1.2 Prikkels (les 2)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H1 Gedrag

Wat is gedrag?

Gedrag in biologie is alles wat een mens of een dier doet of laat

• Aanpassen aan de omgeving
• Overleven en voortplanten
• Reageren op prikkels (verandering in de omgeving)

Communicatie

Door het uitwisselen van signalen kunnen individuen binnen 1 soort met elkaar communiceren

Soortgenoten begrijpen elkaars signalen

Signalen zijn prikkels die informatie bevatten voor soortgenoten

0

1.2 Prikkels

Je kan het verschil tussen inwendige en uitwendige prikkels uitleggen 

Je kan uitleggen wat de invloed is van motivatie op prikkels en gedrag 

Je weet wat een sleutelprikkel en supernormale prikkels is

Je kan het verschil uitleggen tussen aangeleerd en aangeboren gedrag

Gedrag

Hoe wordt gedrag veroorzaakt?

Inwendige prikkels

Motivatie is de bereidheid tot het verrichten van bepaald gedrag

Het hormoonstelsel en het zenuwstelsel beïnvloeden motivatie

Uitwendige prikkels

Prikkels worden waargenomen door zintuigen!

Alleen de belangrijkste prikkels kunnen gedrag veroorzaken

Een respons volgt alleen als de prikkel of motivatie groot genoeg is

Wat ga je doen?

1. Maak een begrippenlijst van de volgende begrippen: 

respons, uitwendige prikkel, feromonen, geslachtshormonen, inwendige prikkel, sleutelprikkel, supernormale prikkel

2. Maak opdracht 3 en 12 van 1.2

Sleutelprikkels

Prikkels die ALTIJD tot hetzelfde gedrag leiden

De motivatie voor bepaald gedrag is bij die specifieke prikkel hoger dan bij een prikkel die een bepaald kenmerk mist

Opdracht 12

• Wat is de prikkel voor pikken?
  
• Verschillen in pikfrequentie?
  
  
• Wat voor conclusies?
  
  
• Hoe moet je de modellen aanpassen als je wilt weten wat de invloed is van de kleur van de snavel?

Supernormale prikkels

Bij supranormale of supernormale prikkels wordt met behulp van een kunstmatige prikkel ditzelfde gedrag versterkt opgeroepen. Deze prikkel is dus effectiever dan de normale sleutelprikkel, zoals te zien is in het vorige filmpje en te zien is in het diagram van de zilvermeeuw

1.2 Prikkels

Je kan het verschil tussen inwendige en uitwendige prikkels uitleggen 

Je kan uitleggen wat de invloed is van motivatie op prikkels en gedrag 

Je weet wat een sleutelprikkel en supernormale prikkels is

Je kan het verschil uitleggen tussen aangeleerd en aangeboren gedrag

Conflict gedrag

Komt voor als twee gedragssystemen in conflict komen.

Dit gebeurt wanneer tegenstrijdige prikkels tegelijk tegenstrijdige gedragssystemen oproepen.

Gaat om een INTERN conflict.

Conflict gedrag

Drie vormen:

• Ambivalent gedrag
• Omgericht gedrag
• Overspronggedrag

Ambivalent gedrag

Het dier vertoont afwisselend gedragselementen uit beide gedragssystemen

Omgericht gedrag

Het gedrag wordt gericht op een ander doel/object

Overspronggedrag

Ongepast gedrag voor de situatie

ambivalent gedrag

oversprong-

gedrag

Omgericht gedrag

Je moeder is boos omdat je slechte examenresultaten behaalde. Ze maakt geen ruzie met je maar gaat de was doen.

Je hebt net je rijexamen afgelegd, waarvoor je heel zenuwachtig was. Je krijgt je resultaat terug en je bent geslaagd. Je huilt van blijdschap.

Met je pas verkregen rijbewijs rijd je de auto van je pa in de prak. Wanneer je hem het nieuws vertelt slaat hij met zijn vuist op tafel.

Gedrag wordt veroorzaakt door?

1. inwendige prikkels
2. uitwendige prikkels
3. zowel inwendige als uitwendige prikkels

Er zijn haaiensoorten die altijd agressief gedrag vertonen als ze bloed in het water waarnemen. Wat is bloed voor deze haaien op dat moment?

1. een inwendige prikkel
2. een respons
3. een sleutelprikkel
4. een supranormale prikkel

Wanneer jonge pimpelmezen een wormpje zien sperren ze gelijk hun bekjes open. Wat voor prikkel is dit?

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel
3. Sleutelprikkel
4. Reflex

Om gedrag uit te voeren heeft een dier prikkels nodig. Dit kunnen inwendige prikkels zijn of uitwendige. Wat is een INWENDIGE prikkel?

1. Nest maken voor jongen op komst
2. Een muis ziet een kat

Wanneer wordt bepaald gedrag getoond?

1. Als prikkels boven de drempelwaarde uit komen
2. Bij een sterkte discipline
3. Bij gebrek aan motivatie
4. Als prikkels onder de drempelwaarde blijven

Lichtreceptoren in je oog kunnen ook impulsen versturen bij druk. Druk maar eens op je oog. Is de drempelwaardevoor niet-adequate prikkels hoger of lager?

1. Hoger
2. Lager

Wat is 'motivatie'?

1. Dat een bepaalde prikkel binnenkomt
2. Bereidheid om te reageren op een prikkel

Wanneer een kip liever op een groot kalkei gaat zitten en haar eigen eieren koud laat worden, is het grote kalkei een...

1. sleutelprikkel
2. supernormale prikkel
3. motivatieprikkel
4. inwendige prikkel