substantiv	Noun
Bijv. nw.	Adjective	Adjectiv	Adjektiv	Adiectivum
Voorzetsel	Pre position	Préposition	Präposition	Praepositio
Pers. vnw	Pronoun	Pronom personnel	Personalpro-nomen	Personale pronomen
Bijwoord	Adverb	Adverbe	Adverb	Adverbium

Daar gaan we!

1. Lidwoorden

2. Bijvoeglijke en zelfstandige naamwoorden

3. Werkwoorden

4. Voornaamwoorden

5. Wederkerend en wederkerig

6. Betrekkelijk en onbepaald voornaamwoord

7. Tips

Lidwoorden

Bepaalde lidwoorden: de, het

Als ‘het’ niet bij het zn hoort dan is het geen lidwoord.

Onbepaald lidwoord: een

Als je ‘een’ uitspreekt als 1, is het een telwoord.

bv, zn

Bijvoeglijk naamwoord: zegt iets over het zn

Zelfstandig naamwoord: kun je een lidwoord voorzetten.

Eigennamen zijn ook zn (Bijv. Bert, Nijmegen).

Meerkeuzevraag

De woordsoorten van een aantal woorden zijn benoemd. 

Kies het goede antwoord

De hoofdpersoon was een dappere ridder Walewein, die op avontuur ging.

1. de=zn, hoofdpersoon=lw, een=lw, ridder=zn, Walewein=lw
2. de=lw, hoofdpersoon=zn, een=lw, ridder=zn, Walewein=zn
3. de=bv, hoofdpersoon=lw, een=zn, ridder=zn, Walewein=zn
4. de=lw, hoofdpersoon=lw, een=zn, ridder=zn, Walewein=zn

Om eer te behalen moest de held ook de jonkvrouw Isabelle bevrijden.

1. eer=lw, held=zn, de=zn, Isabelle=zn
2. eer=lw, held=zn, de=zn, Isabelle=lw
3. eer=zn, held=zn, de=lw, Isabelle=zn
4. eer=bv, held=lw, de=lw, Isabelle=zn

Zelfst. werkwoord & koppelwerkwoord

Staat er één werkwoord in de zin: dan is het een zww óf een kww. 

Zelfst. werkwoord & koppelwerkwoord

Controleer of het een kww is:

  - staat het in het rijtje? Zijn, worden, blijven, blijken, schijnen, lijken, heten, dunken, voorkomen.

  - Wordt er een kenmerk of eigenschap gegeven van het onderwerp?

Voldoet het niet aan de twee eisen, dan is het een zww.

Zelfst. werkwoord & koppelwerkwoord

Trucje. Kun je het = teken plaatsen? Dan is het een kww.

Het aantal onvoldoendes schijnt opvallend hoog.

Het aantal onvoldoendes = opvallend hoog.

Die vervelende mistlampen schijnen recht in mijn gezicht.
Schijnen is een

1. kww
2. hww
3. zww

Wiebe is astronaut geworden.
'is' is een

1. kww
2. hww
3. zww

Wiebe is astronaut geworden.
'Geworden' is een

1. kww
2. hww
3. zww

Onze minister-president is vandaag bij ons in de studio.
'is' is een

1. kww
2. hww
3. zww

Aanwijzend voornaamwoorden

Deze, die, dit, dat, zulk(e), zo’n, dergelijk(e)

Je kunt het aanwijzen

Benoemd de aanwijzende voornaamwoorden (spatie gebruiken, geen komma)
Deze nieuwe film is even spannend als die oude.

Vragend voornaamwoord

Wie, wat, welk(e), wat voor (een)

Stelt een vraag

Noteer de vragende voornaamwoorden (met spatie, zonder komma)
- Wie heeft jou dit verteld?
- Naar welke mensen heb je dit gestuurd?

Haal de aanwijzende en vragende vnw uit de zinnen (spatie, geen komma)
1. Wat voor spel heb jij die nieuwe winkel gekocht?
2. Ik wil dergelijke scheldwoorden en zulke taal niet meer horen!

Haal de aanwijzende en vragende vnw uit de zinnen (spatie, geen komma)
3. Welke brugklasser kan op deze rekenmachine dit lastige sommetje maken?
4. Kan zo’n agent echt uitzoeken wie de inbraak gepleegd heeft?

Persoonlijk voornaamwoord

Het duidt iets of iemand aan.

Ik, jij/je, u, hij, zij, wij, jullie, ze/zij

Mij/me, jou/je, hem, haar, ons, hen/hun

Als je ‘het’ kunt vervangen door het woordje ‘dat’ is het een persoonlijk voornaamwoord.

Wat zijn de persoonlijke voornaamwoorden?
-Het is vervelend dat jij ons niet kunt helpen.

Bezittelijk voornaamwoord

Geeft een bezit aan (mijn boek, jouw trui, zijn mooiste film etc)

Let op: de onderstreepte woorden zijn persoonlijk voornaamwoord: die school van mij, dat huis van ons, die cd van hem

Haal de persoonlijke en bezittelijke vnw uit deze zin
‘Moet ik mijn haar knippen, mevrouw?’ vroeg de kapper aan zijn klant.

1. ik, haar, de
2. mijn, de, kapper
3. moet, de, zijn
4. ik, mijn, zijn

Haal de persoonlijke en bezittelijke vnw uit deze zin
Het is niet leuk dat zij een onvoldoende voor hun werkstuk hebben.

1. niet, zij, een
2. een, voor, hun
3. het, zij, hun
4. het, zij, hebben

Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

Wederkerend voornaamwoord
Het onderwerp van de zin keert weder (komt terug):
Ik vergis mij, ik erger me

Het woordje ‘zich’ is altijd een wederkerend voornaamwoord

Wederkerig voornaamwoord: elkaar, elkander, mekaar

Haal de wederkerende en wederkerige vnw uit de zinnen (spatie, geen komma)
1. Ik heb me vergist bij de berekening van de kosten voor jouw huis.
2. Wanneer laten jullie elkaar nu eindelijk eens met rust?

Haal de wederkerende en wederkerige vnw uit de zinnen (spatie, geen komma)
3. Hij moet zich schamen voor wat hij heeft aangericht.
4. We werken ons helemaal in het zweet voor jou.

Betrekkelijk voornaamwoord

Die, dat, wie of wat

Het betrekkelijk voornaamwoord staat altijd achter een zn.

Het betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar dat zn (de antecedent)

Wat is hier het betrekkelijk voornaamwoord?
Die jongen die altijd te laat kwam, is vandaag
ziek.

1. te
2. jongen
3. ziek
4. die

TIPS om woordsoorten te leren

1. Leer de verschillende 'rijtjes' uit je hoofd.

2. Namen van voornaamwoorden kun je letterlijk nemen. 

3. Welke functie heeft het woord in de zin?

4. Maak je eigen overzicht, met voorbeelden die je zelf bedacht hebt. 

5. Via de site Schoolvak Nederlands vind je verschillende handige overzichten (zie Classroom).