4.2 Genetica

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 2

Thema 1: Genetica

Thema's biologie

1. Genetica: DNA, genotype en fenotype, kruisingsschema's

2. Evolutie: Evolutietheorie

3. Gedrag: Wat is het?, sociaal gedrag, conflictgedrag, verschillende vormen van leren

4. Bloedsomloop: Bloed, ademhalingsstelsel, huid

5. Afweersysteem: 1e, 2e en 3e afweerlinie

Genetica

Lesdoelen

• Studenten kunnen het verschil tussen chromosoom, genen, allelen en locus beschrijven
• Studenten kunnen de begrippen genotype en fenotype toepassen
• Studenten kunnen een monohybride en dihybride kruisingsschema opstellen en de kans op een gewenst fenotype berekenen

Les 1 thema genetica

• Van DNA tot uiterlijk

• Kruisingsschema's monohybride & dihybride

• Chromosomen bestuderen en genetische afwijkingen

Mens heeft 46 chromosomen

chromosomen: eiwit en dna

4 verschillende onderdelen. volgorde van die onderdelen is het recept voor het maken van een eiwit.

Elk type eiwit heeft zijn eigen taak en zorgt voor 1 erfelijke eigenschap.

 stukje DNA wat zorgt voor 1 erfelijke

eigenschap heet een gen

Allelen: verschillende versies van hetzelfde gen (1 van moeder, 1 van vader)

Locus: De vaste plek van het gen op chromosoom

Homozygoot en heterozygoot

Grieks: heteros = anders

                homos = gelijk

Zelfde allelen

= homozygoot

Verschillende allelen

= heterozygoot

Info die op het gen staat kan verschillend zijn per chromosoom. 

Genotype + fenotype

• Genotype = Genen, bestaand uit DNA, afkomstig van je ouders samen.

• Fenotype= Uiterlijk waarneembare kenmerken. Genotype + milieu (omgeving).

     

Genotype of fenotype?

Behaarde begoniabladeren

1. Genotype
2. Fenotype

Genotype of fenotype?

Bladeren die naar het licht zijn gericht

1. Genotype
2. Fenotype

Genotype of fenotype?

Blauwe ogen

1. Genotype
2. Fenotype

Genotype of fenotype?

Krullend haar door "permanent"

1. Genotype
2. Fenotype

Genotype of fenotype?

Rode bloemen

1. Genotype
2. Fenotype

Genotype of fenotype?

Litteken dat je tijdens de geboorte hebt gekregen

1. Genotype
2. Fenotype

Diploïd en haploïd

       Grieks: Haplos = enkel,   di = twee

• In de celkern van onze lichaamscellen is 

       elk gen 2x aanwezig (ouders) = diploïd

• Geslachtscellen (zaadcellen en eicellen) hebben maar de helft van het genetisch materiaal  = haploïd

Aan de slag

Wat: Maak de opdrachten over genetica

Hulp: Reader 

Tijd: 15 minuten

Klaar: Wachten tot gezamenlijk nakijken

Dominant en recessief gen

Welk allel bij de nakomeling tot uiting komt is afhankelijk van hoe het afgelezen wordt. 

Voorbeeld:

B en b

Vader heeft bruine ogen

moeder blauwe ogen

jij hebt bruine ogen omdat het allel voor bruine oogkleur dominant is over het allel voor blauwe oogkleur (b)

Zwarte haarkleur (A) is dominant over de rode haarkleur (a).

Zwartharige koe is homozygoot, kruist met een homozygote roodharige stier.

Dominant A en recessief a 

bepaal de genotype (hier al gegeven)

noteer de geslachtscellen

stel kruisingsschema op

combineer de allelen

Noteer de percentages van de verschillende genotypes.

Aan de slag

Wat: Maak de opdracht over monohybride kruising

in tweetallen

Tijd: 10 minuten

Klaar: Wachten tot gezamenlijk nakijken

Dihybride kruising

• Kans bepalen op het erven van 2 verschillende eigenschappen.

Bijvoorbeeld, 

rood en gevlekte koe is 1 op 16

1/16 x 100

Opdracht dihybride kruisingsschema 

Wat: Maak opdracht dihybride kruising

Tijd: 15 minuten

2:23- 9:00

Manier 2: Kruisingsschema

• 2 monohybride kruissingsschema's maken
• Uitkomst in percentage als decimaal getal nemen en met elkaar vermenigvuldigen.     Uitkomst x 100= ...%

Voorbeeld: Uitkomst 25% rood, 50% bont

0,25 x 0,50 = 0,125 x 100 = 12,5% kans op roodbonte vacht

Lesdoelen

• Studenten kunnen het verschil tussen chromosoom, allelen, genen en locus beschrijven
• Studenten kunnen de begrippen genotype en fenotype toepassen
• Studenten kunnen een monohybride en dihybride kruisingsschema opstellen en de kans op een gewenst fenotype berekenen