15-19 jan. Taal Tussen n/s en leestekens

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

T G 2 D

17 jan

wisbordje

Huiswerk in schrift en leesboek klaarleggen

Leerdoelen P3

• taal: spelling, werkwoordspelling, leestekens, samenstellingen => taaltoets eind januari 
• schrijfvaardigheid: folder (informerend en overtuigend) en zakelijke e-mail (informerend en overtuigend) => TEA 3: toets schrijfvaardigheid
• poëzieproject: gedichten schrijven en voordragen => Poëzierevue in De Kom ma. 18 maart

 

Doelen van deze week

• je weet welke samenstellingen een "tussen -n" of "tussen-s" krijgen
• je kent de regels voor leestekens
• je hebt een gedicht voorgedragen
• je hebt verder gelezen in je roman

Huiswerk

1. Extra oefenen werkwoordspelling als je dat nodig hebt (meer dan 2 fout): zie LessonUples: Stappenplan werkwoordspelling en "Versterk jezelf" in Talent

2. Kies een gedicht uit boek B van Talent en schrijf dit over in je schrift: zie pag. 17 en 18

3. Leesboek: lezen t/m pag. 50

Lekker verder lezen! 

Schrift met gedicht erin opengeslagen

theater vanmiddag (vijfde uur)

Spelling

Spelling van samenstellingen

• Wat is een samenstelling? 
  
• Twee (of meer) woorden die samen een 'nieuw' woord vormen: fiets + hok = fietsenhok
• Samenstelling schrijf je aan elkaar. 

(hst 3.9: spelling)

Samenstellingen met tussen-n en tussen-s (1)

• Tussen-s als je 'm hoort:  'dorpsplein'  dus ook 'dorpsstraat'
  
• Tussen-n als het eerste deel van de samenstelling een zn is met mv op -en: fiets => fietsen =>fietsenrek; boekenkast
• Geen tussen-n: 
• als het eerste woord geen mv heeft: tarwegras, gerstebier
• als het eerste woord een mv heeft op -s: babykamer
• mv op -en én s: gedachte => gedachtes of gedachten => dus: gedachtesprong ziekte=> ziekten of ziektes => dus: ziektekiem

Samenstellingen met tussen-n en tussen-s (2)

• Geen tussen-n: 
• als het hele woord een bijv. nw is en het eerste deel een versterkende functie heeft: beregezellig, boordevol
• als het eerste deel géén zelfst.nw is: spinnewiel (ww: spinnen), blindedarm (bn: blind), hogeschool (bn: hoog), huilebalk
• als het iets unieks betreft: zonnestraal (we zien maar één zon), maneschijn

Regels tussenletters samenstelling

• bij sommige samenstellingen een -s: machtsvertoon dus ook: machtsstrijd
• Regel: 
• je hoort een -s, dus je schrijft 'm
• bij veel andere samenstellingen een -n of -en: vriendendienst en berenkuil
• Regel: 
• -en als eerste deel een zelfst. nw is met meervoud op -en 

Géén -en, maar een -e als eerste deel....

1. géén mv heeft: roggebrood (want 'rogge')
2. Er maar één van (zichtbaar) is (zon): zonnestraal
3. Als eerste deel (ook) een mv op -es heeft: asperges, ziekten/-es: aspergesoep, ziektekiem
4. Als het eerste deel géén zelfst. nw is: blindedarm
5. Als het eerste deel een versterking is van bijv.nw: boordevol.

DUS: de tussenletter -n schrijf je als:

Het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is en alléén een meervoud heeft op -EN.

Uitzonderingen:

1. Er is (we zien) er maar één van (zonnestraal / koninginnedag)

2. Eerste deel versterkt het tweede deel (apetrots / beresterk)

3. Het woord is niet meer als samenstelling te herkennen (schattebout / spillebeen)

Schrijf op je wisbordje: dicteewoorden

Waarom leer je dit? 

• ... 
  
• omdat veel leerlingen (vooral uit TTO) samenstellingen vaak los schrijven in plaats van aan elkaar(invloed van het Engels)
• omdat je door spelfouten in je teksten minder serieus genomen wordt
• 
  

Zelfstandig werken / Plenda!

• Talent: 3.9 in je boek maken: opdracht 8 samenstellingen
• Talent: 3.9 werkwoordspelling: opdracht 1, 4
• Gedicht oefenen dat je geschreven hebt (drie leerlingen)
• Verder lezen (volgende week dinsdag tot pag. 80)

Gedicht

Wat heb je geleerd? 

T G 2 D

18 jan

Welkom!

Leesboek, huiswerk en Talent op tafel

Leerdoelen P3

• taal: spelling, werkwoordspelling, leestekens, samenstellingen => taaltoets eind januari 
• schrijfvaardigheid: folder (informerend en overtuigend) en zakelijke e-mail (informerend en overtuigend) => TEA 3: toets schrijfvaardigheid
• poëzieproject: gedichten schrijven en voordragen => Poëzierevue in De Kom ma. 18 maart

 

Doelen van deze week

• je weet welke woorden een "tussen -n" of "tussen-s" krijgen
• je kent de regels voor leestekens
• je hebt een gedicht voorgedragen
• je hebt verder gelezen in je roman

Huiswerk

1. Talent: 3.9 in je boek maken: opdracht 8 samenstellingen

2. Talent: 3.9 werkwoordspelling: opdracht 1, 4

Leestekens, waarom?

