Taak 3 - voorbereiding

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Voorbereiding taak 3

Blauw bolletje = basisstof

Oranje bolletje = verdieping

Instructie

Werk deze slides door. Je leest een stukje theorie ondersteun met een stukje video! 

Uitleg

In de vorige taak hebben we gekeken naar het DNA. Het DNA is echter slecht de blauwdruk, maar doet zelf eigenlijk niet. 

In een eerdere video hebben we dat al gehoord. 

En eigenlijk hebben we ze in taak 2 al bekeken! 

Machines van het lichaam

Eiwitten zijn de machines in het lichaam die alles doen en regelen. 

Enzymen zijn een voorbeeld van deze eiwitten.

Extra info enzymen

Enzymen worden ook wel biokatalysatoren genoemd. Wellicht weet je nog uit vorige hoofdstukken dat een katalysator een molecuul is, dat een reactie kan versnellen zonder zelf gebruikt te worden. Dit doet de katalysator door de benodigde activeringenergie te verlagen. Een enzym kan een reactie tot wel 10.000.000.000 sneller laten verlopen.

Hydrolyse met behulp van enzyemen

Bijna iedereen kent wel het experiment waarmee je een beetje spuug doet bij een stof als zetmeel gelei en dan de eigenschappen ziet veranderen. Het wordt namelijk van een gel weer vloeibaar.  Dit komt, doordat polysacharide van zetmeel wordt gebroken met behulp van hydrolyse. 

De ketens van zetmeel (links) worden gebroken door hydrolyse. Er worden kortere ketens gevormd, waardoor er weer een gelei ontstaat. 

Verklaar op microniveau de gelei vloeibaar wordt na het toevoegen van het enzym.

Enzym cruciaal

Om de zetmeelketens te breken is een enzym van groot belang. Het enzym zorgt dat deze reactie kan verlopen.

Zonder het enzym zouden we zetmeel niet afbreken. Zetmeel zit bijvoorbeeld in aardappelen. Als het enzym er niet was kregen we geen energie van het eten van aardappelen.

Teken het energiediagram van een exotherme reactie met en zonder enzym.

Toelichting vorige vraag

De activeringsenergie neemt af. In de afbeelding zie je dit weergeven.

Eiwitten

Eiwitten zijn veelzijdige moleculen die veel rollen vervullen in het menselijk lichaam. Zo zijn het bouwstoffen, spelen ze een rol bij het transport in het lichaam, het activeren van bijvoorbeeld je pubertijd (met hormonen) en ga zo maar door. Eiwitten, het meest veelzijdige stukje stof! 

Eiwit op microniveau

Op microniveau zijn eiwitten opgebouwd uit aminozuren. In de natuur komen ongeveer twintig aminozuren voor. Deze aminozuren zijn allemaal opgebouwd uit een vaste structuur. In de afbeelding is de standaard structuur weergeven.

De standaard structuur

Eiwit op microniveau

De stam van elk aminozuur is hetzelfde, alleen de restgroep (R) kan verschillen. Bij het simpelste aminozuur glycine (gly) bestaat de restgroep R enkel uit een waterstofatoom.

In BINAS tabel 67H1 staan de structuren

Voorbeeld van de tabel

Zoek in je BINAS de structuurformule van glycine en maak een foto, upload die hier.

Is de structuur een aminozuur?

1. Ja
2. Nee

Toelichting vorige vraag

Het is geen aminozuur, omdat de standaard structuur er niet in terugkomt. Daarnaast ontbreekt de amine groep.

Welk aminozuur zie je in de afbeelding?

1. Serine
2. Alanine
3. Threonine
4. Valine

Aminozuren als bouwsteen

Net als bij de vetzuren bestaan er essentiële aminozuren en niet essentiële aminozuren. Aminozuren samen vormen de bouwstenen van eiwitten. In het lichaam worden eiwitten constant gevormd en uit elkaar gehaald om weer nieuwe eiwitten te vormen. De aminozuren blijven zo als bouwstenen behouden en worden daarbij hergebruikt. 

Overtollige aminozuren

Overtollige aminozuren worden in de lever afgebroken tot ureum wat je vervolgens via de urine het lichaam laat verlaten. Ook kan het worden omgezet tot glucose of worden de restanten van aminozuur gebruikt voor de verbranding in de lever. 

05:39

Teken de tripeptide gly-ala-val

Klik op het oog

In aspertaam (zoetstof) zitten twee aminozuren. Namelijk ASP en TYR

Tip:

Vind je condensatiereacties lastig en weet je niet meer waar het overgaat? Op de module site staat een ondersteunende video!

Hetrorofe v.s. autotrofe

Hetrotroof

Voor heterotrofe organismen zijn eiwitten in hun voedsel essentieel. Zij moeten deze eiwitten dus binnen krijgen door het voedsel en maken ze niet zelf. 

Autotroof

Autotrofe (zelfvoedende) organismen als planten en algen maken hun eigen aminozuren (en daaruit vervolgens eiwitten) aan. 

Eiwitten - tot slot

Eiwitten bestaan dus uit polymeerketens van aminozuren. Ze bestaan dus  uit ketens van wel duizenden  aminozuren.  Ze hebben daarnaast verschillende structuren, daar gaan we in de les naar kijken.

Opgave

Teken de hydrolyse van de tripeptide: Gly-Cys-Ser 

Neem dit mee naar de volgende les!