• ....
• Het is belangrijk om leestekens te gebruiken, omdat je tekst dan goed leesbaar is. Het zorgt voor een beter tekstbegrip.
  

Daarnaast wil je ook dit voorkomen:

Komma

• Tussen twee persoonsvormen: Terwijl hij sliep, werd zijn huis versierd.
  
• Voor verbindingswoorden (voegwoorden) zoals: maar, doordat, nadat, omdat, terwijl, voordat, want, zodat en zodra Hij moet naar school, maar wil liever gamen.
  
• Bij een opsomming: Ik hou van wandelen, fietsen, lezen en vakantie.
  

Komma (2)

• Voor een deel van een zin dat bijzin is. We hebben hard gewerkt aan het verslag, dat helaas nog niet helemaal af is.
• tussen een naam of een uitroep en de rest van de zin. Doe jij dat even, Ellen?
  

Puntkomma

• Je gebruikt een puntkomma als twee zelfstandige zinnen sterk met elkaar samenhangen. Beginnen jullie maar vast; ik kom helaas iets later.

(Je kunt er ook twee losse zinnen van maken, maar dan zie je de samenhang minder: Beginnen jullie maar vast. Ik kom helaas iets later.

•  ook bij opsommingen waarin al komma's staan:nog doen: huiswerk Fa, Ned en wi;  was strijken en opruimen; shoppen.

Dubbele punt

• Als twee zelfstandige zinnen met elkaar samenhangen, waarbij de tweede zin een verklaring of uitleg is (bij de eerste zin). 
• Ook bij een opsomming en citaat gebruik je een dubbele punt.

Mijn Valentijnsdag was erg romantisch: mijn man had rode rozen gekocht. 

In plaats van de dubbele punt kun je er de verbindingswoorden 'want' of 'omdat' bij denken (maar dan met komma!)

Puntkomma of dubbele punt?

Een dubbele punt: als in het eerste deel van de zin "de/het volgende" of "als volgt" staat of kan worden toegevoegd, of als er in het tweede deel "namelijk", "immers" of "want" bij kan worden gedacht.

(1) We hebben een mooie zomer gehad: er was [namelijk/immers] veel zon en de temperaturen waren aangenaam.

(2) Ik kom iets later: [want] ik sta nog in de file.

(3) Het advies luidt dan ook [als volgt]: maak de kuur helemaal af.

Wanneer gebruik je aanhalingstekens?

Aanhalingstekens

• Bij een citaat: Vader zei: 'Ik zet de vuile borden wel weg.'
• Als het woord zelf wordt bedoeld: Hoe schrijf je 'epidemie'?
• Als je een stukje tekst van iemand anders letterlijk overschrijft: In het verslag schreef de brugklasser ‘Ik vond het brugklaskamp geweldig.’
• Bij de titel van een boek: Heb jij "De hongerspelen" gelezen?
• Bij ironie: "Dat is weer een 'fantastisch' resultaat van Ajax." 

Aanhalingstekens:

• bij directe rede of citaat
• De leerling zei: "Ik ben echt op tijd, mevrouw!"


• komma buiten het citaat: "Ik ben echt op tijd, mevrouw", zei de leerling.
• komma in het citaat als het doorloopt: "Omdat ik op tijd ben," zei de leerling, "haal ik de stoelen."
• => Omdat ik op tijd ben, haal ik de stoelen."

Welke leestekens?

1. Anders dan je dacht zijn er deze week toch mensen naar Frankrijk gegaan
2. We hebben een fijne vakantie gehad we zijn elke dag gaan duiken 

Welke leestekens?

1. Anders dan je dacht, zijn er deze ....Frankrijk gegaan.
2. We ... vakantie gehad: we zijn .... duiken.
3. : voor verklaring, reden, toelichting. Kun je vervangen door komma plus 'want'

Directe rede

• Om dat wat iemand zegt, zet je aanhalingstekens. Je kondigt het citaat aan met een dubbele punt.
• Hij zei: 'Vanmiddag om vier uur gaan we terug.'
• Na de dubbele punt bij een citaat begint de zin met een hoofdletter.

• Begint de zin met wat er gezegd wordt? Dan een komma:
• 'Vanmiddag om vier uur gaan we terug', zei hij.

De concertkaartjes waren erg populair: er stonden lange rijen voor de kassa.

Het leesteken is correct gebruikt.

1. Waar
2. Niet waar

Morgenochtend om 8 uur heeft Alex rijexamen(?) hij moet dus vroeg op staan.

1. :
2. ;
3. ,
4. .

Jeanet is aan het einde van haar studie Nederlands, ze hoopt volgend jaar af te studeren.

Het leesteken is correct gebruikt.

1. Waar
2. Niet waar

Welk leesteken had er moeten staan?
'Jeanet is aan het einde van haar studie Nederlands(?) ze hoopt volgend jaar af te studeren.'

Zelfstandig werken / *Plenda

1. controleren of je nog meer oefeningen moet nakijken (geef mij de opdrachten door)
2. * opdracht 8, paragraaf 1.9 Spelling (pag. 71)
3. gedicht kiezen om voor te dragen 
4. * lezen in je leesboek (tot pag. 100 volgende les)

Wat heb je geleerd? 

...

Meer leren over spelling? Bekijk de filmpjes hierna!